اختلال تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی یک تمایل غیرقابل مقاومت برای کندن مو از پوست سر، ابروها یا سایر نواحی بدن است. کندن مو از پوست سر اغلب نقاط طاسی لکهای ایجاد میکند که افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا ممکن است برای پنهان کردن آنها تلاش زیادی کنند. در این مقاله به درمان قطعی تریکوتیلومانیا پرداخته می شود.
حدود یک درصد از جمعیت عمومی بزرگسالان معیارهای تشخیصی تریکوتیلومانیا را دارند و اکثر مبتلایان زن هستند. مردم اغلب در اوایل نوجوانی اجباراً شروع به کشیدن مو میکنند، اگرچه برخی از افراد زودتر یا دیرتر از این شروع میکنند.
هنگامی که این اختلال با افسردگی همراه باشد، کشیدن مو میتواند منجر به اختلال در عملکرد در موقعیتهای اجتماعی و کاری شود. احتمال دارد زمانی که درگیر کشیدن مو هستید، احساس درماندگی کنید. اما این وضعیتی است که میتوان آن را درمان کرد و با موفقیت زیادی همراه بود.
درمان قطعی تریکوتیلومانیا بخش اول
شناسایی محرکهای خود
۱. مهمترین نکته در درمان قطعی تریکوتیلومانیا آن است که زمان کشیدن موهایتان را پیگیری کنید. در نظر بگیرید که چه نوع موقعیتهایی باعث میشود که به این کار متوسل شوید. آیا فقط زمانی این کار را انجام میدهید که افسرده، عصبانی، سردرگم یا ناامید هستید؟ درک اینکه چه چیزی باعث کشیدن مو میشود میتواند به شما کمک کند تا راههای مثبتتر دیگری برای مقابله پیدا کنید. حمل کیسههای زیپ دار و قرار دادن موهای کشیده شده در آنها نیز به شما کمک میکند تا متوجه شوید که چقدر موهایتان را میکشید و این جریان را پیگیری کنید.
۲. احساس خود را هنگام کشیدن موهایتان یادداشت کنید. هنگام یادگیری محرکها، سعی کنید آنچه را که میتواند رفتار را تقویت کند مشخص کنید. اگر زمانی که مضطرب هستید موهایتان را میکشید و این باعث تسکین اضطراب میشود، در این صورت کشیدن مو با احساس تسکین بهطور مثبت تقویت میشود. احساس خود را در حین و بلافاصله پس از کشیدن موهایتان بررسی کنید.
دانستن این موضوع میتواند به شما در مقابله کمک کند، زیرا دفعه بعد که احساس اضطراب کردید، میتوانید سعی کنید راهبرد مقابلهای دیگری را پیدا کنید که برایتان آرامش ایجاد میکند و تلاش کنید تا واکنش شرطی خود به اضطراب یا استراتژی مقابلهای خود را به جای کشیدن مو انجام دهید.
سه مرحله متمایز برای مبتلایان به تریکوتیلومانیا وجود دارد. همه مبتلایان هر یک از سه مرحله را تجربه نمیکنند. شما ممکن است یک یا چند مرحله از این مراحل را تجربه کنید:
۱. در ابتدا تنش همراه با میل به کندن مقداری مو را تجربه میکنید.
۲. شروع به کندن مو میکنید. این واقعاً احساس خوبی دارد، مانند احساس آرامش و همچنین کمی هیجان.
۳. هنگامی که موها کشیده میشوند، ممکن است احساس گناه، پشیمانی و شرم کنید. شاید سعی کنید لکههای طاس را با روسری، کلاه، کلاه گیس و غیره بپوشانید. اما در نهایت این تکههای طاس برای همه آشکار میشود و در این مرحله تمایل به پنهان شدن دارید. به همین دلیل ممکن است شروع به احساس تحقیر شدید کنید.
۳. موهایی که میکشید را بررسی کنید. آیا به این دلیل که از انواع خاصی از موها خوشتان نمیآید، آنها را میکشید؟ به عنوان مثال، یک نفر ممکن است وقتی موهای خاکستری پیدا میکند، اجباراً آنها را بکشد، زیرا موهای خاکستری را دوست ندارد و «همه موهای خاکستری باید از بین بروند».
۴. تأثیرات دوران کودکی خود را در نظر بگیرید. علت اولیه تریکوتیلومانیا میتواند ژنتیکی و (یا) محیطی باشد. محققان شباهتهایی را با محرکهای اختلال وسواس فکری-عملی میبینند و در نظر میگیرند که تجربههای پرهرجومرج، ناراحت کننده دوران کودکی یا اختلال در روابط اولیه با والدین یا مراقبان ممکن است در زمینه ایجاد این اختلال باشد.
۵. به سابقه خانوادگی خود نگاه کنید. وقتی متوجه منبع اختلال خود شدید، بررسی کنید که آیا سابقه خانوادگی کشیدن مو، اختلال وسواس فکری-عملی یا اختلالات اضطرابی دارید یا خیر. در صورت وجود سابقه خانوادگی این اختلال، خطر ابتلا به تریکوتیلومانیا بهطور قابل توجهی افزایش مییابد.
درمان قطعی تریکوتیلومانیا بخش دوم
توسعه استراتژیهایی برای متوقف کردن کشیدن موهای خود
۱. برای درمان قطعی تریکوتیلومانیا باید برنامهای برای متوقف کردن خود ایجاد کنید. «توجه کنید، قطع کنید و برنامه را انتخاب کنید» یکی از استراتژیهایی است که میتواند به شما کمک کند تا موهایتان را نکشید. این شامل توجه به زمانی است که میخواهید موهای خود را بکشید، زنجیره احساسات و میل به کشیدن موهایتان را از طریق گوش دادن به یادآوریهای مثبت در سرتان، قطع میکنید. سپس، میتوانید به جای آن کار دیگری انجام دهید، کاری که به شما آرامش میدهد و شما را آرام میکند.
۲. نکته مهم دیکر در درمان قطعی تریکوتیلومانیا آن است که یک دفترچه یادداشت یا نموداری از دورههای مو کشیدن خود داشته باشید. شما میتوانید از طریق نوشتن، ایدههای خوبی از زمانها، محرکها و تأثیر کشیدن موهای خود به دست آورید. تاریخ، زمان، مکان، تعداد موهایی که میکشید و آنچه برای کشیدن آنها استفاده کردهاید را یادداشت کنید. افکار یا احساساتی که در آن زمان داشتهاید را نیز یادداشت کنید. این یک راه خوب برای از بین بردن شرم و بیان اینکه چگونه کشیدن مو بر زندگیتان تأثیر میگذارد، است.
۳. یک راه جایگزین برای ابراز احساساتتان انتخاب کنید. هنگامی که علائم و محرکهای هشدار دهنده را شناسایی کردید، فهرستی از رفتارهای جایگزینی که میتوانید به جای کشیدن مو انجام دهید، بنویسید. رفتار جایگزین هر چه باشد، باید انجام آن و دسترسی به آن اسان باشد. برخی از پیشنهادات برای روشهای جایگزین جهت ابراز احساسات و عواطف عبارتند از:
چند دقیقه وقت بگذارید تا ذهن خود را پاک کنید
طراحی یا خطخطی روی کاغذ
رنگآمیزی
گوش دادن به موسیقی که با احساساتتان مرتبط است
تماس با یک دوست
فعالیتهای داوطلبانه
تمیز کردن
انجام بازیهای ویدیویی
تمرینات کششی
۴. یک یادآوری فیزیکی را امتحان کنید تا خود را متوقف کنید. اگر ناخواسته موهایتان را میکشید، ممکن است به یک یادآوری فیزیکی نیاز داشته باشید تا خود را مجبور به توقف فعالیت کنید. به عنوان یک مانع فیزیکی، پوشیدن وزنه مچ پا روی بازو را در نظر بگیرید که کشیده شود، همینطور میتوانید یک دستکش لاستیکی را در نظر بگیرید تا از کشیدن مو جلوگیری کنید. همچنین روکشهای انگشت و ناخنهای اکریلیکی وجود دارد که میتواند به عنوان مانعی برای کشیدن مو عمل کند.
۵. از محرکهای خود فاصله بگیرید. در حالی که به احتمال زیاد حذف تمام محرکهایی که شما را مجبور به کشیدن موهایتان میکنند ممکن نیست، شاید بتوانید مقداری از قرار گرفتن در معرض آنها را کاهش دهید. آیا دوستدخترتان عامل بسیاری از دورههای شماست؟ شاید وقت آن رسیده است که در مورد رابطه خود تجدید نظر کنید. آیا عامل دیگر رئیس شماست که این همه استرس را به شما وارد میکند؟ شاید وقت آن رسیده است که یک فرصت شغلی جدید پیدا کنید.
۶. خارش یا احساسات عجیب و غریب روی سرتان را کاهش دهید. از یک روغن کاملاً طبیعی برای تسکین فولیکولهای مو، کاهش خارش سر و اما مهمتر از آن، برای اصلاح رفتار برداشتن و کشیدن مو استفاده کنید. مطمئن شوید که از تمام محصولات طبیعی مانند ترکیبی از روغنهای ضروری و روغن کرچک استفاده کنید.
درمان قطعی تریکوتیلومانیا بخش سوم
بهبود پذیرش و عزت نفس
۱. در لحظه حضور داشته باشید. کشیدن مو اغلب به دلیل امتناع از نشستن و حضور با احساسات ناخوشایند یا منفی است. از تکنیکهای ذهن آگاهی برای کمک به خود جهت پذیرش بیشتر این احساسات منفی یا ناراحت کننده، به عنوان بخشی طبیعی از تجربه انسانی استفاده کنید. لزوماً لازم نیست از چنین احساساتی اجتناب کنید. هنگامی که میل شدید برای جلوگیری از ناراحتی کاهش مییابد، کشیدن مو نیز کاهش مییابد.
۲. عزت نفس خود را بسازید. بسیاری از افرادی که تحت تأثیر اختلال تریکوتیلومانیا قرار دارند نیز اعتمادبهنفس یا عزت نفس پایینی دارند. به منظور ایجاد عزت نفس و پذیرش خود، از درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)، یک رویکرد درمانی استفاده کنید. این رویکرد میتواند به فرد کمک کند تا ارزشهای زندگی خود را روشن کند و بر اهداف زندگی خود تمرکز کند. ایجاد عزت نفس بخش مهمی از بهبودی است.
به یاد داشته باشید که شما یک فرد فوقالعاده و منحصربهفرد هستید. شما دوست داشتنی هستید و زندگیتان ارزشمند است. مهم نیست که دیگران به شما چه چیزی میگویند، شما باید خودتان را دوست داشته باشید.
۳. افکار مثبت را جایگزین افکار منفی کنید. افکار منفی در مورد خودتان میتواند عزت نفس شما را به سرعت کاهش دهد و باعث شود که تمایل به کشیدن موهایتان داشته باشید. تحقیر کردن، ترس از شکست و سایر افکار منفی باعث میشود احساس کنید که کافی نیستید. تغییر این عادات ذهنی را شروع کنید تا بتوانید خود را بسازید و اعتمادبهنفستان را بیشتر کنید.
۴. دستاوردها و نقاط قوت خود را بنویسید. راه دیگر برای شروع پذیرش احساسات و بهبود عزت نفس این است که فهرستی از دستاوردها و نقاط قوت خود تهیه کنید. سپس، اغلب به این لیست مراجعه کنید.
اگر در تهیه این فهرست مشکل دارید، با یکی از دوستان یا اعضای خانواده قابل اعتماد صحبت کنید. این شخص میتواند همفکری کند و ایدههایی را به شما بدهد. هیچ دستاوردی برای این لیست خیلی کوچیک نیست. پس به اضافه کردن موارد به آن ادامه دهید.
۵. روی برقراری ارتباط قاطعانه با دیگران کار کنید. تمرین تکنیکهای بهتر ابراز وجود میتواند به شما کمک کند بر موقعیتهایی غلبه کنید که در آنها احساس میکنید توسط افراد دیگر به چالش کشیده میشوید.
درمان قطعی تریکوتیلومانیا بخش چهارم
کاهش استرس
۱. برخی از منابع استرس خود را حذف کنید. بسیاری از مبتلایان متوجه میشوند که استرس، میل به کشیدن مو را تحریک میکند. هر کاری که میتوانید انجام دهید تا استرس را در زندگیتان کاهش دهید و بیاموزید که چگونه استرسی را که با آن مواجه میشوید، با تکنیکهای مقابلهای بهتر مدیریت کنید.
۲. عضلات خود را از طریق آرام سازی تدریجی عضلات آرام کنید. با استفاده از این کار میتوانید استرسی را که احساس میکنید کاهش دهید. این نوع آرام سازی، تنش عضلانی را کاهش میدهد و سیگنالی را برای شروع آرامش به بدن ارسال میکند. با منقبض کردن و سپس رها کردن تنش در ماهیچههایتان، میتوانید با کاهش سرعت، بدن خود را به حالت آرام برگردانید.
۳. مدیتیشن را امتحان کنید. مدیتیشن میتواند در کاهش استرس مفید باشد. یک رژیم مدیتیشن منظم، حتی ۱۰ دقیقه در روز، میتواند به پاکسازی ذهن و تمرکز انرژی شما در فضای مثبت کمک کند.
۴. به اندازه کافی بخوابید. مطمئن شوید که یک الگوی خواب منظم دارید و هر شب به اندازه کافی میخوابید. هر شب حداقل هفت تا هشت ساعت بخوابید.
اگر در خوابیدن مشکل دارید، سعی کنید به موسیقی ملایمی گوش دهید. حداقل ۱۵ دقیقه قبل از خواب استفاده از هر دستگاه دارای صفحه نمایش را متوقف کنید.
۶. ورزش را امتحان کنید. مطالعات نشان میدهد که استرس را میتوان بهطور قابل توجهی با یک رژیم ورزشی منظم کاهش داد. بدنتان تولید اندورفین خود را افزایش میدهد و این امر به شما کمک میکند تا احساس مثبتتری داشته باشید.
درمان قطعی تریکوتیلومانیا بخش پنجم
پیدا کردن حمایت
۱. با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده قابل اعتماد صحبت کنید. فردی را پیدا کنید که به او اعتماد دارید و در مورد تریکوتیلومانیا به او بگویید. اگر نمیتوانید با صدای بلند در مورد آن صحبت کنید، یک نامه یا ایمیل بنویسید. اگر از صحبت در مورد مبارزه خود با این بیماری میترسید، حداقل در مورد احساساتتان با این شخص صحبت کنید.
۲. با یک متخصص سلامت روان صحبت کنید. یک مشاور یا درمانگر میتواند به شما کمک کند تا راههای مقابله با اختلال خود را پیدا کنید. این فرد همچنین میتواند کمک کند تا به هرگونه افسردگی یا سایر مشکلاتی که ممکن است خودآزاری شما را تشدید کنند، رسیدگی کنید.
اگر به یک مشاور یا درمانگر مراجعه میکنید و احساس میکنید برایتان مفید نیست، فرد دیگری را پیدا کنید. شما به یک پزشک یا مشاور محدود نیستید. این مهم است فردی را پیدا کنید که احساس میکنید با او ارتباط دارید و میتواند به شما کمک کند.
انواع درمانی که ممکن است برایتان مفید باشند عبارتند از رفتاردرمانی (بهویژه آموزش تغییر عادت)، رواندرمانی، رواندرمانی پویشی، هیپنوتیزم درمانی، درمان شناختی رفتاری و احتمالاً داروهای ضدافسردگی.
۳. از پزشکتان در مورد دارو بپرسید. این نشان داده شده است که چندین دارو در درمان تریکوتیلومانیا مؤثر هستند. فلوکستین، آریپیپرازول، الانزاپین و ریسپریدون داروهایی هستند که برای درمان موارد تریکوتیلومانیا استفاده میشوند. این داروها به تنظیم مواد شیمیایی در مغز برای کاهش علائم اضطراب، افسردگی و سایر احساساتی که میتوانند باعث کشیدن مو شوند کمک میکنند.
۴. با یک گروه پشتیبانی آنلاین یا تلفنی مشورت کنید. اگر دسترسی فوری به مشاوره ندارید، منابع دیگری نیز وجود دارد که میتوانید به آنها دسترسی داشته باشید. برخی از مراکز آموزشی مربوط به این اختلال دارای گروههای پشتیبانی آنلاین هستند.
درمان تریکوتیلومانیا بخش ششم
تشخیص وضعیت
۱. مراقب اعمال یا واکنشهای خاصی باشید که نشانه این اختلال هستند. تریکوتیلومانیا بهطور رسمی به عنوان یک اختلال کنترل تکانه طبقهبندی میشود و در امتداد خطوط پیرومانیا، کلپتومانیا و قمار پاتولوژیک قرار دارد. اگر از تریکوتیلومانیا رنج میبرید، ممکن است هنگام کشیدن مو به روشهای خاصی عمل کنید یا واکنش نشان دهید. این روشها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
جویدن یا خوردن موهای کنده شده.
مالیدن موهای کنده شده روی لب یا صورت.
افزایش احساس تنش بلافاصله قبل از کندن مو یا هنگام مقاومت در برابر رفتار.
لذت، رضایت یا تسکین هنگام کندن مو.
ناخودآگاه کندن مو بدون اینکه حتی متوجه آن شوید (به این کار کشیدن مو به صورت «خودکار» یا ناخواسته گفته میشود).
دانستن اینکه عمداً موهایتان را میکشید (به این کار کشیدن مو به صورت «متمرکز» گفته میشود).
استفاده از موچین یا ابزارهای دیگر برای کندن مو.
۲. علائم فیزیکی این اختلال را بشناسید. برخی نشانههای گویایی وجود دارد که نشان میدهد احتمالاً فرد از تریکوتیلومانیا رنج ببرد. این نشانهها شامل موارد زیر هستند:
ریزش موی قابل توجه ناشی از کندن مکرر مو.
نواحی طاسی تکه تکه روی پوست سر یا سایر نواحی بدن.
مژهها یا ابروهای کم پشت یا از دست رفته.
فولیکولهای موی عفونی.
۳. توجه داشته باشید که آیا سایر مشکلات بدنی اجباری دارید. برخی از افراد مبتلا به این اختلال ممکن است متوجه شوند که ناخن میجوند، انگشت شست را میمکند، سرشان را شدید تکان میدهند و بهطور اجباری پوستشان را میخراشند یا جدا میکنند.
این نوع رفتارها را در طی چند روز پیگیری کنید تا ببینید آیا به آنها عادت دارید یا خیر. توجه داشته باشید که چه زمانی و هر چند وقت یکبار آنها را انجام میدهید.
۴. اگر اختلال دیگری دارید آن را ارزیابی کنید. مشخص کنید که آیا تریکوتیلومانیا تنها اختلالی است که شما را تحت تأثیر قرار میدهد یا خیر. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است از افسردگی، اختلال وسواس فکری-عملی، سندرم تورت، اختلال دوقطبی، فوبیاها، اختلالات شخصیتی و در برخی موارد، تمایل به خودکشی رنج ببرند. مراجعه به پزشک یا متخصص سلامت روان میتواند در تعیین اینکه آیا شما اختلالات دیگری دارید، مفید باشد.
۵. در مورد اختلالات ریزش مو با پزشک خود صحبت کنید. فردی که معتقد است از تریکوتیلومانیا رنج میبرد، باید توسط یک پزشک متخصص معاینه شود تا سایر اختلالات فولیکول مو را رد کند. برخی از اختلالات شامل آلوپسی یا کچلی قارچی سر هستند که هر دو میتوانند باعث ریزش مو شوند. هنگامی که پزشک شما را معاینه میکند، به دنبال شواهدی از موهای شکسته نامنظم، موهای پیچ خورده و سایر ناهنجاریهای مو به عنوان نشانههای تریکوتیلومانیا میگردد.
۶. بدانید که تریکوتیلومانیا یک اختلال است. اولین چیزی که باید متوجه شد این است که میتوان این اختلال را درمان کرد. این یک اختلال است، نه چیزی که ناشی از اراده یا فقدان آن باشد. این اختلال در نتیجه ساختار ژنتیکی، خلق و خوی و سابقه شما ایجاد میشود. وقتی شروع میشود، یک وضعیتی است که نیاز به درمان دارد، نه چیزی که بخواهید خودتان را برایش سرکوب کنید.
اسکن مغز نشان داده است که افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا با افرادی که از این اختلال رنج نمیبرند، تفاوتهایی در مغزشان دارند.
۷. درک کنید که این اختلال نوعی خودآزاری است. خودتان را متقاعد نکنید که هیچ چیز اشتباه نیست؛ اینکه کندن موهایتان «عادی» است. تریکوتیلومانیا را میتوان نوعی خودآزاری در نظر گرفت، حتی اگر به اندازه سایر اشکال خودآزاری در مورد آن صحبت نشود. مانند همه اشکال خودآزاری، این اختلال میتواند به یک رفتار اعتیادآور تبدیل شود. متوقف کردن تریکوتیلومانیا با گذشت زمان، سخت و سختتر میشود؛ به همین دلیل بهتر است هرچه زودتر آن را تحت کنترل درآورید.
نکات کمکی
برداشتن پوست سر ممکن است یک رفتار مرتبط با تریکوتیلومانیا باشد.
در لحظه اصرار برای کندن مو، از گیره مو استفاده کنید تا موهایتان را از خود دور کنید. این کار ممکن است در کوتاه مدت کمک کند.
هشدارها
سوءمصرف مواد یا الکل میتواند ناشی از تریکوتیلومانیا باشد، زیرا فرد مبتلا به دنبال دور شدن از احساس شرم، ناراحتی و گناه است. اگر فکر میکنید مصرف بیش از حد نوشیدنی یا مواد مخدر را شروع کردهاید، باید کمک بخواهید.
