تفکر خارج از چارچوب
تفکر خارج از چارچوب چیست؟
یک جمله معروف از آلبرت انیشتین وجود دارد که می‌گوید: «خلاقیت یعنی دیدن آنچه دیگران دیده‌اند و تفکر در مورد آنچه دیگران به آن فکر نکرده‌اند.» توانایی دیدن نکات به گونه‌ای که اکثر مردم نمی‌بینند، اساساً همان خلاقیت است.
خلاقیت یکی از مهارت‌های مطلوب در نیروی کار امروز است. حتماً بارها از افراد شنیده‌اید که می‌گویند باید خارج از چارچوب (جعبه) فکر کنید. اما دقیقاً چه فکری از این جعبه بیرون آمده است؟
خوب، تفکر خارج از چارچوب به معنای ارائه ایده‌هایی است که منحصر به فرد هستند و قبلاً در این شرایط ارائه نشده‌اند.
در این عصر اینترنتی، ممکن است تجربه کرده باشید که تقریباً هر ایده‌ای که به آن فکر می‌کنید، قبلاً توسط شخصی و جایی در جهان انجام شده است.
جالب اینجاست که پیش از این هرگز به اندازه امروز در زمینه راه‌حل‌های خلاقانه کمبود نداشته‌ایم. اما با ایجاد نیاز به متخصصان خلاق در نیروی کار، ضروری است که بتوانید یک تفکر خارج از چارچوب را ایجاد کنید.
از این رو در این مقاله ما در مورد برخی از روش‌هایی که افراد می‌توانند به این شکل از روند تفکر عادت کنند بحث می‌کنیم.
تفکر خارج از چارچوب
فکر کردن در خارج از چارچوب چیزی فراتر از یک کلیشه کاری است. این موضوع به معنای نزدیک شدن به مشکلات از راه‌های جدید و ابتکاری است یا در تعریفی متفاوت، تصور کردن مشکلات به طور متفاوت و درک موقعیت خود در رابطه با هر موقعیت خاص به روشی که قبلاً هرگز فکرش را نکرده‌اید.
از قضا، این تفکر یک کلیشه است که به معنای فکر کردن در شرایط کلیشه‌ای و به روش‌هایی که کلیشه‌ای نیست. پیچیده شد، نه؟
به ما از همان سال‌های ابتدایی مدرسه گفته می‌شود که «خارج از چارچوب فکر کنید»، اما دقیقاً چگونه این کار را انجام می‌دهیم؟ چگونه توانایی مقابله با مشکلات را از راه‌های دیگری غیر از راه‌های مقابله معمول توسعه دهیم؟ چگونه توانایی نگاه کردن به چیزها را متفاوت از نوع نگاهمان در شرایط معمول پرورش دهیم؟
تفکر خارج از چارچوب قبل از اینکه «در جعبه» قرار بگیریم، شروع می‌شود (استفاده از کلمه جعبه به معنای تفکر محدود و معمولی است که خلاقیتی در پی ندارد). یعنی قبل از اینکه با یک موقعیت منحصر به فرد روبرو شویم و قبل از استفاده از روش‌های معمول، بخواهیم شیوه‌ای جدید را امتحان کنیم.
تکنیک‌های تفکر خارج از چارچوب
در اینجا چندین روش برای تقویت مهارت‌های تفکر خارج از چارچوب شما آورده شده است. سعی کنید فکر خود را هرچند وقت یکبار به چالش بکشید. با پرورش استعدادهای خلاقانه ممکن است دفعه بعد که با وضعیتی خاص روبرو می‌شوید بتوانید خلاقانه و مفید عمل کنید.
1. درباره حرفه‌های دیگر مطالعه کنید
افراد زیادی در نزدیکی ما وجود دارند که معتقدند در کار کردن درس‌های آکادمیک‌شان را بیشتر و بهتر فرا آموخته‌اند. بهتر است در مورد یک حرفه یا مهارت جدید مشغول مطالعه شوید و دریابید مشکلاتی که سایر افراد در حرفه‌های دیگر با آن روبرو هستند مشابه مشکلات شماست، اما آنها روش‌های کاملاً متفاوتی برای مقابله با آنها ایجاد کرده‌اند.
ممکن است ارتباطات جدیدی بین حرفه خود و حرفه جدید پیدا کنید، پیوندهایی که می‌توانند اساس همکاری‌های نوآورانه در آینده باشد.
2. دوره جدید بگذرانید
یادگیری یک موضوع جدید نه تنها مجموعه‌ای جدید از واقعیت‌ها و دانش را به شما یاد می‌دهد، بلکه روش جدیدی را برای مشاهده و معنا بخشیدن به جنبه‌های زندگی روزمره یا جامعه یا جهان طبیعی که در آن زندگی می‌کنید به شما می‌آموزد.
این یادگیری به نوبه خود به شما کمک می‌کند هم نوع نگاه شما به مشکلات و هم وسعت راه‌حل‌های احتمالی که می‌توانید ارائه دهید را افزایش دهید.
3. یک رمان در ژانری ناآشنا بخوانید
خواندن، یکی از محرک‌های ذهنی بزرگ در جامعه ما است و راحت می‌توان آن را تجربه کرد. رمان و داستانی را بخوانید که تا به حال سراغ آن نرفته‌اید.
اگر طرفدار داستان‌های ادبی هستید، یک رمان معمایی یا علمی تخیلی را امتحان کنید. اگر بسیاری از رمان‌های کارآگاهی پیچیده را می‌خوانید، یک عاشقانه را امتحان کنید. نه تنها به داستان بلکه به مشکلات خاصی که نویسنده باید با آنها کنار بیاید توجه کنید.
مثلا چگونه نویسنده فانتزی شک و تردید عادی شما در مورد جادو را دور می‌زند و شما را به داستان خود می‌کشاند؟ سعی کنید این مشکلات را به مشکلاتی که در حوزه زندگی شخصیتان با آن روبرو هستید متصل کنید.
مثلا چگونه ممکن است برای تبلیغ کار خود از ادبیات سور رئال استفاده کنید؟
4. شعر بنویسید
در حالی که حل بیشتر مشکلات به‌شدت به مراکز منطقی مغز ما متمایل است، شعر به‌طور مرتب از فرآیندهای نیمکره چپ منطقی و فرایندهای نیمکره راست خلاق‌تر ما استفاده می‌کند. یعنی هردو نیمکره را فعال می‌کند.
اگرچه ممکن است احمقانه به نظر برسد (و احساس راحت بودن در عین احمقانه بودن ممکن است راهی دیگر برای تفکر خارج از چارچوب باشد) اما سعی کنید در مورد مشکلی که با آن درگیر هستید، شعر بنویسید.
شعر شما لزوماً نیازی به ارائه راه‌حل ندارد. ایده این است که فکر خود را از مراکز منطقی مغز خود خارج کرده و به قسمت خلاق‌تری از مغز منتقل کنید. جایی که می‌توان آن را به روشی غیرمنطقی مورد استفاده قرار داد. به یاد داشته باشید، هیچ‌کس مجبور نیست شعر شما را ببیند! …
5. یک تصویر بکشید
مانند گفتن شعر، در ترسیم یک تصویر از نیمکره راست مغزی بیشتر استفاده می‌کنیم و این موضوع می‌تواند به همان شکلی که شعر می‌تواند عمل کند، به شما کمک کند تا پیچیدگی یک مسئله شکسته شود.
همچنین، تجسم یک مشکل حالت‌های دیگری از تفکر را درگیر می‌کند که ما معمولاً از آنها استفاده نمی‌کنیم و باعث ایجاد خلاقیت می‌شود.
6. قضیه را وارونه کنید
وارونه کردن قضایا، چه از لحاظ فیزیکی و با تصور آن به شکلی متفاوت و واژگون، می‌تواند به شما در دیدن الگوهایی کمک کند که تا این لحظه مشخص نبوده‌اند.
مغز دارای یکسری عادت‌های ایجاد الگو است. تغییر و واژگون‌سازی می‌تواند الگوهای پنهان را نمایان کرده و الگوهای جدید در ذهن شما به وجود آورد.
7. به عقب کار کنید
درست مثل اینکه یک قضیه را واژگون کنید، کارکردن به عقب تصور طبیعی مغز از علیت را می‌شکند.
این نگرش کلید دسترسی به یک برنامه‌ریزی جامع است. مثلا زمانی که برای خود یک هدف مشخص می‌کنید، می‌توانید از زمان تحقق هدف به سمت عقب برنامه‌ریزی کنید تا به جایگاه فعلی برسید.
تصور کنید من می‌خواهم برای یک سال آینده هدفی مشخص کنم. به جای برنامه‌ریزی‌های معمول، سعی می‌کنم از یک سال آینده رو به عقب برنامه‌ریزی کنم تا به لحظه حال برسم. این برنامه‌ریزی کمک می‌کند تا دقیق تر مشکلات و موانع کار را شناسایی کنید.
8. برای تفکر خارج از چارچوب از یک کودک مشاوره بخواهید
کودکان ذاتاً قبل از اینکه جامعه آنها را «خراب کند» از خلاقیت بالایی برخوردارند. درنتیجه بسیاری مواقع با دنیای خیالی که در ذهن دارند نسبت به مسائل نگرش متفاوتی دارند.
از یک کودک بپرسید که چگونه ممکن است با یک مشکل مقابله کند یا اگر کودکی در اطراف ندارید به این فکر کنید که چگونه می‌توانید یک مسئله را از نو تنظیم کنید تا حتی یک کودک نیز بتواند آن را درک کند.
حواستان باشد که اینگونه از مسوولیت فرار نکنید. چرا که هدف این نیست که لزوماً آنچه کودک می‌گوید را انجام دهید، بلکه شما تنها می‌خواهید فکر خود را در یک مسیر غیرمتعارف دنبال کنید.
9. از اتفاقات تصادفی استقبال کنید
اگر تا به حال فیلم نقاشی جکسون پولاک را دیده باشید، یک نقاش چیره دست را دیده‌اید که آگاهانه نقاشی تصادفی را در کار خود مورد استفاده قرار می‌دهد.
پولاک در عین به خدمت گرفتن قطره‌های رنگ و پاشیده شدن آن به صورت تصادفی بر روی بوم، کنترل زیادی بر روی برس و حرکات خود دارد.
پذیرفتن اشتباهات و گنجاندن آنها در پروژه‌های خود، توسعه استراتژی‌هایی که امکان ورود تصادفی را فراهم می‌کند، کار در میان همجواری‌های بی‌نظم صدا و فرم؛ همه اینها می‌تواند به حرکت فراتر از الگوهای تفکر روزمره و به سمت تعالی کمک کند.
10. دوش بگیرید یا بخوابید!
نوعی پیوند روانشناختی عجیب و غریب بین دوش گرفتن، خوابیدن و خلاقیت وجود دارد. کی میدونه چرا؟
شاید به این دلیل است که ذهن شما درگیر چیزهای دیگر است و خود را آرام می‌کنید. شاید به این دلیل که برهنه هستید. شاید این آب گرم است که شما را آرام می‌کند. شاید پناه بردن به جهان رویا به شما کمک می‌کند. هرچه که هست، این روند یک رمز و راز است که بسیاری از مردم به آن قسم می‌خورند. بنابراین شاید وقتی پاسخ وضعیت موجود به شرایط خاصی موثر نیست، دوش بگیرید یا بخوابید و ببینید آیا اتفاق قابل‌توجهی برای شما پیش می‌آید یا نه!
11. منبع الهام خود را پیدا کنید
مواردی را که به شما الهام می‌دهند کشف کنید و سعی کنید آنها را به طور مکرر انجام دهید تا زمانی که آن منبع الهام برای شما به یک عادت معمول تبدیل شود.
این منبع می‌تواند چیزی مانند گوش دادن به موسیقی، خواندن کتاب یا حتی طراحی نقاشی باشد. حتی می‌توانید خود را در حرکات کششی، ورزش یا یوگا امتحان کنید. زیرا باعث آرامش ذهن شما می‌شود. حتی می‌توانید آثار معاصران خود یا افرادی که به شما الهام می‌گیرند را بخوانید. اما سعی کنید آنها را به طور کامل کپی نکنید.
12. برای تفکر خارج از چارچوب ایده‌های خود را یادداشت کنید
هر زمان که ایده‌ای در ذهن خود داشتید، حتماً آن را در جایی یادداشت کنید تا بعداً بتوانید برای الهام گرفتن به آن بازگردید.
بسیاری از اوقات ما به یک ایده فکر می‌کنیم و تصور می‌کنیم که آن را به خاطر می‌سپاریم. با این حال، این اتفاق نمی‌افتد و یک برنامه بسیار خوب به دلیل سهل‌انگاری از بین می‌رود.
برای جلوگیری از این مساله، همیشه بهتر است آن را به نوعی ذخیره کنید. مثلا اگر نوازنده هستید و به آهنگی فکر کرده‌اید، آن را روی تلفن هوشمند خود ضبط کنید تا وقتی برای ساختن آهنگ می‌نشینید، کاری برای شروع داشته باشید.
منبع:
https://www.lifehack.org/articles/featured/11-ways-to-think-outside-the-box.html
https://www.jagranjosh.com/articles/how-to-think-out-of-the-box-1505829261-1
