در کنار درمان شناختی رفتاری، درمان دارویی پانیک از جمله روشهای مقابله با بیماری پانیک میباشد. درمان دارویی تنها برای مقابله با علائم پانیک مورد استفاده قرار میگیرند و در موارد محدودی ممکن است به بهبودی منجر شود. در درمان دارویی پانیک 3 دسته از داروها تجویز میشوند.
توصیه میکنم اگر مقاله من پانیک داشتم خوب شدم را مطالعه نکردید، حتما ابتدا این مقاله را مطالعه بفرمایید.
داروهای ضد افسردگی بازدارنده های انتخابی باز جذب سروتونین (SSRI)
داروهای ضد افسردگی بازدارنده های مونوآمین اکسداز (MAOI)
داروهای ضد اضطراب بنزودیازپین
چه داروهایی را میتوان برای درمان بیماری پانیک تجویز کرد؟
اختلال پانیک یک وضعیت بهداشت روانی است که باعث حملات هراس مکرر میشود که بر کیفیت کلی زندگی فرد تأثیر میگذارد.
اختلال پانیک را میتوان با داروها و سایر روشهای درمانی، مدیریت و درمان کرد.
داروهای مورد تأیید FDA برای درمان بیماری پانیک شامل مهار کنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، کپسولهای ونلافاکسین و بنزودیازپینها هستند.
همه ما لحظاتی از وحشت یا پانیک را تجربه کردهایم. برخی از لحظات این وحشتها خیلی بزرگ هستند، مانند گم شدن در یک شهر بزرگ یا رو در رویی با خرس در مسیر پیادهروی. بعضی از لحظات هم این وحشتها کوچک هستند، مانند گم کردن کلید ماشین هنگام تلاش برای خروج از محل کار. پانیک یا هراس یک واکنش طبیعی به ترس و استرس در زندگی ما است و برای همه ما در برههای از زمان اتفاق میافتد.
اما چه اتفاقی میافتد وقتی ما بدون وجود ترس یا استرس، دچار پانیک یا وحشت میشویم؟ غالباً ما این حملات هراس را متوجه میشویم و ظاهراً هم میتوانند از ناکجا آباد سر در بیاورند. اگر این حملات اغلب اتفاق افتد، ممکن است نشانهای از اختلال هراس یا پانیک باشد.
اختلال پانیک نوعی اختلال اضطرابی است که در حال حاضر حدود 6 میلیون بزرگسال ایالات متحده – نزدیک به 3 درصد از جمعیت کشور را تحت تاثیر قرار داده است. احتمال ابتلا به اختلال هراس در زنان دو برابر مردان است. و تخمین زده میشود که تقریباً 5 درصد از بزرگسالان آمریکایی در طول زندگی خود دچار اختلال هراس میشوند.
بیایید نگاه عمیقتری به اختلال هراس، علائم عمومی افراد و درمانهای موجود بندازیم.
اختلال پانیک یا هراس چیست؟
اختلال هراس نوعی اختلال اضطرابی است که در آن افراد، حملات پانیک مکرر به همراه یکی از موارد زیر را تجربه میکنند:
نگرانی دائمی در مورد حملات پانیک بیشتر و تأثیراتی که آن حملات میتواند داشته باشد.
تغییرات منفی در رفتار به دلیل تجربه حمله پانیک – مانند اجتناب از مکانی که شما در آن جا دچار حمله وحشت شدهاید.
شما میتوانید بدون داشتن یا وجود اختلال هراس، دچار حمله پانیک شوید. حمله پانیک یک رویداد مجزا است. اختلال هراس زمانی اتفاق میافتد که این حملات هراس غیرمنتظره چندین بار اتفاق میافتد و نگرانی از حمله دیگر، به شدت بر فعالیتهای روزانه شما تأثیر بگذارد.
علائم حمله پانیک چیست؟
ما قبلاً تفاوت بین یک حمله وحشتزدگی و اختلال هراس را مورد بحث قرار دادیم. اما یک حمله پانیک چگونه است؟
با توجه به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، حمله پانیک شامل حداقل چهار مورد از علائم زیر است:
تپندگی قلب
تعریق
لرزش
احساس تنگی نفس
درد یا ناراحتی در قفسه سینه
حالت تهوع یا درد در ناحیه معده
احساس سرگیجه، عدم تعادل، سبکی سر یا ضعف
احساس سرما یا گرما
بیحسی یا سوزن سوزن شدن
ترس از عدم کنترل یا مرگ
احساس جدا شدن از خود
حملات پانیک برای هر فردی متفاوت است. بعضی از افراد ممکن است برخی یا همه این علائم را تجربه کنند. همچنین ممکن است بعضیها آنچه که در این لیست آمده است را تجربه نکنند. اگر احساس میکنید دچار حمله پانیک شدهاید، با پزشک خود صحبت کنید و همه اتفاقات رخ داده را برایش شرح دهید.
آیا اختلال پانیک قابل درمان است؟
تجربه هر کس با اختلال هراس منحصر به فرد است. خوشبختانه، اختلال هراس قابل درمان است و شما میتوانید علائم را با داروها، درمانهای رفتاری یا ترکیبی از هر دو کنترل کنید.
یک مطالعه نشان داد که نزدیک به 65 درصد از افراد مبتلا به اختلال هراس در مدت 6 ماه بهبود علائم (بدون حملات پانیک) را تجربه کردند. اما آنهایی که بهبود یافتند، بیش از 20 درصد علائم خود را دوباره مشاهده کردند. اگر علائم شما پس از مدتی تحت کنترل قرار گرفتن مجدد شروع شد، آن را با پزشک خود در میان بگذارید، اما بدانید که این یک امر معمول است.
موثرترین داروها برای پانیک
داروهای مورد تأیید FDA برای درمان بیماری پانیک به سه دسته تقسیم میشوند: مهارکنندههای بازجذب سروتونین (SSRIs)، مهارکنندههای بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SNRIs) و بنزودیازپینها.
SSRI ها
SSRIها گروه اول داروها برای درمان بیماری پانیک محسوب میشوند. این داروها با افزایش سطح سروتونین در مغز شما کار میکنند. سروتونین یکی از انتقالدهندههای عصبی (پیامرسانهای شیمیایی) است که به کنترل خلق و خوی شما کمک میکند.
در حالی که متخصصان هنوز دقیقاً نمیدانند سروتونین چگونه با اختلالات اضطرابی مرتبط است، اما SSRIها در کاهش علائم اختلال هراس موثر هستند. SSRIها همچنین میتوانند برای درمان سایر بیماریهای روانی مانند افسردگی و سایر انواع اضطراب استفاده شوند.
سه SSRI در حال حاضر از طرف FDA برای درمان بیماری پانیک تأیید شده است:
فلوکستین (پروزاک)
پاروکستین (پاکسیل)
سرترالین (زولوفت)
روانپزشکان گاهی اوقات SSRIهای دیگری را برای اختلال هراس تجویز میکنند، حتی اگر برای این بیماری مورد تأیید FDA نباشند. این حالت، یک استفاده خارج از برچسب در نظر گرفته میشود، اما دستورالعملها نشان میدهد که داروهای دیگر در این کلاس نیز به طور مشابه برای این بیماری موثر هستند.
SNRI ها
SNRIها به روشی مشابه SSRIها عمل میکنند. تفاوت عمده در این است که SNRIهای انتقالدهندههای عصبی روی چه چیزی تأثیر میگذارند. SNRIها علاوه بر سروتونین، سطح نوراپی نفرین را نیز در مغز افزایش میدهند «یکی دیگر از پیامرسانهای شیمیایی که با اضطراب مرتبط است».
تنها SNRI مورد تایید FDA برای درمان بیماری پانیک، ونلافاکسین است. ونلافاکسین به صورت قرص و کپسول تولید میشود. فقط کپسول – و نه قرص – از FDA برای درمان بیماری پانیک تأیید شده است. سایر SNRIها برای درمان بیماری پانیک به خوبی بررسی نشدهاند.
داروهای ضداضطراب (بنزودیازپینها)
داروهای ضداضطراب یا بنزودیازپینها برای درمان چندین بیماری از جمله اختلال اضطراب عمومی، اختلال هراس و شرایط تشنج استفاده میشوند. این داروها با آرام کردن سیستم عصبی مرکزی (CNS) – مغز و نخاع عمل میکنند. دو بنزودیازپین مورد تأیید FDA برای درمان بیماری پانیک عبارتند از: آلپرازولام (Xanax) و کلونازپام (Klonopin).
داروهای ضد اضطراب یا بنزودیازپینها معمولاً برای درمان بیماری پانیک، آن هنگام که حمله در حال رخ دادن است، مورد استفاده قرار میگیرند زیرا سریع در بدن شروع به کار و تاثیر میکنند. با این حال، آنها خطر وابستگی جسمی را به همراه دارند و عموماً در بسیاری از موارد برای اختلال هراس، کمتر از SSRIها ترجیح داده میشوند.
به همین دلیل، بنزودیازپینها بهتر است فقط برای مدت کوتاهی – در حالت ایدهآل بیش از 2 تا 4 هفته – استفاده نشوند.
گذشته از SSRIها، SNRIها و بنزودیازپینها، دستورالعملهای درمانی نشان میدهد که داروهای ضدافسردگی سه حلقهای (TCAs) نیز میتوانند برای درمان بیماری پانیک استفاده شوند. داروهای ضد افسردگی سه حلقهای میتوانند شامل داروهایی مانند ایمیپرامین، کلومیپرامین (آنافرانیل) و نورتریپتیلین (پاملور) باشند. با این حال، داروهای ضد افسردگی سه حلقهای برای درمان بیماری پانیک مورد تأیید FDA نیستند و عوارض جانبی بیشتری را ایجاد میکنند و در حال حاضر کمتر توسط روانپزشکان تجویز می شوند.
مسدود کنندههای بتا
اگرچه مسدود کنندههای بتا در خط اول داروهای درمان پانیک نمیباشند ولکن برای رفع علائم تپش قلب حین حمله تجویز میشوند.
مسدودکنندههای بتا از جمله داروهایی میباشند که بطور معمول جهت بیماران قلبی عروقی همانند فشار خون بالا و آنژین تجویز میشوند. مسدود کنندههای بتا فعالیت هورمونهای آدرنالین یا با نام دیگر آن اپی نفرین را در سیستم عصبی مسدود کرده و مانع فعالسازی واکنش جنگ و گریز در فرد میشود.
هنگامی که بدن آدرنالین زیادی ترشح میکند، ضربان قلب و فشار خون بالا میرود، تعریق افزایش مییابد و فرد اضطراب زیادی تجربه میکند. استفاده از مسدود کنندههای بتا باعث میشود ضربان قلب و فشار خون کاهش یابد و احساس اضطراب از بین برود.
از جمله مسدودکنندههای بتا میتوان به پروپرانول و متوپرولول اشاره کرد.
مهمترین عوارض جانبی داروهای اختلال پانیک چیست؟
اگرچه این داروها به طرق مختلف عمل میکنند، اما میتوانند عوارض جانبی مشابهی داشته باشند. به عنوان مثال، SSRIها، ونلافاکسین و بنزودیازپینها همگی میتوانند باعث اسهال، حالت تهوع و خوابآلودگی شوند. با این حال، تفاوتهای قابلتوجهی بین آنها وجود دارد.
SSRIها و ونلافاکسین
شروع به کار یا زمان اثربخشی SSRIها و ونلافاکسین نسبت به بنزودیازپینها در بدن بیشتر طول میکشد. این داروها باید هر روز مصرف شوند و ممکن است 4 تا 6 هفته یا بیشتر طول بکشند تا تاثیر واقعی خود را در بدن نشان دهند. SSRIها و ونلافاکسین نیز عوارض جانبی آزاردهندهای – مانند تعریق و اختلال عملکرد جنسی – دارند.
SSRIها و ونلافاکسین نیز هر دو خطر یک عارضه نادر اما جدی به نام سندرم سروتونین را دارند. این عارضه جانبی بالقوه و تهدید کننده زندگی به دلیل وجود بیش از حد سروتونین در بدن ایجاد میشود. سندرم سروتونین میتواند به یک وضعیت اورژانسی تبدیل شود و نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
در صورت مشاهده موارد زیر پس از شروع SSRI یا ونلافاکسین، فوراً از روانپزشک خود کمک بگیرید:
تب
گرفتگی ماهیچهها
استفراغ
لرزش (لرزش غیرقابل کنترل)
آشفتگی یا بیقراری بیدلیل
تعریق بیش از حد
بنزودیازپینها
همانطور که قبلاً ذکر شد، بنزودیازپینها دارای خطر وابستگی هستند. این بدان معناست که اگر شما آنها را به طور منظم مصرف کرده باشید، اگر سعی کنید دوز خود را کاهش دهید یا مصرف آنها را متوقف کنید، ممکن است علائم ترک را تجربه کنید. این علایم ممکن است شامل علائمی مانند تهوع، لرزش و اضطراب باشد.
علائم ترک برای همه منحصر به فرد است. اما برای برخی از افراد، آنها میتوانند شبیه علائم حمله پانیک باشند.
اگر بعد از شروع کاهش دوز بنزودیازپین علائم حمله پانیک بیشتری مشاهده کردید، به روانپزشک خود اطلاع دهید. ممکن است نیاز به تنظیم مجدد دوز شما باشد.
هرگز سعی نکنید دوز بنزودیازپین خود را بدون مشورت با روانپزشک، متوقف یا تغییر دهید. روانپزشک شما به شما برنامه زمانبندی مناسبی را پیشنهاد میدهد که خطر علائم ترک را به حداقل میرساند.
داروی حمله پانیک چقدر طول میکشد تا اثر کند؟
داروهای ضدافسردگی بصورت روزانه مصرف شده و 4 تا 6 هفته زمان نیاز دارند تا فرد نتایج آن را ادراک کند. داروهای بنزودیازپین در عرض 30 تا 60 دقیقه بر اضطراب فرد تاثیر میگذارند و تنها در زمانهای حمله اضطراب مورد استفاده قرار میگیرند.
مسدود کنندههای بتا نیز برای از بین بردن نشانههای فیزیکی اضطراب مانند ضربان قلب و تعریق و در هنگام وقوع اضطراب مورد استفاده قرار میگیرند.
آیا برای کنترل اختلال و حملات پانیک به داروهای متعددی نیاز است؟
پاسخ به این سوال سخت است، زیرا پاسخ برای هرکسی متفاوت است. در حالی که داروهای مورد بحث در بالا همگی برای درمان اختلال هراس موثر هستند، گاهی اوقات، ممکن است یک دارو به تنهایی کافی نباشد.
به عنوان مثال، روانپزشک شما ممکن است یک SSRI یا ونلافاکسین برای شما تجویز کند تا هر روز از آن استفاده کنید تا تعداد حملات پانیک کاهش یابد و بنزودیازپین را فقط در طول حمله پانیک برایتان تجویز کند تا مصرف کنید. روانپزشک شما با شما همکاری میکند تا یک برنامه درمانی برایتان طراحی کند که برای درمان علائم خاص شما بهترین کار را انجام دهد.
آیا جایگزین طبیعی برای داروهای اختلال پانیک وجود دارد؟
داروها تنها گزینه برای درمان بیماری پانیک نیستند. در اینجا چندین مرحله وجود دارد که میتوانید برای آرام کردن خود و کاهش علائم حمله پانیک در حین وقوع انجام دهید. این تکنیکها عبارتند از:
خود را از موقعیت یا محیط استرسزا دور کنید
به موسیقی آرام گوش دهید
نفسهای عمیق و آهسته بکشید
به آرامی تا ۱۰ بشمارید
صحبت کردن با کسی که به او اعتماد دارید در مورد آنچه که در حال وقوع است.
درمان رفتاری شناختی (CBT) یکی دیگر از گزینههای غیر دارویی است. CBT نوعی گفتگو درمانی است که در آن افراد مبتلا به اختلال هراس با یک رواندرمانگر برای شناسایی عوامل محرک، درک علائم و نحوه واکنش درست هنگام وقوع حملات وحشت، کار میکنند.
CBT یک گزینه اول برای درمان این بیماری است و مطالعات نشان میدهد CBT میتواند به تنهایی برای اختلال هراس یا به عنوان یک درمان اضافی همراه با داروها استفاده شود. در صورت تمایل، این گزینه را با روانپزشک خود در میان بگذارید.
چگونه حمله پانیک را بدون دارو کنترل کنیم؟
سوال مهمی که بسیاری از افراد در ذهن دارد آن است که آیا بدون مصرف دارو نیز میتوان بر حملات پانیک غلبه کرد؟ پاسخ ساده آن بلی میباشد. باید آگاه بود که درمان دارویی در کل درمانی تکمیلی محسوب شده و بتنهایی درمان موفقی محسوب نمیشود.
بر اساس تحقیقات انجام شده درمان دارویی در کنار درمان شناختی رفتاری بیشترین احتمال تاثیرگذاری را دارد. در درمان دارویی تنها، احتمال عود بیماری بسیار بالا میباشد و اضطراب و در نتیجه حملات بیمار پس از قطع دارو مجددا بازمیگردد.
درمان شناختی رفتاری درمانی ریشهای محسوب میشود که احتمال عود آن در مقایسه با سایر روشهای درمانی پایین است. برای مطالعه بیشتر در زمینه درمان شناختی رفتاری میتوانید به کتاب خودیاری برای درمان پانیک نوشته دکتر کامیار سنایی مراجعه کنید.
زندگی میتواند استرسزا باشد. داشتن یک حمله وحشتزدگی مرتبط با استرس ممکن است فقط یکبار برایتان اتفاق بیفتد. اما اگر چندین حمله پانیک دارید یا بر زندگی روزمره شما تأثیر میگذارد، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که به یک رواندرمانگر یا روانپزشک خوب مراجعه نمایید. اگر درمانگر به شما بگوید که دچار اختلال هراس هستید، چندین گزینه درمانی در دسترس است.
هرکسی حملات پانیک را متفاوت تجربه میکند. مهم است که علائم خود را به رواندرمانگر خود، کامل توضیح دهید تا آنها بدانند شما چه احساسی دارید. آنها میتوانند به شما کمک کنند تا طرحی را تهیه کنید که شامل درمان شناختی رفتاری، دارو درمانی یا هر دو باشد.