وسواس فکری چیست
وسواس فکری چیست
شاید این سؤال برای شما هم پیش بیاید که وسواس فکری چیست؟ در جواب باید گفت که اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، دارای الگویی از افکار و ترسهای ناخواسته است که به عنوان وسواس شناخته میشود. این وسواسها شما را به سمت انجام رفتارهای تکراری سوق میدهد که به آن اجبار نیز میگویند. این وسواسها و اجبارها مانع فعالیتهای روزمره میشود و باعث ناراحتیهای زیادی میشود.
در نهایت، شما احساس میکنید برای کاهش استرس خود مجبور به انجام اعمال اجباری هستید. حتی اگر سعی کنید افکار یا تمایلات آزاردهنده را نادیده بگیرید یا از شر آنها خلاص شوید، باز هم باز میگردند. این باعث میشود که بر اساس فعالیتهای تکراری عمل کنید. این چرخه معیوب وسواس است.
وسواس اغلب حول موضوعات خاصی است، مانند ترس بیش از حد از آلوده شدن به میکروب. جهت کاهش ترس از آلودگی، ممکن است دستان خود را بارها و بارها بشویید تا زمانی که زخم شوند و ترک بخورند.
اگر مبتلا به OCD هستید، ممکن است از این وضعیت شرمنده، خجالتزده و ناامید شوید. اما درمان میتواند مؤثر باشد.
علائم وسواس فکری چیست
اختلال وسواس فکری عملی معمولاً هم شامل وسواس و هم اجبار است .اما ممکن است فقط علائم وسواس یا فقط علائم اجبار را داشته باشید .شاید بدانید یا ندانید که وسواس و اجبار شما فراتر از عقل و منطق است. اما آنها زمان زیادی را میگیرند، کیفیت زندگی شما را کاهش میدهند و مانع از انجام کارهای روزمره و مسئولیتهای شما میشوند.
علائم وسواس فکری چیست؟
وسواسهای OCD، افکار پایدار و ناخواستهای هستند که مدام برمیگردند یا اصرار و تصاویری میباشند که مزاحم هستند و پریشانی و اضطراب ایجاد میکنند. شاید سعی کنید آنها را نادیده بگیرید یا با رفتار بر اساس فعالیتهای تکراری، از شر آنها خلاص شوید. این وسواسها معمولاً زمانی رخ میدهند که شما میخواهید به چیزهای دیگری فکر کنید یا آنها را انجام دهید.
وسواس ها اغلب ریشههایی دارند، مانند:
- ترس از آلودگی یا کثیفی.
- شک داشتن و دشواری در مواجهه با بیثباتی.
- نیاز به منظم و متعادل بودن چیزها.
- افکار تهاجمی یا وحشتناک در مورد از دست دادن کنترل و آسیب رساندن به خود یا دیگران.
- افکار ناخواسته، از جمله پرخاشگری، موضوعات جنسی یا مذهبی.
نمونههایی از علائم وسواس عبارتند از:
- ترس از آلوده شدن به وسیله لمس اشیایی که دیگران آنها را لمس کردهاند.
- شک دارید که در را قفل کردهاید یا گاز را خاموش کردهاید.
- استرس شدید زمانی که اشیاء مرتب نیستند یا به سمت خاصی قرار ندارند.
- تصورات رانندگی با ماشین خود در میان جمعیت.
- داشتنافکاری در مورد فریاد زدن الفاظ رکیک یا عدم رفتار صحیح در ملأ عام.
- تصورات جنسی ناخوشایند.
- دوری از موقعیتهایی که میتواند باعث ایجاد وسواس شود، مانند دست دادن با افراد دیگر.
علائم اجبار
اجبارهای OCD رفتارهای تکراری هستند که شما احساس میکنید مجبور به انجام آنها هستید. این رفتارها یا اعمال ذهنی تکراری به منظور کاهش اضطراب مربوط به وسواس فکری شما یا جلوگیری از اتفاق بد هستند. اما عمل به اجبارها هیچ لذتی به همراه ندارد و ممکن است تنها به تسکین مقدار محدودی از اضطراب کمک کند.
زمانی که افکار وسواسی دارید، ممکن است قوانین یا فعالیتهای تکراری را ایجاد کنید که به شما کمک میکند تا اضطراب خود را کنترل کنید. این اجبارها فراتر از عقل و منطق هستند و اغلب به مسئلهای که قصد رفع آن را دارند، مربوط نمیشوند.
درست مثل وسواس، اجبارها نیز معمولاً ریشههایی دارند، مانند:
- شستشو و نظافت.
- چک کردن.
- شمردن.
- مرتب کردن.
- پیروی از یک روال سختگیرانه.
- خواستار اطمینان خاطر.
نمونههایی از علائم اجبار عبارتند از:
- شستن دستها تا زمانی که پوستتان زخم شود.
- بارها و بارها درها را بررسی کنید تا از قفل بودن آنها مطمئن شوید.
- بارها و بارها اجاق گاز را چک کنید تا از خاموش بودن آن مطمئن شوید.
- شمارش در الگوهای خاص.
- تکرار بی صدای یک دعا، کلمه یا عبارت.
- تلاش برای جایگزینی یک فکر بد با یک فکر خوب.
- چیدمان کنسروهای خود به سمت یک جهت مشخص.
شدت وسواس فکری متفاوت است
وسواس فکری معمولاً در سنین نوجوانی یا جوانی شروع میشود، اما ممکن است در دوران کودکی نیز ایجاد شود. علائم معمولاً با گذشت زمان شروع میشوند و شدت آنها در طول زندگی متفاوت میشود. انواع وسواسها و اجبارهای شما نیز میتواند در طول زمان تغییر کند. علائم معمولاً زمانی بدتر میشوند که شما تحت فشار استرس بیشتری هستید، از جمله زمان تحول و تغییر. وسواس فکری که معمولاً تصور میشود یک اختلال مادام العمر است، میتواند علائم خفیف تا متوسط داشته باشد یا آنقدر شدید و وقتگیر باشد که ناتوان کننده شود.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید؟ بین کمالگرا بودن (کسی که به نتایج یا عملکرد بیعیب و نقص نیاز دارد) و داشتن وسواس فکری تفاوت وجود دارد. افکار OCD صرفاً نگرانی بیش از حد در مورد مسائل واقعی در زندگی خود یا علاقه داشتن به تمیز کردن یا مرتب کردن اشیاء به روشی خاصی نیستند. اگر وسواسها و اجبارهای شما بر کیفیت زندگیتان تأثیر میگذارد، به پزشک یا متخصص سلامت روان خود مراجعه کنید.
عوامل وسواس فکری
علت اختلال وسواس فکری عملی به طور کامل شناخته نشده است. نظریههای اصلی عبارتند از:
- زیست شناسی. وسواس فکریممکن است به دلیل تغییرات در شیمی طبیعی بدن یا عملکرد مغز شما باشد.
- ژنتیک. وسواس فکری میتواندیک جزء ژنتیکی داشته باشد، اما ژنهای خاصی هنوز پیدا نشده است.
- یادگیری.ترسهای وسواسی و رفتارهای اجباری را میتوان از تماشای اعضای خانواده یا یادگیری عادات آنها در طول زمان آموخت.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ایجاد اختلال وسواس فکری عملی را افزایش دهند، عبارتند از:
- سابقه خانوادگی.داشتن والدین یا سایر اعضای خانواده مبتلا به این اختلال میتواند خطر ابتلا بهآن را افزایش دهد.
- رویدادهای استرسزا در زندگی.اگر رویدادهای آسیبزا یا استرسزا را پشت سر گذاشتهاید، ممکن است خطر ابتلای شما افزایش یابد.این واکنش میتواند باعث ایجاد افکار مزاحم، فعالیتهای تکراری و ناراحتی عاطفی شود که دروسواس فکری قابل مشاهده است.
- سایر اختلالات سلامت روان.OCD میتواند با سایر اختلالات سلامت روان مانند اختلالات اضطرابی، افسردگی، سوء مصرف مواد یا اختلالات تیک مرتبط باشد.
عوارض
مشکلات ناشی از اختلال وسواس فکری عملی عبارتند از:
- صرف زمان زیاد برای پرداختن به فعالیتهای تکراری.
- مسائل سلامتی، مانند درماتیت تماسی ناشی از شستن مکرر دستها.
- تجربه اوقات سخت برای حضور در محل کار، مدرسه یا شرکت در فعالیتهای اجتماعی.
- روابط مشکلدار.
- کیفیت پایین زندگی.
- افکار مربوط به خودکشی و رفتارهای مرتبط با خودکشی.
پیشگیری از وسواس فکری
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال وسواس فکری عملی وجود ندارد. با این حال، درمان در اولین فرصت، میتواند به جلوگیری از بدتر شدن این اختلال و دخالت آن در فعالیتها و روال روزانه شما کمک کند.
در ادامه به کتاب دکتر کامیار سنایی بنام خودیاری برای درمان وسواس فکری عملی به زبان ساده نیز اشاره باید کرد. این کتاب برای مراجعین و به زبانی ساده نگاشته شده است. هدف از تالیف این کتاب ان بوده است که مراجعین با مطالعه آن در مواردی که وسواس شدید نمی باشد بدون کمک متخصص بتوانند مراحل ابتدایی درمان خویش را شروع کنند. مخاطب کتاب همه افراد وسواسی بالاخص افرادی است که توان پرداخت هزینه مشاوره با متخصص را ندارند.
برای دریافت کتاب با شماره ۰۰۹۸۹۰۳۴۷۳۳۰۰۹ هماهنگ کنید.
منبع:
