مدیریت نوسانات خلقی
نحوه کنترل نوسانات خلقی
اگر مرتباً با نوسانات خلقی و تغییر خلق روبرو میشوید که کنترل کردنشان دشوار است، وقت آن است که برای مدیریت هیجانات خود اقدام کنید.
این قبلاً بارها اتفاق افتاده است؛ شاید در حال قدم زدن باشید، احساس خوبی داشته باشید، اما ناگهان یک تعامل با یک دوست یا یک غریبه یا حتی یک فکر بیهوده، شما را به جایی میبرد که مانند چالهای از ناامیدی است. همچنین شاید شما با خوشحالی با دوستانتان در حال معاشرت هستید و یک نظر بیمنظور شما را خشمگین میکند. پگونه نوسانات خلقی خود را کنترل کنیم؟
بخش اول: تغییر دیدگاه خود
۱. خوشبینی را در خود پرورش دهید. نوسانات خلقی اغلب با انتظارات مداوم برای اتفاقات بد یا به عبارت دیگر، تفکر منفی همراه است. به عنوان مثال، ممکن است منتظر دریافت پاسخ از یک شغل باشید و فرض کنید که پس از گذشت تنها یک روز، برای آن پذیرفته نشدهاید. نه تنها این نوع تفکر منفی اغلب نادرست است، بلکه میتواند به طرز چشمگیری بر خلق و خوی شما تأثیر بگذارد و شما را به سمت احساس عصبانیت و ناراحتی سوق دهد، آن هم بدون اینکه دلیل «واقعی» داشته باشد. دو راهکار مختلف وجود دارد که میتوانید برای مقابله با چنین تفکر ناخودآگاه ناسالمی امتحان کنید:
- یک قدم به عقب بردارید و ریلکس کنید.
- همینطور میتوانید بدترین سناریوی ممکن را در نظر بگیرید و برای آن اماده باشید تا بتوانید تمرکزتان را به موضوع دیگری بدهید.
۲. از تعمیم بیش از حد پیامدهای منفی خودداری کنید. تعمیم بیش از حد، راه دیگری است که میتواند شما را به خلق و خوی بد سوق دهد. شاید در یک قرار یا با یک همکار تعامل بدی داشتهاید. به همین ترتیب، ممکن است فکر کنید این بدان معنی است که هرگز عشق پیدا نخواهید کرد یا قرار است اخراج شوید، اما نباید اجازه دهید همین یک موقعیت یا گفتگو باعث شود احساس کنید نشان دهنده یا تعیین کننده روندهای دیگر در زندگیتان است. این نوع تعمیم شما را بداخلاق و ناراحت میکند، اما راهی برای مقابله با آن وجود دارد.
۳. فضایی برای مناطق خاکستری زندگی ایجاد کنید. اندیشیدن فقط بر اساس نتایج افراطی یا «سیاه و سفید» (به عنوان مثال، کامل در مقابل فاجعهبار یا زیبا در مقابل زشت و غیره)، هم با نوسانات خلقی و هم با تغییرات ناگهانی در عمل همراه است.
۴. یاد بگیرید به خودتان بخندید. یکی از مهمترین کارهایی که میتوانید برای کنترل نوسانات خلقی خود انجام دهید این است که یاد بگیرید یک قدم به عقب بردارید و به خودتان بخندید. افرادی که مستعد نوسانات خلقی هستند، اغلب خود را کاملاً جدی میگیرند؛ این امر باعث میشود به سختی بتوانید به خودتان بخندید، در ذهنتان شوخی جالبی با خودتان داشته باشید یا حتی بتوانید به خرابکاری که در آن قرار گرفتهاید بخندید. اما اگر میخواهید نوسانات خلقیتان را کنترل کنید، باید بتوانید آرام بنشینید و گاهی بخندید، به جای اینکه اجازه دهید هر چیز کوچکی که زندگی در مسیرتان قرار میدهد، شما را عصبانی کند.
۵. در مورد وضعیت خود بهطور عینی فکر کنید. یک قدم به عقب بردارید و فکر کنید. ممکن است نیاز داشته باشید مکث کنید و انتظارات خود را بهگونهای تنظیم کنید که وضعیت واقعی موقعیت را منعکس کنند. گاهی اوقات، ممکن است احساس کنید تغییر خلق و خوی شما نزدیک است، چرا که باید ۱۵ دقیقه در اطراف پارکینگ سوپرمارکت بگردید تا مکانی را پیدا کنید. اگرچه احتمال دارد احساس کنید که همین لحظه دنیا به پایان رسیده است، لحظهای به این فکر کنید که چه چیزی شما را واقعاً ناراحت میکند. آیا واقعاً بهخاطر مسئلهی کوچکی مثل پیدا کردن جای پارک یا نظر نامناسب و توهینآمیز همکارتان در اوایل روز عصبی شدهاید؟ از خود بپرسید که آیا این واقعاً در برنامه اصلی مسائل مهم است؟ شاید اینطور باشد، اما این احتمال وجود دارد که شما اجازه میدهید چیز کوچکی از تناسب خارج شود.
بخش دوم: مدیریت نوسانات خلقی خود در لحظه
۱. بدانید چه زمانی باید فاصله بگیرید. یکی از نکات مهمی که باید در مورد کنترل نوسانات خلقی خود بهخاطر بسپارید این است که بدانید چه زمانی آنقدر تحت تأثیر احساساتتان قرار میگیرید که بهترین حرکتتان ترک موقعیت است. اگر دمای بدنتان بالا میرود، به شدت عصبانی میشوید، مملو از رنجش یا احساسات منفی دیگری هستید و احساس میکنید کنترلی بر کاری که انجام میدهید یا میگویید ندارید، پس باید خود را معذور کنید و فاصله بگیرید. شما همچنین میتوانید بدون اینکه چیزی بگویید موقعیت را ترک کنید. اگرچه ممکن است این کار راهحلی را که میخواهید به شما ارائه ندهد، اما شما را از گفتن یا انجام کاری که احتمال دارد بعداً از آن پشیمان شوید، باز میدارد.
۲. پنج دقیقه استراحت کنید. گاهی اوقات شما فقط باید مکث کنید و چند دقیقه وقت بگذارید تا آرام شوید و شرایط خود را بررسی کنید. وقتی احساس میکنید که احساساتتان شدت میگیرند، چه در مورد تبادل یک ایمیل یا یک موقعیت آزاردهنده در سوپرمارکت، فقط پنج دقیقه استراحت کنید، روی بازگرداندن تنفس خود به حالت عادی تمرکز کنید و قبل از بازگشت به موقعیت صبر کنید تا آرام شوید. به یاد داشته باشید که استراحت کردن و بازگشت به یک موقعیت با ذهنی آرامتر، شرمآور نیست.
۳. با یک دوست در مورد مسئله صحبت کنید. اگر در خلق و خوی شدیدی هستید و نمیتوانید از آن خارج شوید، گاهی اوقات بهترین کاری که میتوانید انجام دهید این است که با یک دوست مورد اعتماد تماس بگیرید و صحبت کنید و در مورد آن مطمئن باشید. زیرا برای از بین بردن خشم، غم یا ناامیدی از درون خود احساس بهتری خواهید داشت و در این فرآیند، کمتر احساس تنهایی خواهید کرد. دانستن اینکه کسی را در کنارتان دارید که در زمان بحران بتوانید به او مراجعه کنید، برای کنترل کردن نوسانات خلقیتان مفید است؛ زیرا با این واقعیت که میتوانید به راحتی کمک و مشورت دریافت کنید، آرامش خواهید داشت.
۴. یک روال آرامش بخش پیدا کنید. هر کس برای رسیدن به «محل آرام» خود، کار متفاوتی انجام میدهد. شما باید روشهای مختلف را امتحان کنید و آنچه که برای شما مفید است را پیدا کنید. برخی از افراد تنها نیاز به قدم زدن دارند تا ذهن خود را مرتب کنند. برخی دیگر دوست دارند با یک فنجان گرم چای نعناع یا بابونه بنشینند. برخی دوست دارند به موسیقی جاز یا کلاسیک گوش دهند یا چند دقیقهای را با سگ یا گربه مورد علاقه خود بگذرانند. هر چیزی که باعث میشود احساس آرامش و کنترل بیشتری بر احساسات خود داشته باشید، پیدا کنید و هر زمان که در یکی از خلق و خوهایتان هستید، راهی برای رفتن به «محل شاد» خود بیابید.
۵. قبل از حرف زدن فکر کنید. این یکی دیگر از قوانین مهم برای کنترل نوسانات خلقی است. ممکن است احساس کنید خلق و خویتان قرار است تغییر کند. در این فرآیند، احتمال دارد چیزی بگویید که برای همه کسانی که درگیر هستند، احساس بدتری ایجاد کند، همچنین بعداً از آن پشیمان شوید. به همین دلیل، زمانی که احساس میکنید عصبی هستید، لحظهای از خود بپرسید که آیا چیزی که میخواهید بگویید واقعاً برایتان مفیدترین و سازندهترین خواهد بود یا راههای دیگری برای ابراز خودتان یا دستیابی به اهدافتان وجود دارد. حتی مکث چند ثانیهای میتواند به شما کمک کند تا کنترل خود را دوباره به دست آورید و احساس کنید تسلطتان بر خودتان بیشتر است.
- گفتن چیزی که واقعاً منظورتان نیست، میتواند باعث واکنشهایی شود که فقط وضعیت را تشدید میکند و احتمالاً باعث میشود در این فرآیند احساس بدتری داشته باشید.
۶. چیزی بخورید. بسیاری از مردم بهطور ناگهانی احساس میکنند فقط به این دلیل که قند خونشان پایین است و به چیزی برای خوردن نیاز دارند، احساس بدخلقی، عصبانیت و خشم میکنند. تحقیقات اخیر نشان میدهد که نیازهای فیزیولوژیکی اولیه (مانند نیاز به تغذیه) میتواند بر نحوه درک ما از موقعیتهای خاص تأثیر بگذارد. علاوه بر این، نادیده گرفتن این نیازهای اساسی میتواند باعث شود که ما تهدیداتی را در محیط اجتماعی خود درک کنیم که ممکن است لزوماً وجود نداشته باشند یا حداقل برای امور روزمره ما ضروری تلقی شوند.
۷. به پیادهروی بروید. این مسئله ثابت شده است که پیادهروی به افراد کمک میکند تا بدخلقی را از بین ببرند. فقط یک پیادهروی ۳۰ دقیقهای و دریافت هوای تازه میتواند به کاهش استرس، کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، سکته مغزی، چاقی و حتی برخی از انواع سرطان کمک کند.
۸. یک دفترچه خاطرات داشته باشید. نگه داشتن یک دفترچه خاطرات میتواند به شما کمک کند تا حالات خود را پیگیری کنید و به این فکر کنید که چگونه میتوانید در موقعیتهای خاص از ناراحت شدن یا بیش از حد احساساتی شدن جلوگیری کنید. میتوانید در مورد روزتان بنویسید و حتی ذکر کنید که چه زمانی احساس خوشحالی میکنید و چه زمانی احساس ناراحتی، اضطراب، ناامیدی یا احساس دیگری دارید تا بتوانید الگوهای خلق و خویتان را بهتر درک کنید. شاید متوجه شوید که در عصرها یا زمانی که خود را در اطراف افراد خاصی میبینید، حالت بدخلقی دارید. پیگیری افکار و احساساتتان، میتواند شما را به آگاهی بیشتر از حالات خود و کنترل بهتر آنها سوق دهد.
۹. راهی برای نزدیک شدن به محرکهای خود پیدا کنید. هر کسی یک محرک دارد، چیزی که آنها را تحریک میکند و حالت خلقی بدی برایشان ایجاد میکند. اگر میدانید محرکهایتان چیست، میتوانید تلاش کنید تا یک برنامه برای مقابله با آنها ایجاد کنید. این ایدهآل است اگر محرکهایتان چیزهایی باشد که میتوانید از آنها اجتناب کنید، مانند دوستی که خلق و خوی نامناسبی برایتان ایجاد میکند. متأسفانه، موارد زیادی وجود دارد که شما هنوز باید با چیزهایی که آزارتان میدهد و نوسانات خلقیتان را تحریک میکند، کنار بیایید. به همین دلیل، مهم است که مهارتهای مقابلهای را برای مدیریت آن محرکها توسعه دهید تا شاید دفعه بعد که با آنها روبرو میشوید، کنترل بیشتری بر خلق و خویتان داشته باشید.
بخش سوم: ایجاد یک سبک زندگی متعادلتر
۱. به اندازه کافی بخوابید. یکی دیگر از دلایلی که ممکن است مستعد خلق و خوی غیرقابل کنترل یا دشوار باشید، کمبود خواب است. اگر بهطور معمول به اندازه کافی نمیخوابید، این باعث میشود که احساس تنبلی، تحریک پذیری و کنترل کمتری بر ذهن و بدنتان داشته باشید. اگرچه هر فرد به مقدار متفاوتی از خواب نیاز دارد، اما بیشتر افراد به ۷ تا ۹ ساعت خواب نیاز دارند. هنگامی که مقدار خواب مناسب برای خود را پیدا کردید، سعی کنید به آن پایبند باشید و مطمئن شوید که هر شب در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید.
۲. استرس خود را کاهش دهید. اگرچه بسیاری از مراحل این بخش میتواند به شما کمک کند استرس خود را کاهش دهید، اولین قدم این است که به سادگی از سطوح استرستان آگاهتر شوید تا بتوانید اقدامات هماهنگی را برای تغییر آنها انجام دهید. احساسات ما به عنوان شاخصهایی عمل میکنند که به ما میگویند چه زمانی چه چیزی از نظر جسمی یا روانی اشتباه است، بنابراین مهم است که فکر کنید کدام چیزها در زندگیتان بیشترین استرس، اضطراب یا حتی عصبانیت را برایتان ایجاد میکنند و سپس راههایی برای مقابله با آنها ایجاد کنید. گامهای زیادی وجود دارد که میتوانید برای کاهش سطوح استرس و بالا بردن خلق و خویتان انجام دهید.
۳. از مصرف بیش از حد کافئین خودداری کنید. اگر مقداری زیادی قهوه در روز مصرف میکنید، معمولاً حدود ۲ تا ۳ فنجان، ممکن است بهطور جدی در نوسانات خلق و خوی، افزایش اضطراب یا فشار خون شما نقش داشته باشد. با این حال، برخی از افراد با ۴ فنجان قهوه مشکلی ندارند، در حالی که برخی دیگر تنها پس از ۱ فنجان احساس متفاوتی دارند. اگر به این مسئله مشکوک هستید که کافئین مسئول برخی از نوسانات خلقی شماست، مثلاً اگر احساس میکنید که اکثریت نوسانات خلقی خود را اندکی بعد یا در حین نوشیدن کافئین دارید، باید تلاش کنید تا به آرامی مصرف آن را قطع کنید. چرا که از بهبود حال و کنترل خود متعجب خواهید شد.
۴. از مصرف زیاد الکل خودداری کنید. هر چیزی بیش از یک لیوان شراب قرمز در روز میتواند به افزایش نوسانات خلقی کمک کند. نوشیدن الکل، بهویژه قبل از خواب، میتواند باعث خواب ناآرام و بیدار شدن شما با احساس خستگی و بدخلقی شود. همچنین، ممکن است در هنگام نوشیدن الکل، بیشتر مستعد نوسانات خلقی باشید زیرا این یک حالت افسردگی است. مصرف الکل خود را به حداقل برسانید یا حتی آن را بهطور کامل حذف کنید.
۵. تمرینات بدنی زیادی داشته باشید. به ورزش منظم عادت کنید. این میتواند به شما کمک کند بخشی از انرژی اضافی را بسوزانید و خروجی مناسبتری برای احساساتتان پیدا کنید. اگرچه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش در روز باعث نمیشود که بتوانید نوسانات خلقیتان را کاملاً کنترل کنید، اما قطعاً میتواند به شما کمک کند که کنترل بیشتری بر بدن و همچنین ذهن خود داشته باشید. ورزش نیز میتواند ذهن شما را از سرگردانی باز دارد و به تمرکز روی چیز دیگری برای مدت کوتاهی هدایت کند. توجه به این نکته مهم است که ورزش کردن فواید عاطفی و فیزیکی واقعی دارد، از جمله کاهش استرس و فشار خون.
۶. یک خروجی پیدا کنید. خروجی هر چیزی است که به شما کمک میکند احساسات منفی یا طاقتفرسای خود را به فعالیت دیگری هدایت کنید. برخی از بهترین خروجیها را میتوان در انجام سرگرمیها یا علایق مانند عکاسی، شعر یا سفالگری یافت. هر چیزی را پیدا کنید که به شما احساس آرامش میدهد و کمک میکند از چالشهای روزانهتان «دور» شوید. این بدان معنا نیست که میتوانید از نوسانات خلقی خود «فرار» کنید، بلکه به این معناست که میتوانید با اختصاص دادن زمان برای انجام کاری که از آن لذت میبرید، این نوسانات را به حداقل برسانید.
۷. وقت خود را با دوستان و خانوادهتان بگذرانید. وقت گذراندن برای معاشرت میتواند به شما کمک کند تا نوسانات خلقی خود را کنترل کنید و احساس شادی و رضایت بیشتری داشته باشید. اگرچه برخی از تعاملات اجتماعی در واقع میتواند باعث تغییرات ناگهانی در خلق و خویتان شود، وقت گذراندن با افرادی که دوستشان دارید و شما را خوشحال میکنند، میتواند به شما کمک کند تا احساس آرامش و راحتی داشته باشید. همچنین ممکن است از افسردگی یا غم رنج ببرید زیرا احساس انزوا میکنید. حضور در کنار افراد دیگر میتواند به شما کمک کند احساس ارتباط داشته باشید. یک هدف برای خودتان تعیین کنید تا دوستان یا خانوادهتان را حداقل چند بار در هفته ببینید، چرا که از این طریق میتوانید احساس شادی و ثبات بیشتری داشته باشید.
۸. یک رژیم غذایی متعادل را حفظ کنید. داشتن یک رژیم غذایی متعادل باعث میشود احساس تعادل در بدن و ذهن خود داشته باشید. حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات در روز بخورید، از کربوهیدراتهای بیش از حد و غذاهای فرآوری شده پرهیز کنید و سعی کنید از غذاهای شیرین زیاد استفاده نکنید. دریافت کربوهیدراتها، پروتئینها، میوهها و سبزیجات سالم در طول روز میتواند به شما کمک کند تا احساس تعادل بیشتری داشته باشید و احتمال نوسانات خلقی هورمونی را کاهش دهید.
۹. گیاهان، ویتامینها و مکملها را در رژیم روزانه خود قرار دهید. برخی از گیاهان، ویتامینها و مکملها میتوانند خلق و خوی شما را بهبود بخشند یا تقویت کنند، اگرچه توجه به این نکته مهم است که متخصصان در مورد اثرات مفید بالقوه این گیاهان و سایر مکملها توافق کاملی ندارند. بهطور کلی، تحقیقات بیشتری برای تأیید اثربخشی برخی از مکملهای خلقی مورد نیاز است. به یاد داشته باشید که همیشه قبل از مصرف هرگونه مکمل گیاهی با پزشکتان مشورت کنید.
بخش چهارم: تعیین علل نوسانات خلقی
۱. دلایل نوسانات خلقی میتواند متفاوت باشد. خلق و خوی هیچکس همیشه کاملاً ثابت نیست. یک روز بد در محل کار یا دعوا با یک دوست میتواند بر روحیه و احساس شما تأثیر بگذارد. با این حال، اگر نوسانات خلقیتان مکرر و بهطور قابل توجهی شدید است (یعنی خیلی سریع از حالت بالا به پایین نوسان میکنید) و دلیل مستقیم آشکاری ندارد (یعنی یک روز عالی بدون تعامل سخت یا ناراحتکننده داشتهاید)، ممکن است این نشانهای از یک مشکل مانند وضعیت فیزیولوژیکی یا روانی زمینهای جدیتر باشد.
۲. شرایط فیزیولوژیکی که میتواند به تشدید نوسانات خلقی کمک کند را درک کنید. این مشخص شده است که برخی از شرایط فیزیولوژیکی با تغییرات قابل توجهی در خلق و خو و عمل مرتبط هستند. اینها شرایط ناشی از عواملی مانند انتخاب سبک زندگی، از جمله رژیم غذایی، عدم ورزش، سن، شرایط مرتبط با هورمون یا عوارض جانبی دارو هستند. یک پزشک، مانند یک پزشک عمومی، بهترین فردی است که میتوانید از او مشاوره بگیرید تا درباره این شرایط بیشتر بدانید و احتمال مرتبط بودن آنها با نوسانات خلقی را ارزیابی کنید. برخی از این شرایط فیزیولوژیکی عبارتند از:
- آسیب به سر یا تومورهای مغزی
- محتوای رسانهای که ما از آن به عنوان سرگرمی استفاده میکنیم
- آلرژی
- عطرهای مصنوعی
- مسمومیت از مواد خارجی
- زوال عقل
- بارداری
- بلوغ
- یائسگی
- استرس مداوم
- یک بیماری یا عفونت
۳. شرایط روانی و اجتماعی که میتواند به تشدید نوسانات خلقی کمک کند را درک کنید. محققان همچنین چندین وضعیت روانی و (یا) اجتماعی را کشف کردهاند که با نوسانات خلقی شدید یا تغییرات در عمل مرتبط است. چنین شرایطی اغلب دارای یک مؤلفه بیولوژیکی است، شبیه به موارد ذکر شده در بالا، اما با توجه به نیازهای روانی یا اجتماعی نسبت به زندگی روزمره شما بهتر برطرف میشود. جهت ارزیابی احتمال اینکه چنین شرایطی با نوسانات خلقی شما مرتبط باشد، توصیه میشود که با یک روانشناس بالینی یا سایر متخصصان سلامت روان مانند یک درمانگر یا مشاور مشورت کنید. این شرایط عبارتند از:
- سوءمصرف مواد
- اختلال کمتوجهی – بیشفعالی (ADHD)و اختلال کمبود توجه (ADD)
- اختلال دوقطبی
- افسردگی
- اندوه
- «فوبیاها»
- «تروماها»
- استرس ناشی از تغییرات عمده زندگی
۴. بر اساس ارزیابی خود کمک حرفهای دریافت کنید. اگر احساس میکنید که هر یک از شرایط فیزیولوژیکی یا روانی ذکر شده در بالا ممکن است برای شما صدق کند، باید با یک متخصص مشورت کنید. اگر مشکوک هستید که یک وضعیت فیزیولوژیکی یا بیولوژیکی در محل کارتان وجود دارد، با پزشک خانواده خود صحبت کنید. اگر مشکوک هستید که یک مشکل روانی ممکن است بهطور مزمن بر خلق و خوی شما تأثیر بگذارد، با یک متخصص سلامت روان مشورت کنید (ممکن است در برخی موارد به ارجاع از پزشک خانواده خود نیاز داشته باشید تا دارو بگیرید).
پرسش و پاسخ تخصصی
- چه چیزی باعث نوسانات خلقی میشود؟
در بسیاری از مواقع، زمانی که تغییرات خلقی شروع میشود، معمولاً جنبهای از خودتان یا نیازی وجود دارد که به آن توجه نمیشود. با این حال، ممکن است یک دلیل بیولوژیکی وجود داشته باشد، بنابراین بهتر است توسط یک پزشک معاینه شوید.
هشدارها
نوسانات خلقی ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. خلق و خوی شما میتواند هر روز تغییر کند، بسته به اینکه آن روز چگونه میگذرد. با این حال، تداوم نوسانات خلقی فرار ممکن است نشان دهنده یک وضعیت جسمی، فیزیولوژیکی یا روانی جدیتر باشد. اگر نوسانات خلقی شما رایج شوند و فقط بهخاطر یک روز بد در محل کار یا مدرسه نباشند، باید با پزشکتان مشورت کنید.
لینک منبع: