نظریه عاملی صفات شخصیتی ریموند کتل
نظریه عاملی صفات شخصیتی :
نظریه عاملی صفات شخصیتی : کتل (۱۹۶۵) با این دیدگاه آیزنک که شخصیت را میتوان تنها با بررسی دو یا سه بعد از رفتار درک کرد، مخالفت نمود. در عوض، او استدلال کرد که برای مشاهدهی مقادیر بسیار بیشتری از صفات یک شخص، لازم است تا تصویر کاملی از شخصیت آن فرد را بهدست آوریم. در حالی که آیزنک بر اساس واکنشهای نظامیان بستری شده اساس نظریه خود را بنا نهاده بود، کتل اطلاعات را از طیف وسیعی از مردم و از طریق سه منبع مختلف داده جمعآوری کرد.
L-data – این اطلاعات ثبت زندگی؛ مانند نمرات مدارس، عدم حضور در محل کار و غیره است.
Q-data – این یک پرسشنامه است که برای ارزیابی شخصیت فرد (با نام ۱۶PF شناخته میشود) طراحی شده است.
T-data – این دادهها در نتیجهی آزمونهای عینی طراحی شده است که تا به یک ساختار شخصیتی، تکانههای ریزی را وارد سازند.
کتل تجزیه و تحلیل دادههای T و Q را به منظور بررسی اینکه کدام یک از انواع رفتارها با یکدیگر در یک گروه از افراد مشابه دستهبندی میشوند را با استفاده از یک روش ریاضی به نام تجزیه و تحلیل عامل انجام داد. او ۱۶ صفت یا عامل شخصیتی مشترک در بین همهی افراد را شناسایی کرده است.
کتل بین صفات مصدری یا عمیق و سطحی در نظریه عاملی صفات شخصیتی تمایز قائل شد. صفات سطحی بسیار واضح میباشند و میتوانند به راحتی توسط افراد دیگر شناسایی شوند، در حالی که صفات مصدری برای افراد دیگر کمتر قابل مشاهده بوده و به نظر میرسد که به چند جنبهی مختلف رفتاری اشاره دارد. کتل بر این باور بود که صفات مصدری نسبت به صفات سطحی، در توصیف شخصیت مهمتر میباشند.
اندازهگیری ۱۶ صفت توسط کتل
| نمره بالا | نمره پایین | عامل |
| حامی، آرامشبخش | سردی، خودخواهی | خونگرمی |
| فکری، تحلیلی | غریزی، غیرثابت | عقل |
| خونسرد، آرام | زودرنج، عبوس | ثبات عاطفی |
| سرسختی، کنترل کردن | متواضع، مودب | تهاجمی |
| رام نشده، عاشق سرگرمی | حزن، محدودیت | سرزندگی |
| همنوایی، مرسوم | غیرمتعارف، سرکش | وظیفهشناسی |
| بی پروا، جسور | خجالتی، انزواطلب | جسارت اجتماعی |
| زودرنج، لطیف | سرسخت، خشن | حساسیت |
| محتاط، مشکوک | خوشبین، آسان گیر | پارانویا |
| غیرعادی، تخیلی | اهل عمل، منظم | خلاقیت |
| خصوصی، آرام | گشادهرو، دوستانه | درونگرا |
| هراسناک، شک و تردید | اعتماد به نفس، مطمئن بودن به خود | اضطراب |
| کنجکاو، خوداکتشافی | عدم انعطافپذیری | انعطافپذیری |
| تکروی، مایل به تنها بودن | خوشبرخورد، اجتماعی | استقلال |
| منظم، بسیار دقیق | بینظمی، شلختگی | کمال گرایی |
| پریشان، ناراضی | آرام، خونسرد | تنش |
کتل یک آزمون شخصیتی شبیه به EPI را انجام داد که هر کدام از آنها شانزده صفت را اندازهگیری میکردند. ۱۶PF (تست ۱۶ عامل شخصیتی در نظریه عاملی صفات شخصیتی) در مجموع ۱۶۰ سوال دارد، هر عامل شخصیتی ده سوال مختص به خود دارد.
