کلومیپرامین Clomipramine

هشدار

از داروهای ضد افسردگی برای درمان انواع بیماری‌ها از جمله افسردگی و سایر اختلالات روحی/ خلقی استفاده می‌شود. این داروها می‌توانند به جلوگیری از افکار و اقدامات مربوط به خودکشی کمک‌کرده و مزایای مهم دیگری را نیز فراهم‌کنند. با این حال، مطالعات نشان داده است که تعداد کمی از افراد (به ویژه افراد کمتر از 25 سال) که از داروهای ضدافسردگی برای هر شرایطی استفاده می‌کنند، ممکن است بدتر شدن افسردگی، سایر علائم ذهنی/ خلقی، یا افکار و اقدامات مربوط به خودکشی را تجربه کنند. بنابراین، بسیار مهم است که با پزشک در مورد خطرات و مزایای داروی ضدافسردگی (به ویژه برای افراد زیر 25 سال) صحبت کنید، حتی اگر درمان برای شرایط روحی/ روانی نباشد.

در صورت مشاهده وخیم شدن افسردگی/ سایر شرایط روانی، تغییرات رفتاری غیرمعمول (از جمله افکار و اقدام های احتمالی خودکشی)، یا سایر تغییرات ذهنی/ خلقی (از جمله اضطراب جدید یا بدتر شدن آن، حملات وحشت، مشکل خواب، تحریک‌پذیری، احساس خشم، اقدامات تکانشی، بی‌قراری شدید، تکلم بسیار سریع) فوراً به پزشکتان اطلاع دهید. مخصوصا هنگام شروع یک داروی ضدافسردگی یا تغییر دوز آن، مراقب این علائم باشید.

موارد استفاده

کلومیپرامین برای درمان اختلال وسواس فکری و عملی (OCD) استفاده می‌شود. این دارو به کاهش افکار مداوم و ناخواسته (وسواس‌های فکری) و به کاهش میل به انجام کارهای مکرر (وسواس‌های عملی مانند شستن دست، شمارش، چک کردن) که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند، کمک می‌نماید. این دارو متعلق به دسته‌ای از داروها به نام داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای است. این ماده با تأثیر بر تعادل برخی مواد شیمیایی طبیعی در مغز (انتقال دهنده‌های عصبی مانند سروتونین) عمل می‌کند.

نحوه استفاده از کلومیپرامین

قبل از شروع مصرف کلومیپرامین و هربار استفاده مجدد از آن، راهنمای دارویی ارائه‌شده توسط داروساز خود را بخوانید. اگر سوالی داشتید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.

طبق دستور پزشک این دارو را از طریق دهان با یا بدون غذا مصرف کنید. برای کاهش عوارض جانبی آن مانند ناراحتی معده، کلومیپرامین ابتدا با دوز کم و طی چند نوبت در روز همراه با وعده‌های غذایی تجویز می‌شود و هنگامی که بدن به دارو عادت کرد، دوز به آهستگی افزایش می‌یابد. پس از رسیدن به بهترین دوز برای شما، کل دوز را می‌توان یک‌بار در روز و معمولاً هنگام خواب برای جلوگیری از خواب‌آلودگی در روز یا طبق دستور پزشک، مصرف کرد.

دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید. دوز خود را بدون تجویز پزشک افزایش ندهید و از این دارو به‌مقدار بیشتر یا در مدت زمان بیشتر استفاده‌نکنید. تصور نکنید با این عمل، وضعیت شما سریعتر بهبود خواهد یافت. حتی در اینصورت احتمال بروز یا تشدید عوارض جانبی ممکن است وجود داشته باشد. دوز مصرفی تعیین شده برای شما، بر اساس شرایط پزشکی و پاسخ شما به درمان است.

حین درمان با کلومیپرامین از خوردن گریپ‌فروت یا نوشیدن آب گریپ‌فروت خودداری‌کنید، مگر اینکه پزشک خلافش را به شما توصیه‌کند. گریپ فروت می‌تواند مقدار برخی از داروها را در جریان خون افزایش دهد. برای جزئیات بیشتر با پزشک خود مشورت کنید.

این دارو را به‌طور منظم مصرف کنید تا بیشترین سود را از آن ببرید. برای کمک به یادآوری، هر روز آن‌را در همان ساعت مصرف‌کنید.

بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع نکنید. با قطع ناگهانی این دارو، ممکن است شرایطتان بدتر شود. همچنین، ممکن است علائمی مانند تعریق، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، سردرد یا تغییرات خلق و خو را تجربه کنید. برای جلوگیری از این علائم، برای قطع مصرف این دارو، پزشک ممکن است به‌تدریج دوز شما را کاهش دهد.

ممکن است 2 تا 3 هفته یا بیشتر طول بکشد تا اثرات کامل این دارو احساس شود. در صورت ادامه وضعیت یا بدتر شدن آن، پزشک را مطلع کنید.

عوارض جانبی

سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، یبوست، ناراحتی معده، حالت تهوع، استفراغ، تغییر در اشتها و وزن، گرگرفتگی، تعریق، خستگی و تاری دید ممکن است رخ دهد. علائم اضطراب ممکن است هنگام شروع مصرف کلومیپرامین به‌طور موقت بدتر شوند. درصورت تداوم یا بدتر شدن هریک از این عوارض، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید.

برای از بین بردن خشکی دهان، آب نبات سفت (بدون قند) را مکیده، آدامس (بدون قند) بجوید، آب بنوشید یا از مواد افزایش‌دهنده بزاق دهان استفاده کنید.

برای جلوگیری از یبوست، غذاهای حاوی فیبر مصرف کنید، آب کافی بنوشید و ورزش کنید. همچنین ممکن است نیاز به مصرف ملین داشته باشید. از داروساز خود بپرسید کدام نوع ملین برای شما مناسب است.

به یاد داشته باشید که پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده است زیرا او قضاوت کرده است که سود شما از مصرف این دارو، بسیار بیشتر از خطر عوارض جانبی آن است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض جانبی جدی ندارند.

در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی جدی، سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید: تغییرات ذهنی/ خلقی (مثلا گیجی، افسردگی، مشکلات حافظه)، بزرگ شدن و دردناک بودن پستان، ترشح شیر مادر بطور ناخواسته، دوره قاعدگی نامنظم/ دردناک، گرفتگی عضلات، صدای زنگ در گوش، مشکلات جنسی (مثلا کاهش توانایی جنسی، تغییر در میل جنسی)، لرزش، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها، مشکل در ادرار کردن، کبودی و خونریزی آسان، حرکات غیرمعمول و کنترل نشده (به ویژه زبان/ صورت/ لب‌ها)، درد شدید معده، ادرار تیره، زردی چشم و پوست. 

افزایش سروتونین

این دارو ممکن است سروتونین را افزایش دهد و به‌ندرت باعث یک بیماری بسیار جدی به نام مسمومیت یا سندرم سروتونین می‌شود. اگر داروهای دیگری که باعث افزایش سروتونین می‌شوند نیز استفاده می‌کنید، این خطر افزایش می‌یابد. بنابراین لیست تمام داروهای مصرفی خود را به پزشکتان نشان دهید. در صورت بروز برخی از علائم زیر بلافاصله از کمک پزشکی استفاده‌کنید: ضربان قلب سریع، توهم، از دست دادن هماهنگی، سرگیجه شدید، حالت تهوع/ استفراغ شدید/ اسهال، گرفتگی عضلات، تب با علت ناشناخته، بیقراری غیرمعمول.

در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی نادر اما جدی، سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید: مدفوع سیاه، درد قفسه سینه، بیهوش شدن، ضربان قلب آهسته/ سریع/ نامنظم، تشنج، استفراغی که شبیه قهوه است، درد/ تورم/ قرمزی چشم، گشاد شدن مردمک چشم، تغییرات بینایی (مانند دیدن رنگین‌کمان در اطراف چراغ‌ها در شب).

واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله موارد زیر، به پزشکتان اطلاع دهید و کمک پزشکی بخواهید: تب، تورم غدد لنفاوی، اگزما، خارش/ تورم (به‌خصوص صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.

مواردی که در بخش‌های بالا ذکر شد، لیست کاملی از عوارض‌جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض دیگری شدید که در بالا ذکر نشده، حتما با پزشکتان تماس بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف کلومیپرامین، اگر به آن حساسیت دارید یا به سایر داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (مانند ایمی‌پرامین، نورتریپتیلین) یا هرگونه حساسیت دیگری دارید، به پزشکتان بگویید. این محصول ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات شود. برای اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. به‌خصوص: مشکلات خونی (مثلا پورپورا، ترومبوسیتوپنی)، مشکلات تنفسی (مثلا آسم، برونشیت مزمن)، سابقه شخصی یا خانوادگی گلوکوم یا آب‌سیاه چشم (نوع زاویه بسته)، اختلالات خوردن (مثلا پرخوری)، مشکلات قلبی (مثلا آریتمی، بیماری عروق کرونر، حمله قلبی اخیر)، مشکلات روده‌ای (مثلا یبوست مزمن، انسداد روده)، مشکلات کبدی، مشکلات کلیوی، سابقه شخصی یا خانوادگی سایر شرایط روحی/ خلقی (مثلا اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی)، سابقه بستری شدن در بیمارستان، واکنش جدی به برخی از داروها (سندرم بدخیم نورولپتیک)، سوزش معده یا ترشح اسید معده در مری (مثلا به علت فتق هیاتال)، تشنج، تیروئید بیش از حد فعال (پرکاری تیروئید)، مشکل در ادرار کردن (احتباس ادرار، بزرگ شدن پروستات)، هر شرایطی که خطر تشنج را افزایش دهد (مثلا وابستگی به الکل یا داروهای آرام‌بخش، استفاده از درمان الکتروشوک، آسیب مغزی)، انواع خاصی از تومورها (مثلا فئوکروموسیتوما، نوروبلاستوما).

QT طولانی

کلومیپرامین ممکن‌است شرایطی را ایجاد کند که بر ریتم قلب (QT طولانی) تأثیر بگذارد. QT طولانی می‌تواند به‌ندرت باعث ضربان قلب سریع و نامنظم (به‌ندرت کشنده) و علائم دیگری (مانند سرگیجه شدید، غش‌کردن) شود که بلافاصله به مراقبت پزشکی نیاز دارد.

اگر شرایط پزشکی خاصی داشته‌باشید یا داروهای دیگری مصرف‌کنید که ممکن‌است باعث QT طولانی شود، خطر QT طولانی افزایش‌می‌یابد. قبل از استفاده از کلومیپرامین، فهرست تمام داروهای مصرفی یا داشتن هریک از شرایط زیر را به پزشکتان اطلاع‌دهید: برخی مشکلات قلبی (مانند نارسایی قلبی، ضربان قلب آهسته، QT طولانی در EKG)، سابقه خانوادگی برخی از مشکلات قلبی (QT طولانی در EKG، ایست قلبی ناگهانی).

سطح پایین پتاسیم یا منیزیم

سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن‌است خطر QT طولانی را افزایش‌دهد. این خطر ممکن‌است درصورت استفاده از داروهای خاص (مانند داروهای ادرارآور/ «قرص‌های آب») یا داشتن شرایطی مانند تعریق شدید، اسهال یا استفراغ افزایش‌یابد. در مورد استفاده بی‌خطر کلومیپرامین با پزشکتان صحبت‌‌کنید.

این دارو ممکن‌است شما را گیج یا خواب‌آلود کند یا بینایی شما را تار کند. تا زمانی‌که احساس خواب‌آلودگی یا بینایی ضعیف دارید، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و کارهایی که نیاز به هوشیاری یا دید واضح دارند، خودداری کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز خودداری کنید. در صورت استفاده از ماری‌جوانا (شاهدانه) با پزشکتان صحبت‌کنید.

برای کاهش سرگیجه و گیجی، هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده، به آرامی بلند شوید.

قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، تمامی محصولات مورد استفاده‌تان (از جمله داروهای تجویزشده، داروهای بدون‌نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید.

کودکان، افراد مسن و دوران بارداری

هنگام استفاده از این دارو در کودکانی که در ورزش‌های فعال شرکت می‌کنند، باید احتیاط شود. زیرا ممکن است خطر مشکلات قلبی را افزایش دهد. (به بخش هشدار مراجعه کنید.)

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه خونریزی، گیجی، سرگیجه، و QT طولانی حساس باشند. سرگیجه و گیجی می‌تواند خطر زمین خوردن این افراد را افزایش دهد. افراد مسن همچنین ممکن‌است به کمبود سدیم در خون مبتلا شوند، به‌خصوص اگر از «قرص‌های آب» (ادرار آور) استفاده می‌کنند.

در دوران بارداری، این دارو باید فقط در مواردی که به بسیار موردنیاز است استفاده شود. نوزادان تازه متولد شده که در معرض کلومیپرامین در دوران بارداری بودند، ممکن است علائم ترک یا عوارض جانبی را تجربه کنند. در صورت مشاهده لرزش، مشکلات تغذیه‌ای، تنفس سریع یا تشنج در نوزاد تازه متولد شده خود، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.

از آنجا که مشکلات ذهنی/ خلقی درمان نشده (مانند افسردگی، وسواس، اختلال وحشت) می‌تواند یک بیماری جدی باشد، مصرف این دارو را قطع نکنید، مگر اینکه به دستور پزشکتان انجام شود. اگر قصد بارداری دارید یا احتمال می‌دهید باردار باشید، فورا با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید.

این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است اثرات نامطلوبی بر نوزاد شیرخوار بگذارد. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض‌جانبی جدی را افزایش‌دهد. مقاله حاضر شامل فهرستی جامعی از همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. لیستی از تمام موادی که مصرف‌می‌کنید (شامل داروهای بدون‌نسخه و محصولات‌گیاهی) تهیه‌کنید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید. بدون تأیید پزشک، دوز داروها را شروع، قطع یا تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: داروهای ضد کولینرژیک (مثلا آتروپین، آلکالوئیدهای بلادونا، اسکوپولامین)، داروهای خاصی برای فشار خون بالا (مثلا کلونیدین، ​​گوانتیدین)، سیساپرید، دیگوکسین، مکمل های تیروئید، والپروئیک اسید، داروهایی که می‌توانند باعث خونریزی/ کبودی شوند (مثلا داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین/ هپارین، داروهای ضد پلاکت از جمله آسپرین یا NSAID مانند ایبوپروفن).

داروهای مهارکننده MAO

مصرف داروهای مهارکننده MAO با این دارو ممکن‌است باعث تداخل دارویی جدی (احتمالاً کشنده) شود. در طول درمان با این دارو از مصرف داروهای مهارکننده MAO (ایزوکاربوکسازید، لاینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، راساگیلین، سافینامید، سلژیلین، ترانسیل پرومین) خودداری کنید. اکثر بازدارنده‌های MAO نیز نباید به‌مدت دو هفته قبل و بعد از درمان با این دارو مصرف شوند. از پزشکتان در مورد زمان شروع یا قطع مصرف این دارو سوال کنید.

داروهایی که باعث افزایش سروتونین می‌شوند

در صورت استفاده از داروهای دیگری که باعث افزایش سروتونین می‌شوند، خطر سندرم یا مسمومیت سروتونین افزایش می‌یابد. مثلا می‌توان به داروهای خیابانی مانند MDMA/ اکستازی، عصاره گل راعی، داروهای ضدافسردگی خاص (از جمله SSRIهای دیگر مانند فلوکستین/ پاروکستین، SNRIها مانند دولوکستین/ ونلافاکسین)، و سایر موارد اشاره کرد. خطر ابتلا به سندرم یا مسمومیت سروتونین، ممکن‌است هنگام شروع یا افزایش دوز این داروها بیشتر باشد.

بسیاری از داروها علاوه بر کلومیپرامین ممکن است بر ریتم قلب (QT طولانی در EKG) تأثیر بگذارند. از جمله آمیودارون، دوفتیلید، پیموزید، پروکائینامید، کینیدین، سوتالول، سوتالول، ماکرولید آنتی‌بیوتیک (مانند اریترومایسین) و سایر موارد. بنابراین، قبل از استفاده از کلومیپرامین، فهرست تمام داروهایی که در حال حاضر استفاده می‌کنید را به پزشکتان نشان دهید.

سایر داروها می‌توانند در از بین بردن کلومیپرامین از بدنتان تأثیر بگذارند و در نتیجه بر نحوه عملکردش تأثیر بگذارند. این داروها شامل آرتمر/ لومفنترین، باربیتورات‌ها (مانند فنوباربیتال)، سایمتیدین، ​​هالوپریدول، داروهای خاصی برای ریتم قلب (مانند فلکائینید/ پروپافنون)، برخی از مهارکننده‌های پروتئاز HIV (مانند فوزامپرناویر)، فنوتیازین‌ها (مانند تیوریدازین)، داروهای ضد تشنج خاص (مانند فنی‌توئین)، تربینافین.

محصولاتی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند

در صورت استفاده از سایر محصولاتی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، از جمله الکل، ماری جوانا (شاهدانه)، آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستریزین، دیفن هیدرامین)، داروهای خواب یا ضداضطراب (مانند آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین) و مسکن‌های مخدر (مانند کدئین، هیدروکدون) به پزشک خود اطلاع دهید.

برچسب روی تمام داروهای خود را بررسی کنید چون بسیاری از داروها حاوی مسکن و کاهش‌دهنده تب هستند (NSAIDها مانند آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن) که اگر همراه با این دارو مصرف شوند، ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند. اگر پزشک، شما را به مصرف آسپرین با دوز کم برای حمله قلبی یا پیشگیری از سکته مغزی (معمولاً در دوزهای ۸۱-۳۲۵ میلی‌گرم در روز) راهنمایی کرده است، باید آن را ادامه دهید، مگر اینکه پزشک خلاف این امر را به شما توصیه کند. از دکترتان برای جزئیات بیشتر بپرسید.

برچسب روی تمام داروهای خود را بررسی کنید (مانند محصولات آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی). زیرا ممکن‌است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می‌شوند. می‌توانید از داروساز نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

سیگار کشیدن سطح خون از این دارو را کاهش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید یا اخیراً سیگار را ترک کرده‌اید، به پزشکتان بگویید.

اوردوز یا مصرف بیش از حد

اگر دارو را اشتباهاً بیش از حد مصرف کردید و علائم جدی مانند از احساس بیهوشی یا مشکل تنفسی شدید دارید، با اورژانس یا پزشکتان تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل: ضربان قلب سریع و نامنظم، سرگیجه شدید، غش کردن، هذیان، و تشنج و از دست دادن هوشیاری باشد.

نکات

کلومیپرامین را به افراد دیگر ندهید.

تست‌های آزمایشگاهی یا پزشکی (مانند EKG) و آزمایش‌های کبدی، باید به‌صورت دوره‌ای انجام‌شود تا میزان بهبود شما کنترل شود یا عوارض‌جانبی بررسی شود. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.

دوز از دست رفته

اگر یک دوز از کلومیپرامین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک زمان دوز بعدی است، از دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معین مصرف کنید. دوز را برای جبران دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری

کلومیپرامین را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. در حمام نگهداری نکنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.