درمان افسردگی در سالمندان
درمان افسردگی در سالمندان
افسردگی سالمندان یک اختلال روانی و عاطفی است که افراد مسن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. معمولا احساس غم و اندوه در سالمندان طبیعی است اما نمی‌توان گفت افسردگی، بخشی طبیعی از دوران سالمندی است.
دلیل احتمالی این است که افراد مسن غالباً علائم افسردگی را متفاوت نشان می‌دهند. افسردگی در افراد مسن همچنین با اثرات بیماری‌های متعدد و داروهای مورد استفاده برای درمان آنها اشتباه گرفته می‌شود.
افسردگی در افراد مسن می‌تواند کیفیت زندگی آنها را کاهش دهد و خطر خودکشی را در آنها افزایش دهد.
علل افسردگی سالمندان
هیچ دلیل واحدی برای ابتلا به افسردگی در هیچ گروه سنی وجود ندارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است یک ارتباط ژنتیکی با این بیماری وجود داشته باشد. با این حال، عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانی، همگی در افسردگی در سالمندان نقش دارند.
تحقیقات نشان می‌دهد که موارد زیر ممکن است به ابتلا به افسردگی کمک کند:
- سطوح پایین مواد شیمیایی انتقال‌دهنده عصبی و کلیدی در مغز (مانند سروتونین و نوراپی‌نفرین)
- سابقه خانوادگی ابتلا به افسردگی
- رویدادهای آسیب‌زای زندگی، مانند سوء استفاده یا مرگ یکی از عزیزان
همچنین عوارض مرتبط با افزایش سن نیز می‌تواند به افسردگی در افراد مسن کمک کند. این مشکلات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تحرک کم
- انزوا
- مواجهه با مرگ و میر عزیزان
- بازنشسته شدن
- مشکلات مالی
- سوء مصرف طولانی مدت مواد
- طلاق گرفتن یا بیوه شدن
- وجود برخی بیماری‌های مزمن
تفاوت افسردگی در سالمندان با افسردگی در بزرگسالان
افسردگی بر افراد مسن متفاوت از افراد جوان تأثیر می‌گذارد. در افراد مسن افسردگی اغلب با سایر بیماری‌ها و معلولیت‌های پزشکی اتفاق می‌افتد و مدت بیشتری ادامه دارد. افسردگی در افراد مسن با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری همراه است.
مطالعات انجام شده بر روی بیماران یک آسایشگاه که در آن افراد سالمند مبتلا به بیماری‌های جسمی نگهداری می‌شدند، نشان داده است که وجود افسردگی احتمال مرگ ناشی از آن بیماری‌ها را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
افسردگی همچنین با افزایش خطر مرگ پس از تجربه یک حمله قلبی نیز همراه است. به همین دلیل، اطمینان از ارزیابی و درمان افسردگی فرد مسن حتی اگر افسردگی خفیفی را تجربه می‌کند مهم است.
با استفاده از یک سری پرسش‌های استاندارد، پزشک عمومی می‌تواند غربالگری موثر برای افسردگی را ارائه دهد و زمینه برای امکان تشخیص و درمان بهتر فراهم شود. پزشکان در هر دوره معاینه پزشکی می‌توانند این ارزیابی را نیز انجام دهند. این ارزیابی می‌تواند در هنگام ویزیت برای یک بیماری مزمن یا ویزیت چکاپ دوره‌ای اتفاق بیفتد.
خطر خودکشی
افسردگی همچنین خطر خودکشی را به ویژه در مردان مسن افزایش می‌دهد. میزان خودکشی در افراد 80 تا 84 سال بیش از دوبرابر جمعیت عمومی است.
انستیتوی ملی بهداشت روان، افسردگی در افراد 65 سال به بالا را یک مشکل عمده بهداشت عمومی می‌داند. علاوه بر این، افزایش سن اغلب با از دست دادن سیستم‌های حمایت اجتماعی به دلیل مرگ همسر یا خواهر و برادر، بازنشستگی یا جابجایی محل سکونت همراه است.
به دلیل تغییر در شرایط یک فرد مسن و این واقعیت که انتظار می‌رود افراد مسن سرعت زندگی خود را کم کنند، پزشکان و خانواده ممکن است علائم افسردگی را به درستی تشخیص ندهند. در نتیجه، درمان موثر اغلب به تأخیر می‌افتد و بسیاری از افراد مسن را مجبور به مبارزه غیرضروری با افسردگی می‌کند.
عوامل خطر برای افسردگی در سالمندان چیست؟
عواملی که خطر افسردگی در افراد مسن را افزایش می‌دهد عبارتند از:
- زن بودن
- مجرد بودن
- طلاق گرفتن یا بیوه بودن
- نداشتن یک گروه حامی
- وقایع استرس‌زای زندگی
- شرایط جسمی مانند سکته
- فشار خون بالا
- دیابت
- سرطان
- زوال عقل و دردهای مزمن
احتمال افسردگی را بیشتر می‌کند.
علاوه بر این، عوامل خطر زیر برای افسردگی در افراد مسن دیده می‌شود:
- مصرف داروهای خاص یا ترکیبی از داروها
- آسیب‌دیدگی بدن (ناشی از قطع عضو، جراحی سرطان یا حمله قلبی)
- سابقه اختلال افسردگی در خانواده
- ترس از مرگ
- زندگی در تنهایی
- اقدام به خودکشی در گذشته
- وجود درد مزمن یا شدید
- سابقه قبلی افسردگی
- از دست دادن اخیر یکی از عزیزان
- سوء مصرف مواد
اسکن مغزی از افرادی که اولین افسردگی خود را در سنین پیری تجربه می‌کنند، اغلب نقاطی از مغز را نشان می‌دهد که ممکن است جریان خون کافی در قسمت‌هایی که سال‌ها فشار خون کافی داشته‌اند را دریافت نکنند. تغییرات شیمیایی در سلول‌های مغزی ممکن است احتمال افسردگی جدا از هرگونه استرس در زندگی را افزایش دهد.
تشخیص افسردگی در سالمندان
تشخیص صحیح افسردگی سالمندان می تواند دشوار باشد. یک متخصص سلامت روان ابتدا علائم، خلق و خو، رفتار، میزان فعالیت‌های روزمره و سابقه سلامت خانواده‌ی فرد سالمند را ارزیابی می‌کند. پزشک از فرد سالمند می‌پرسد:
- چه مدت است که احساس افسردگی می‌کنید؟
- چه چیزی باعث افسردگی شما شده است؟
- آیا در گذشته نیز افسردگی را تجربه کرده‌اید؟
چه مشکلاتی در درمان افسردگی سالمندان تأثیرگذار است؟
احساس شرم مربوط به بیماری‌های روحی و روانی حتی در میان افراد مسن قدرتمندتر از افراد جوان است. این احساس شرم می‌تواند سالمندان را از تایید داشتن افسردگی برای خودشان باز دارد. افراد مسن و خانواده‌های آنها نیز ممکن است بعضی اوقات اشتباهاً علائم افسردگی را به عنوان واکنش‌های «طبیعی» به فشارهای زندگی، از دست دادن ها یا روند پیری اشتباه تشخیص دهند.
همچنین افسردگی ممکن است در قالب شکایت‌های جسمی و نه علائم روانی بیان شود. این موضوعات درمان مناسب را به تأخیر می‌اندازند. علاوه بر این، افراد مسن افسرده ممکن است افسردگی خود را گزارش نکنند زیرا آنها به اشتباه معتقدند که امیدی به کمک برایشان وجود ندارد. افراد مسن همچنین به دلیل عوارض جانبی یا هزینه‌ها ممکن است تمایلی به مصرف داروهای خود نداشته باشند. علاوه بر این، داشتن برخی بیماری‌های دیگر همزمان با افسردگی می‌تواند در اثر مصرف داروهای ضدافسردگی تداخل ایجاد کند.
اعتیاد به الکل و سوءمصرف مواد ممکن است باعث افسردگی یا بدتر شدن آن شود و در درمان موثر تداخل ایجاد کند. حوادث ناخوشایند زندگی از جمله مرگ خانواده یا دوستان، فقر و انزوا نیز می‌تواند بر انگیزه فرد برای ادامه درمان تأثیر بگذارد.
درمان افسردگی در سالمندان
همانطور که افسردگی هیچ علت واحدی ندارد، هیچ درمانی هم برای همه افراد موثر نیست. یافتن درمان مناسب افسردگی اغلب زمان می‌برد. درمان معمولی شامل ترکیبی از روان‌درمانی، دارو درمانی و تغییرات سبک زندگی است.
اشکال جدیدتری از درمان نیز وجود دارد. مانند: تحریک مغز (تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)). گاهی اوقات، ممکن است ترکیبی از این روش‌های درمانی استفاده شود. گزینه‌ای که پزشک ممکن است توصیه کند به نوع و شدت علائم افسردگی، درمان‌های گذشته و سایر بیماری‌های پزشکی فرد بستگی دارد.
تغییرات سبک زندگی مورد استفاده برای درمان افسردگی در سالمندان عبارتند از:
- افزایش فعالیت بدنی
- پیدا کردن یک سرگرمی یا علاقه جدید
- داشتن دیدارهای منظم با خانواده و دوستان
- خواب کافی روزانه
- خوردن یک رژیم غذایی متعادل
نقش داروهای ضد افسردگی در درمان افسردگی در سالمندان
مطالعات نشان داده که گرچه داروهای ضد افسردگی در افراد سالمند می‌توانند مفید باشند، اما ممکن است تاثیری مشابه دارودرمانی برای افراد بزرگسال و جوان نداشته باشد. همچنین خطر عوارض جانبی یا تداخل‌های احتمالی با سایر داروها باید به دقت بررسی شود.
داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی در سالمندان عبارتند از:
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین- نوراپی‌نفرین (SNRIs)
- داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- بوپروپیون
- میرتازاپین
مثلا برخی از داروهای ضدافسردگی قدیمی مانند آمی‌تریپتیلین و ایمی‌پرامین می‌توانند آرام‌بخش باشند اما در عین حال ممکن است باعث سردرد و سرگیجه شوند یا هنگام ایستادن فرد باعث افت فشار خون ناگهانی شوند که می‌تواند منجر به افتادن و شکستگی قسمتی از بدن شود.
شروع اثرگذاری داروهای ضدافسردگی ممکن است به مدت زمان بیشتری نسبت به افراد بزرگسال نیاز داشته باشد و از آنجا که افراد مسن نسبت به داروها حساسیت بیشتری دارند، پزشکان ممکن است در ابتدا دوزهای کمتری را تجویز کنند. به طور کلی، طول دوره درمان افسردگی در افراد مسن بیشتر از بیماران جوان است.
آیا روان‌درمانی می‌تواند به رفع افسردگی در سالمندان کمک کند؟
بیشتر افراد افسرده، حمایت خانواده و دوستان، مشارکت در گروه‌های خودیاری و پشتیبانی و روان درمانی را مفید می‌دانند. روان‌درمانی به ویژه برای کسانی که استرس‌های اساسی زندگی را تحمل کرده‌اند (مانند از دست دادن دوستان و خانواده، جابجایی در زندگی و مشکلات سلامتی) یا کسانی که ترجیح نمی‌دهند دارو مصرف کنند و فقط علائم خفیف تا متوسط دارند، بسیار مفید است.
همچنین برای افرادی که به دلیل تجربه عوارض جانبی داروها یا سایر بیماری‌های پزشکی نمی‌توانند دارو مصرف کنند، اثرگذار خواهد بود. روان درمانی در افراد مسن می‌تواند طیف وسیعی از پیامدهای منفی عملکردی و اجتماعی افسردگی را برطرف کند. بسیاری از پزشکان استفاده از روان درمانی را همراه با داروهای ضد افسردگی توصیه می‌کنند.
