فنوباربیتال Phenobarbital

موارد کاربرد

این دارو به تنهایی یا همراه با سایر داروها برای کنترل تشنج استفاده می‌شود. کنترل و کاهش تشنج به شما امکان می‌دهد کارهای عادی روزمره خود را بهتر و بیشتر انجام دهید؛ در صورت از دست دادن هوشیاری‌تان، خطر صدمه دیدنتان را کاهش می‌دهد و همچنین از احتمال ابتلا به یک بیماری احتمالا تهدیدکننده زندگی یعنی تشنج‌های مکرر می‌کاهد. فنوباربیتال به گروهی از داروها معروف است که به عنوان ضدتشنج‌ها و خواب‌آورهای باربیتورات شناخته می‌شوند. فنوباربیتال با کنترل فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز که هنگام تشنج رخ می‌دهد، کار می‌کند. این دارو همچنین برای مدت کوتاهی (معمولاً کمتر از 2 هفته) برای آرامش یا خوابیدن شما در دوره‌های اضطراب استفاده می‌شود. این دارو با تاثیر بر قسمت‌های خاصی از مغز، باعث ایجاد آرامش می‌شود.

نحوه استفاده از فنوباربیتال

طبق دستور پزشک این دارو را از طریق دهان به‌همراه غذا یا بدون غذا و معمولاً یک‌بار در روز قبل از خواب برای کنترل تشنج مصرف‌کنید. اگر ناراحتی معده دارید، با غذا یا شیر مصرف کنید. اگر از فرم مایع فنوباربیتال استفاده می‌کنید، دوز را با استفاده از یک قاشق مخصوص اندازه‌گیری دارو، به دقت اندازه بگیرید. از قاشق خانگی استفاده‌نکنید زیرا در اینصورت ممکن‌است دوز مناسب را دریافت نکنید.

دوز مصرفی شما براساس شرایط پزشکی، سطح فنوباربیتال در خون و پاسخ به درمان است. دوز مصرفی در کودکان نیز ممکن‌است براساس وزنشان تعیین شود.

پزشک ممکن است شما را راهنمایی کند تا این دارو را با دوز کم شروع کنید و برای جلوگیری از عوارض‌جانبی مانند خواب‌آلودگی و سرگیجه، به‌تدریج دوز خود را افزایش دهید. دستورالعمل‌های پزشک خود را به‌دقت دنبال کنید. بیش از مقدار تجویز شده از این دارو استفاده نکنید.

ممکن است چندین هفته طول بکشد تا دارو، اثر واقعی‌اش را در بدنتان نشان دهد و تشنجات را کنترل‌کند. هنگامی که مقدار دارو در بدن شما به یک سطح ثابت برسد، بهترین نتیجه را ارایه می‌دهد. بنابراین هرروز آن را در راس یک ساعت معین مصرف‌کنید.

بدون مشورت با پزشک خود مصرف این دارو (و سایر داروهای ضد تشنج) را قطع نکنید. در صورت قطع ناگهانی این دارو، ممکن است تشنج شما بدتر شده یا باعث تشنج بسیار شدیدی شود که درمان آن مشکل است (حالت صرع).

عوارض قطع ناگهانی دارو

اگر ناگهان استفاده از این دارو را متوقف کنید، ممکن‌است به علائم ترک (مانند اضطراب، توهم، گرفتگی عضلات، مشکل خواب) دچار شوید. قطع ناگهانی فنوباربیتال می‌تواند علایم شدید مانند تشنج و به‌ندرت مرگ را در پی داشته باشد. برای کمک به جلوگیری از علایم ترک، پزشکتان ممکن است دوز شما را به آرامی کاهش دهد. اگر به‌مدت طولانی یا در دوزهای بالا از فنوباربیتال استفاده کرده‌اید، علایم ترک دارو بیشتر می‌شود. در صورت قطع مصرف فنوباربیتال، فوراً به پزشکتان اطلاع دهید.

اگرچه فنوباربیتال به بسیاری از افراد در بهبودی کمک‌می‌کند، اما گاهی ممکن‌است باعث اعتیاد شود. درصورت ابتلا به اختلال مصرف‌مواد (مانند استفاده بیش از حد دارو یا اعتیاد به موادمخدر/ الکل) این خطر ممکن‌است افزایش‌یابد. این دارو را دقیقاً طبق دستورالعملش مصرف‌کنید تا خطر اعتیاد کاهش‌یابد. از پزشکتان برای جزئیات بیشتر سوال‌بپرسید.

هنگامی‌که فنوباربیتال به‌مدت طولانی برای کمک به اضطراب یا خوابیدن شما استفاده شود، ممکن است به‌خوبی کار نکند. از فنوباربیتال فقط باید برای مدت کوتاهی برای بهبود اضطراب یا خواب استفاده شود. اگر متوجه شدید دارو دیگر اثری در بهبودتان ندارد، با پزشکتان صحبت‌کنید.

در صورت تشدید اضطراب یا تشنج (مثلا افزایش تعداد تشنج) به پزشکتان اطلاع دهید.

عوارض جانبی

سرگیجه، خواب‌آلودگی، تحریک‌پذیری، سردرد، احساس خستگی، از دست دادن اشتها، حالت تهوع یا استفراغ تا زمان سازگاری بدن با دارو، ممکن است رخ دهد. در صورت تداوم یا بدتر شدن این عوارض، سریعاً به پزشکتان اطلاع دهید.

به یاد داشته باشید که پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است. بنابراین قطعا سود مصرف دارو برای شما بیش از خطر عوارض جانبی آن است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند.

تعداد کمی از افرادی که برای هر شرایطی از داروهای ضدتشنج استفاده می‌کنند (مانند تشنج، اختلال دوقطبی، درد) ممکن است افسردگی، افکار و اقدام به خودکشی یا سایر مشکلات روحی و روانی را تجربه کنند. اگر شما یا خانواده‌تان یا مراقبتان متوجه تغییرات غیرمعمول و ناگهانی در خلق و خو، افکار یا رفتارتان شد، از جمله علائم افسردگی، افکار و اقدام به خودکشی، و افکار آسیب رساندن به خود، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

در صورت بروز هر یک از عوارض جانبی جدی زیر، به سرعت به پزشکتان اطلاع دهید: راه رفتن سرگیجه‌آور و افراطی، دوبینی، تنفس سریع یا آهسته و کم‌عمق، غش کردن، ضربان قلب آهسته، خستگی و ضعف شدید، رنگ پریدگی پوست.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله موارد زیر، به پزشکتان اطلاع دهید و کمک پزشکی بخواهید: اگزما، خارش/ تورم (به‌خصوص صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.

مواردی که در بخش‌های بالا ذکر شد، لیست کاملی از عوارض‌جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض دیگری شدید که در بالا ذکر نشده، حتما با پزشکتان تماس‌بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف فنوباربیتال، در صورتی‌که به آن یا به باربیتورات‌های دیگر (مانند پریمیدون ، سكوباربیتال) یا سایر داروهای ضد تشنج (مانند کاربامازپین، فسفنیتوئین، اکسکاربازازین، فنی توئین) حساسیت دارید، یا اگر مبتلا به انواع دیگری از آلرژی­‌ها هستید، در این‌باره با پزشکتان صحبت‌کنید. این دارو ممکن‌است شامل مواد غیرفعالی باشد که موجب واکنش‌­های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت‌کنید.

قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. به‌خصوص: برخی از مشکلات هورمونی (بیماری آدرنال مانند بیماری آدیسون)، مشکلات کبدی، مشکلات کلیوی، بیماری ریوی (مانند آپنه خواب، بیماری انسدادی مزمن ریوی-COPD)، اختلالات روحی/ خلقی (مانند افسردگی، افکار خودکشی)، سابقه شخصی یا خانوادگی اختلال مصرف مواد (مانند استفاده بیش از حد یا اعتیاد به موادمخدر/ الکل)، سابقه شخصی/ خانوادگی یک بیماری خونی خاص (پورفیریا)، کمبود برخی ویتامین‌ها در بدن (اسید فولیک، ویتامین K).

این دارو ممکن‌است شما را دچار سرگیجه یا خواب‌آلود کند. تا زمانی‌که احساس خواب‌آلودگی دارید، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند، خودداری کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز خودداری کنید. در صورت استفاده از ماری‌جوانا (شاهدانه) با پزشکتان صحبت‌کنید.

شکل مایع این دارو ممکن است حاوی الکل یا شکر باشد. در صورت ابتلا به دیابت، وابستگی به الکل، بیماری کبدی یا هر بیماری دیگری که شما را ملزم به محدود کردن یا اجتناب از این مواد در رژیم غذایی‌تان می کند، حتما احتیاط کنید. در مورد استفاده بی‌خطر فنوباربیتال با پزشکتان صحبت‌‌کنید.

قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، تمامی محصولات مورد استفاده‌تان (از جمله داروهای تجویزشده، داروهای بدون‌نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید.

افراد مسن، کودکان، دوران بارداری

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به‌خصوص خواب‌آلودگی و سرگیجه حساسیت بیشتری داشته باشند. با این حال، این دارو اغلب در بزرگسالان مسن می‌تواند باعث هیجان یا گیجی شود. خواب‌آلودگی، سرگیجه و گیجی می‌تواند خطر زمین خوردن را در سالمندان افزایش دهد.

کودکان ممکن است نسبت به عوارض جانبی دارو حساسیت بیشتری نشان دهند. این دارو اغلب می‌تواند به جای خواب‌آلودگی در کودکان خردسال، باعث هیجانشان شود.

در دوران بارداری نباید از فنوباربیتال استفاده شود. این دارو ممکن است به نوزاد متولدنشده آسیب‌برساند. با این حال، از آنجا که تشنج های درمان نشده یک بیماری جدی است که می تواند هم به یک زن باردار و هم به نوزاد متولد نشده‌اش آسیب برساند، مصرف این دارو را قطع نکنید، مگر اینکه به دستور پزشک باشد. اگر قصد بارداری دارید یا احتمال می‌دهید باردار باشید، فورا با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید. از آنجا که داروها و آمپول‌ها و روش‌های جلوگیری از بارداری در هنگام مصرف این دارو ممکن است موثر نباشند، در مورد شیوه قابل اطمینان کنترل بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

این دارو ممکن است سطح اسیدفولیک و ویتامین K شما را کاهش دهد و خطر آسیب به نخاع را افزایش دهد. بنابراین، با پزشکتان مشورت کنید تا مطمئن شوید به اندازه کافی اسیدفولیک و ویتامین K مصرف می‌کنید. نوزادانی که از مادرانی که در دوران بارداری از این دارو استفاده کرده‌اند متولد شده‌اند نیز ممکن است علائمی مانند شیون، لرزش یا خونریزی داشته باشند. در صورت مشاهده هر یک از این علائم در نوزادتان، سریعاً به پزشک اطلاع دهید.

فنوباربیتال به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن‌است باعث خواب‌آلودگی بیش از حد یا مشکلات تغذیه‌ای در کودک شیرخوار شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض‌جانبی جدی را افزایش‌دهد. مقاله حاضر شامل فهرستی جامعی از همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. لیستی از تمام موادی که مصرف‌می‌کنید (شامل داروهای بدون‌نسخه و محصولات‌گیاهی) تهیه‌کنید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید. بدون تأیید پزشک، دوز داروها را شروع، قطع یا تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: داروناویر، اتراویرین، اورلیستات، ریلپیویرین.

سایر داروها می‌توانند بر حذف فنوباربیتال از بدن شما تأثیر بگذارند، که ممکن است بر نحوه عملکرد فنوباربیتال اثر بگذارند. مثلا عصاره گل راعی.

فنوباربیتال می‌تواند سرعت حذف سایر داروها از بدن شما را افزایش دهد، که ممکن است بر نحوه عملکردشان تأثیر بگذارد. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از: آرتمتر/ لومفانترین، آسوناپرویر، آتازاناویر، بوپسرویر، کوبی سیستات، لوراسیدون، رانولازین، سوفوسبوویر، سورافنیب، ووریکونازول، برخی از مسدودکننده‌های کانال کلسیم مانند فلودیپین/ نیمودیپین و غیره.

این دارو ممکن‌است اثر کنترل‌کننده‌های هورمونی بارداری را کاهش دهد. این حالت می‌تواند موجب بارداری شود. اگر در هنگام استفاده از این دارو باید از روش‌های پیشگیری برای جلوگیری از بارداری استفاده‌کنید، با پزشکتان مشورت‌کنید. همچنین اگر دچار لکه‌بینی یا خونریزی غیرمنتظره شدید، با پزشکتان مشورت‌کنید زیرا اینها ممکن‌است نشانه‌هایی باشد که روش‌های کنترل بارداری شما به‌خوبی عمل نمی‌کند.

در صورت مصرف این دارو با سایر محصولاتی که ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا مشکلات تنفسی شود، ممکن است خطر عوارض جانبی جدی (مانند تنفس آرام/ کم‌عمق، خواب‌آلودگی شدید/ سرگیجه) افزایش یابد. در صورت استفاده از سایر محصولات از جمله داروهای تسکین‌دهنده درد یا سرفه (مانند کدئین، هیدروکدون)، الکل، ماری‌جوانا (شاهدانه)، داروهای خواب‌آور یا ضد اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین) یا آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین) با پزشکتان مشورت کنید.

برچسب روی تمام داروهایتان را بررسی کنید (مانند محصولات آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی). زیرا ممکن‌است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می‌شوند. می‌توانید از داروساز نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

فنوباربیتال بسیار شبیه پریمیدون است. هنگام استفاده از فنوباربیتال از داروهای حاوی پریمیدون پرهیز کنید.

اوردوز یا مصرف بیش از حد

اگر دارو را اشتباهاً بیش از حد مصرف کردید و علائم جدی مانند از احساس بیهوشی یا مشکل تنفسی شدید دارید، با اورژانس یا پزشکتان تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل: خستگی شدید/ سرگیجه، عدم توانایی در بیدار شدن از خواب و سرعت تنفس بسیار کند باشد.

نکات

فنوباربیتال را به دیگران ندهید. اشتراک آن بدون تجویز و دستور پزشک، خلاف قانون است.

تمام نوبت‌های پزشکی‌تان را به‌موقع انجام دهید تا پزشک بتواند روند پیشرفت شما را کنترل‌کند یا عوارض‌جانبی را بررسی کند. اگر باید به صورت طولانی‌مدت از فنوباربیتال استفاده کنید، برخی آزمایشات پزشکی (مانند میزان فنوباربیتال خونتان، شمارش خون، آزمایش کبد و کلیه) باید به صورت دوره ای انجام شود تا میزان پیشرفت شما کنترل شود یا عوارض جانبی احتمالی بررسی گردد. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.

دوز از دست رفته

اگر این دارو را برای جلوگیری از تشنج مصرف می‌کنید و یک دوز را فراموش کردید، آن را به محض یادآوری مصرف کنید مگر اینکه تقریبا زمان نوبت مصرف دوز بعدی باشد. در این صورت، از دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معین مصرف کنید. دوز را برای جبران دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری

دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. در حمام نگهداری نکنید. داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.