تثبیت کننده های خلق و خو
داروهای تثبیت کننده خلق و خو چه داروهایی هستند؟
داروهای تثبیت کننده خلق و خو در درجه اول برای درمان اختلال دوقطبی، تغییرات خلقی همراه سایر اختلالات روانی و در برخی موارد برای تقویت اثر سایر داروهای مورد استفاده در درمان افسردگی استفاده میشوند. لیتیوم که تثبیت کننده خلق و خوی موثر است، برای درمان شیدایی و درمان اختلال دوقطبی تأیید شده است. تعدادی از مطالعات، فواید اثربخش جلوگیری از افکار خودکشی را در افرادی که در بلندمدت از این دارو استفاده میکنند، تایید کرده است.
تثبیتکنندههای خلق با کاهش فعالیتهای غیرطبیعی در مغز کار میکنند و همچنین بعضی اوقات برای درمان این اختلالات استفاده میشوند:
- افسردگی (معمولاً همراه با داروی ضد افسردگی)
- اختلال اسکیزوافکتیو
- اختلالات کنترل تکانه
- برخی بیماریهای روحی در کودکان
از داروهای ضد تشنج نیز به عنوان داروهای تثبیت کننده خلق و خو استفاده میشود. آنها در ابتدا برای درمان تشنج ساخته شده بودند، اما مشخص شد که به کنترل خلق و خوهای ناپایدار نیز کمک میکنند. یک داروی ضدتشنج که معمولاً به عنوان تثبیت کننده خلق و خو استفاده میشود، اسید والپروئیک است (که سدیم دیوال پروکس نیز نامیده میشود). برای برخی از افراد، به ویژه کسانی که علائم همراه مانیک (شیدایی) و افسردگی دارند و یا مبتلایان به اختلال دوقطبی با چرخههای سریع تغییر خلق، اسید والپروئیک ممکن است بهتر از لیتیوم عمل کند.
ضد تشنجها
داروهای ضدتشنج دیگری که به عنوان تثبیتکنندههای خلقی استفاده میشوند عبارتند از:
- کاربامازپین
- لاموتریژین
- اکسکاربازازین
عوارض احتمالی تثبیتکنندههای خلقی چیست؟
تثبیت کننده های خلق و خو میتوانند عوارض جانبی مختلفی ایجاد کنند و برخی از آنها ممکن است جدی شوند. به ویژه زمانی که دوز دارو بیشتر از میزان استاندارد در سطح خون دیده شود.
این عوارض جانبی عبارتند از:
- خارش، جوش
- تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار
- لرزش دستها
- تهوع و استفراغ
- لکنت زبان
- ضربان قلب سریع، آهسته، نامنظم
- تغییر در بینایی
- تشنج
- توهم (دیدن چیزها یا شنیدن صداهایی که وجود ندارند)
- از دست دادن هماهنگی بدن
- تورم چشم، صورت، لبها، زبان، گلو، دستها، پاها، مچ پا یا پایین پاها.
اگر فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تحت درمان با لیتیوم قرار گیرد، باید مرتباً به پزشک مراجعه کند تا سطح لیتیوم خون وی بررسی شود و از عملکرد طبیعی کلیه و تیروئید اطمینان حاصل کند.
لیتیوم از طریق کلیه از بدن دفع میشود، بنابراین ممکن است لازم باشد دوز مصرفی در افراد مسن همراه با کاهش عملکرد کلیه کاهش یابد. همچنین از دست دادن آب بدن، مانند تعریق یا اسهال، میتواند باعث افزایش سطح لیتیوم شود و این امر به کاهش موقتی دوز روزانه نیاز دارد. اگرچه عملکرد کلیه به طور دورهای در طی درمان با لیتیوم بررسی میشود، اما آسیب واقعی کلیه در افرادی که سطح لیتیوم خون آنها در محدوده درمانی باقی مانده است، غیرمعمول است.
تثبیت کننده های خلق و خو ممکن است عوارض جانبی دیگری ایجاد کنند که در این لیست وجود ندارد. برای گزارش هر گونه عوارض جانبی جدی در ارتباط با استفاده از این داروها، لطفا با پزشک یا روانپزشک خود تماس بگیرید.
عوارض جانبی
برخی از عوارض جانبی احتمالی داروهای ضد تشنج (مانند اسید والپروئیک) عبارتند از:
- خواب آلودگی
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- یبوست
- تغییر در اشتها
- تغییر وزن
- کمردرد
- نوسانات خلقی
- تفکر غیرعادی
- لرزش غیرقابل کنترل بخشی از بدن
- از دست دادن هماهنگی
- حرکات غیرقابل کنترل چشم
- تاری یا دو بینی
- زنگ زدن در گوشها
- ریزش مو
این داروها همچنین ممکن است:
- باعث آسیب به کبد یا پانکراس شوند و به همین دلیل افرادی که آن را مصرف میکنند باید مرتباً به پزشکان مراجعه کنند.
- افزایش سطح تستوسترون (هورمون مردانه) در دختران نوجوان که منجر به بیماری به نام سندرم تخمدان پلی کیستیک میشود (بیماری که میتواند روی باروری تأثیر بگذارد و چرخه قاعدگی را نامنظم کند).
داروهای مربوط به مشکلات شایع بهداشتی بزرگسالان مانند دیابت، فشار خون بالا، اضطراب و افسردگی ممکن است با داروهای ضد تشنج تداخل داشته باشند. در این حالت پزشک میتواند گزینههای دارویی دیگری را نیز ارائه دهد.
