وسواس تمیزی

وسواس تمیزی

چه زمان شخصی وسواس تمیزی و نظافت دارد؟

اینکه یک انسان، فردی باشد که دوست دارد چیزهای مختلف را تمیز و پاکیزه نگه دارد، یک ویژگی مثبت تلقی می­‌گردد. وقتی همه چیز تمیز و مرتب است و در حالتی آراسته قرار دارد، شما واقعا احساس بهتری دارید. زمانی‌که موعد تمیز کردن خانه، انبار، اتومبیل، دفتر یا هرجای دیگری فرا می­‌رسد، متوجه می‌شوید که افراد مرتب و پاکیزه تمایل به احساس استرس و آشفتگی کمتری در خود دارند. اما چه زمانی لذت نظافت به وسواس تمیزی و نظافت تبدیل می‌شود؟

علائم وسواس تمیزی منزل

انجام نظافت چه زمانی بیش از اندازه می‌­شود؟ معیار وسواس نظافت چیست؟

در هنگام موعد تمیز کردن، نظافت چه زمانی بیش از حد در نظر گرفته می‌شود؟ چه‌زمانی شما از یک فرد مرتب و پاکیزه معمولی به‌یک فرد دارای وسواس نظافت تبدیل می‌­­گردید؟ چه‌زمانی نظافت به حد افراطی می‌­رسد و باعث بروز مشکلاتی برای شما یا عزیزانتان می‌شود و می‌توان شما را دچار وسواس تمیزی دانست؟

پاسخ به این سوالات متفاوت است. اما اساساً اگر نظافت و تمیزی باعث پیامدها یا عواقب منفی برای خودتان یا عزیزانتان شود، گویای نزدیک‌شدن شما به مرز وسواس تمیزی اجباری یا وسواس نظافت است.

یک نمونه مثال از وسواس تمیزی

مثلاً «مریم» دوست دارد خانه‌ای تمیز و منظم داشته باشد. از وقتی بچه بود، وقتی محیط پیرامونش کاملا تمیز و مرتب بود، احساس اطمینان و کنترل می‌کرد. وقتی به خانه­ مریم پا می­‌گذارید، می­‌بینید همه‌چیز سرجایش است و حتی در گوشه و کناری هیچ مشکلی نیست. آیا چنین وضعی ایرادی دارد؟ به‌هیچ‌وجه. داشتن خانه­‌ای تمیز بسیارخوب و قابل احترام است.

پس چه‌زمانی عشق مریم به خانه‌ای تمیز بسیار زیاد و تبدیل به وسواس تمیزی می‌شود؟ چه‌زمانی نظافتش بیش از حد ممکن می‌شود؟ بیایید نگاهی به آداب و رسوم نظافتی روزمره­ مریم بیندازیم. بعد از بیدار شدن، فوراً شروع به تمیزکردن اتاقش می­‌کند. یک پُرزگیر برمی‌دارد و سراسر کف اتاق خوابش می­‌کشد تا اگر تار مویی بر زمین افتاده باشد، آن‌را بردارد.

سپس یک تکه رخت چرک برداشته و روی زمین زانو زده و کف خانه‌اش را از وجود هرگونه ذرات یا خرده‌های نان پاک می­­‌نماید. سپس می­‌رود و توالت را پاک کرده و تمامی دستگیره­‌های خانه را برق می‌اندازد. برای اینکه دندان‌هایش را مسواک بزند، در وان حمام خم شده و آنجا مسواک می‌زند، زیرا نمی‌خواهد روشویی را طبق عادات همیشگی‌اش دوباره کاملا خشک نماید.

او به‌سر کار رفته، به خانه برگشته و شروع به نظافت بیشتر می­‌کند. پرده‌های کرکره‌­ای را با دست‌هایش دستمال می­‌کشد، یکی‌یکی. سپس برای چند ساعت به نظافت و گردگیری ادامه می‌دهد. بعد، احساس می‌کند می‌تواند استراحت کرده و غذا بخورد. او بیش از حد خسته است، اما با این حال هرروز این کارها را انجام می‌دهد و روزهای بعد با پشتکار بیشتری نظافت می‌کند.

برای برخی، چندین ساعت نظافت روزانه ممکن است مشکلی ایجاد نکند. اما مریم به‌دلیل داشتن یک روز کاری پرمشغله و پرتنش، فشار زیادی تحمل می‌کند. او لزوماً نمی‌خواهد وقتی به‌خانه می‌رسد شروع به نظافت نماید، اما قادر هم نیست تا وقتی این کار را نکرده استراحت کند. همچنین از همسرش می­‌خواهد دقیقاً همان‌طور که او می‌خواهد عمل کند و کارهایی را انجام دهد که همسرش به‌طور معمول انجام نمی‌دهد، مثل خشک‌کردن روشویی پس از هر بار استفاده یا نظافت کف اتاق با یک تکه پارچه­‌ی کهنه با دست به‌جای استفاده از جاروی گردگیری. همسرش کم‌کم احساس تحت کنترل بودن دلخوری می‌­گردد.

آیا وسواس تمیزی منزل باعث ایجاد مشکلاتی برای شما یا دیگران می‌شود؟

انجام نظافت چه زمانی بیش از اندازه می­‌شود؟

زمانی‌که نظافت مشکلاتی برای فرد تمیزکننده یا اعضای خانواده‌­‌اش ایجاد کند. برای مریم، سلامتی‌اش شروع به لطمه‌دیدن می‌کند، به‌همان نسبتی که هرروز از نظر جسمی خسته و فرسوده‌­تر می‌شود. همچنین همسرش کم‌کم احساس دلخوری و مورد کنترل قرارگرفتن می‌کند.

از ۵ نفر از اطرافیانتان بپرسید چقدر برای نظافت خانه‌شان وقت و انرژی می‌گذارند. اگر بیش از دوبرابر میانگین آنها برای تمیزی خانه وقت و انرژی می‌گذارید و تمیزی شما باعث اذیت و آزار اطرافیانتان می‌شود، بهتر است نشانه‌هایتان را با یک متخصص در میان بگذارید.

کسانی‌که به اختلال وسواسی اجباری (OCD) مبتلا هستند، نیاز یا اجبار زیادی برای نظافت یا انجام عاداتشان بابت نظافت کردن دارند تا احساس کنترل داشته باشند. زمانی‌که آن‌ها نمی‌توانند به این کارها ادامه داده و پا به پایشان حرکت نمایند، احساس می‌کنند زندگیشان در حال متلاشی‌شدن است. بنابراین احساس اضطراب می‌کنند. فردی‌که وسواس نظافت خانه دارد، اگر به وسواسش عمل نکند، دچار ناراحتی و اضطراب است. ولی یک فرد تمیز می‌فهمد که شاید جایی نتواند آنقدرها تمیز باشد و از این موضوع احساس تشویش نمی‌کند و تمیزی موضوع اصلی ذهنش نمی‌شود و می‌تواند به‌سایر فعالیت‌ها بپردازد. مثلاً فرد وسواسی نمی‌تواند میهمان دعوت کند، زیرا هردم نگران تمیزی خانه می‌باشد. ولکن فرد تمیز می‌تواند بفهمد که ممکن است میهمان قسمت‌هایی از خانه را کثیف کند و تا زمان خروجشان احساس اضطراب و ناراحتی نمی‌کند، بلکه می‌تواند از کنار آنها بودن لذت ببرد.

خبر خوب اینست که کمک به افرادی‌که با OCD مبارزه می­‌کنند، وجود دارد. اثربخشی «درمان شناختی رفتاری»، برای رسیدگی به افرادی‌که در خود نظافت بیش از اندازه احساس می‌نمایند، به‌خوبی اثبات و تاییدشده ‌است. اگر با چنین اجباری روبه‌رو هستید، حتما از یک متخصص کمک بگیرید. شما می‌­توانید برای خلاصی از شر آن با ما تماس گرفته تا کمک‌­های فوری و لازم دریافت نمایید. شما مجبور نیستید به‌مبارزه با چنین اجباری ادامه دهید.

درمان وسواس تمیزی منزل

اگر مشکلات زیادی بابت تمیزی و نظافت برای شما ایجاد شده است برای درمان وسواس تمیزی منزل می‌توانید از دو روش اصلاح خطاهای شناختی و مواجهه‌سازی استفاده کنید.

مهمترین و بهترین درمان وسواس تمیزی منزل مواجهه‌سازی و جلوگیری از پاسخ است. که شرح آن با جزییات در مقاله درمان وسواس فکری و عملی آمده است. افرادی‌که وسواس شستشو دارند، باور دارند احتمال زیادی دارد از فعالیت‌های روزانه دچار آلودگی و بیماری بشوند. بنابراین احتمال وقوع خطر را بیش از اندازه واقعی‌اش در نظر می‌گیرند. آنها همچنین باور دارند هزینه این اتفاق خیلی بالا است. به‌عبارت دیگر آنها فاجعه‌سازی می‌کنند (در صورتی که بیمار شوم خیلی شدید خواهد بود). بنابراین قدم دیگری که در درمان وسواس تمیزی منزل باید برداشت اصلاح خطاهای شناختی است که در مقاله درمان خطاهای شناختی با ذکر جزییات توضیح داده شده است. بنابراین با دو روش اصلاح خطاهای شناختی و مواجهه‌سازی می‌توانید بر وسواس تمیزی منزل غلبه کنید. توجه داشته باشید که وسواس تمیزی منزل یکی از راحت‌ترین وسواس‌ها برای درمان در قیاس با سایر وسواس‌ها می‌باشد.

یک مثال از وسواس تمیزی یا نظافت

وقتی صحبت از میلیاردرهای عجیب و غریب می‌شود، هوارد هیوز مثالی خوب است. کسی‌که مارتین اسکورسیزی فیلم هوانورد را طبق زندگی او ساخت. پس از اینکه هیوز در 18 سالگی شرکت پدرش را به ارث برد، او نامش را به‌عنوان سازنده فیلم، پیشگام حمل‌و‌نقل هوایی و یکی از بزرگان تجارت مطرح کرد. اما اگرچه زندگی‌اش با شهرت و ثروت همراه بود، با سختی و درد بیگانه نبود.

در سنین رشد، مادرش همیشه نگران ابتلای فرزندش به بیماریی کشنده بود. بعد از درگذشت مادر، هیوز با رشد ترس وسواسی از میکروب‌ها، این روند را ادامه داد. با داشتن افکار وسواس‌گونه، فعالیت‌های عادی روزمره به‌طور فزاینده‌ای خطرناک و تهدیدکننده زندگی می‌شوند. برای جلوگیری از آلوده‌شدن به میکروب‌ها، هیوز به خدمتکارانش دستور داد خود را کاملاً بشویند. همچنین قبل از اینکه وعده‌های غذایی روزانه‌اش را برایش سرو کنند، دست‌هایشان را با چند لایه حوله کاغذی بپوشانند. وی کتابچه‌هایی برای کارمندانش نوشت و به‌طور مفصل نحوه بازکردن قوطی کنسرو هلو را توصیف کرد که شامل شستن چندین مرتبه قوطی، مالش‌دادن آن از روی فلز قوطی و ریختن محتوای آن بدون اینکه کاسه و قوطی یکدیگر را لمس کنند در یک کاسه بود!

گفته می‌شود هیوز روزهای آخر زندگی‌اش را در اتاق‌های تاریک هتل گذرانده و در رختخواب، برهنه دراز کشیده و برای محافظت از خود در برابر میکروب‌ها، چیزی جز جعبه‌های دستمال کاغذی کنار پاهایش نگذاشته بود. هیوز علیرغم ثروت بی‌اندازه‌اش به‌عنوان زندانی ذهن خودش درگذشت. زندانی افکاری که مانند رئیس، ذهنش را کنترل می‌کردند. علائمی‌که در افراد مبتلا به وسواس مشاهده می‌شود.

کنار گذاشتن هاوارد هیوز به‌عنوان یک میلیاردر دیوانه که به‌سادگی به اصطلاح دیوانه شده است آسان است، اما در کنار سبک زندگی عجیب و غریب و آداب و رسوم تمیزکاری دقیقی که داشت، هیوز به‌عنوان یک انسان، چندان با من و شما تفاوت نداشت.

منبع:

https://www.healthline.com/