تست روانشناسی
تست روانشناسی چیست؟
آزمونهای روانی، یا تست روانشناسی ارزیابیهای شفاهی یا کتبی هستند که برای تشخیص رفتار فرد طراحی شدهاند.
انواع مختلفی از تست روانشناسی برای کمک به افراد در درک پویاییهای مختلف انسان در دسترس هستند. آزمون روانی توضیح میدهد که چرا فرد در یک ویژگی برتر است در حالی که فرد دیگری میتواند در ویژگی دیگری برتر باشد.
از سوی دیگر، انسانها موجودات پیچیدهای هستند که نمیتوان آنها را در شاخههای خاصی تعریف و طبقهبندی کرد. ماهیت انسانها و تفاوتهای فردی اغلب در تستهای روانشناسی مورد انتقاد قرار گرفته است.
تستهای روانشناسی امکان اندازهگیری رسمی و دقیق عوامل مختلفی را فراهم میکنند که در مشکلات افراد نقش دارند.
قبل از انجام تست روانشناسی، معمولاً با فرد مورد آزمایش مصاحبه میشود. علاوه بر این، در برخی شرایط ممکن است بیش از یک تست روانشناسی انجام شود تا بتوان به نتیجه آن اعتماد کرد.
لازم به ذکر است که همه افراد نمیتوانند تست روانشناسی انجام دهند. هر آزمون مجموعهای از الزامات خاص خود را دارد که قبل از اینکه فرد بتواند آزمون را برای شخص دیگری خریداری و اجرا کند، باید توسط یک متخصص واجد شرایط برآورده شود.
بنابراین بهتر است بجای آنکه تست روانشناسی توسط کامپیوتر انجام شود یک آزمونگر با تجربه در آنالیز و تحلیل نتایج داده ها نقش داشته باشد.
ویژگیهای آزمون روانشناسی
پنج ویژگی اصلی یک آزمون روانشناسی خوب عبارتند از:
۱. عینیگرایی: این آزمونها باید بدون قضاوتهای ذهنی در مورد توانایی، مهارت، دانش، ویژگی یا پتانسیل مورد سنجش و ارزیابی باشند.
۲. پایایی به این موضوع اشاره دارد که نتایج به دست آمده چقدر سازگار یا قابل اعتماد هستند.
۳. روایی به این موضوع اشاره دارد که یک آزمون چقدر آنچه را که قرار است اندازهگیری کند، مشخص میکند. به عنوان مثال، هنگام توسعه یک تست هوش برای ارزیابی سطح هوش، این آزمون باید فقط هوش فرد را ارزیابی کند و نه عوامل دیگر.
روایی یک آزمون به ما میگوید که آیا آزمون به هدفی که برای آن ایجاد شده است میپردازد یا خیر. روشهای متعددی برای تعیین روایی یک آزمون وجود دارد.
۴. هنجارها: میانگین عملکرد یک نمونه نماینده در یک آزمون معین به عنوان هنجار نامیده میشود. بعنوان مثال اینکه قد یک فرد 170 سانتی متر است بتنهایی هیچ معنایی ندارد. تنها زمانی معنا می یابد که بدانیم میانگین قد جامعه ایرانی 175 سانتی متر است.
هنجار، میانگین استاندارد یک نمونه خاص را در یک جنبه خاص نشان میدهد.
فردی که آزمون را توسعه میدهد، نمرات استانداری را ایجاد میکند که به عنوان هنجارها نامیده میشوند. آزموندهندگان آینده میتوانند نتایج خود را با هنجارها مقایسه کنند تا سطح نمونه خود را تعیین کنند.
۵. عملی بودن: آزمون باید از نظر زمان لازم برای تکمیل آن، طول آزمون (تعداد کل امتیازات آزمون)، تعداد موارد یا سؤالات، امتیازدهی و غیره قابل اجرا باشد. آزمون نباید خیلی طولانی باشد یا پاسخ دادن و نمره دادن به آن دشوار باشد.
انواع تستهای روانشناسی
- تستهای شخصیتشناسی مانند: پرسشنامه شخصیتی ۱۶ عامل کتل (16PF)، پرسشنامه اختلال شخصیت مرزی (BPI)، آزمون اندریافت موضوع (TAT)، تست رورشاخ.
- آزمونهای پیشرفت مانند: آزمون پیشرفت تحصیلی کافمن
(K-TEA)، آزمون پیشرفت فردی وکسلر، مجموعه آزمونهای روانی-آموزشی وودکاک-جانسون (پیشرفت).
- آزمونهای نگرش مانند: مقیاس لیکرت، مقیاس ترستون و غیره.
- آزمونهای استعداد مانند: آزمون استدلال انتزاعی، آزمون استدلال تصویری و غیره.
- آزمونهای هوش هیجانی مانند: پرسشنامه صلاحیتهای احساسی و اجتماعی، آزمون هوش هیجانی مایر-سالووی-کاروسو (MSCEIT) و غیره.
- آزمونهای هوش مانند: آزمون انفرادی پیشرفت تحصیلی وکسلر، مقیاس هوشی وکسلر برای بزرگسالان، آزمون هوش غیرکلامی جهانی.
- آزمونهای ارزیابی عصب روانشناختی مانند: آزمون سریع امونز، پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه اضطراب بک و مقیاس ناامیدی بک.
- آزمونهای فرافکن مانند: تست لکه جوهر رورشاخ، آزمون اندریافت موضوع (TAT)، آزمون آدمک گودیناف، آزمون خانه-درخت-آدم.
- آزمونهای مشاهدهای (مستقیم) مانند: مشاهده مستقیم.
آزمون شخصیتشناسی:
فرنولوژی (اندازهگیری برجستگیهای روی جمجمه) قبلاً برای ارزیابی شخصیت افراد استفاده میشد. تست شخصیتشناسی رفتارها، احساسات، ویژگیهای رفتاری و محیطی، نگرشها و حتی اختلالات بالینی افراد را ارزیابی میکند.
هر آزمون شخصیت برای اندازهگیری یا مقایسه دو متغیر طراحی شده است. به عنوان مثال، پرسشنامه شخصیتی چندمحوری مینهسوتا (MMPI) برای غربالگری مشکلات عاطفی نوجوانان و آسیبشناسیهای روانی استفاده میشود. بسته به نوع نمونه، نسخههای مختلفی از (MMPI) موجود است.
آزمونهای استعداد:
همانطور که قبلاً گفته شد، انسانها دارای تواناییها و تخصصهای منحصربهفردی هستند. فردی که ذهن خلاقی دارد ممکن است مدل محاسباتی ذهن را نداشته باشد.
از آزمونهای استعداد برای ارزیابی چنین تواناییها و علایق متنوعی استفاده میشود. از این آزمون برای پیشبینی دامنه آينده افراد یا تعیین اینکه آیا آنها مجموعه مهارت خاصی را دارند استفاده میشود.
با این حال، یک بار دیگر به پیچیدگیهای انسانی اشاره میکنیم؛ انسانها در نوع خود نامفهوم و نامنظم هستند و جایی برای ابهام باقی میگذارند. معمولاً دانشآموزان و کارمندان در آزمونهای مختلف استعداد شرکت میکنند. بسیاری از آزمونهای استعداد به عنوان آزمونهای توانایی نیز محسوب میشوند.
آزمونهای هوش هیجانی:
آیا تا به حال احساس کردهاید که مجبور شدهاید سر کسی فریاد بزنید یا بیدلیل گریه کنید؟ ما باید احساسات خشم و غم خود را کنترل و نظارت کنیم. باید احساسات خود را بدون اینکه تحت تأثیر دیگران قرار بگیریم، بشناسیم و آنها را تنظیم کنیم.
یک تست هوش هیجانی با ارائه موقعیتهای مختلف به آزموندهنده، به بررسی احساسات مختلف میپردازد تا از آنها نتایج خوبی به دست بیاورد. تست هوش هیجانی بر ضرورت صداقت یک فرد در ارزیابی دقیق EQ (هوش عاطفی) تأکید میکند و راههایی را برای بهبود آن توصیه میکند.
اغلب مشاهده شده است افرادی که EQ بالاتری دارند بسیار منعطفتر و موفقتر از دیگران هستند. حتی اگر هوش هیجانی بتواند با عوامل دیگری مانند شخصیت یا ساختار ژنتیکی ارتباط داشته باشد، با این حال هوش هیجانی فرد ثابت نیست و میتواند تغییر کند.
آزمونهای ارزیابی عصب روانشناختی:
این تستها برای ارزیابی تواناییهای شناختی افراد در نظر گرفته شده است. چگونه میتوانید تشخیص دهید که حافظه خوبی دارید یا نه؟ تستهای عصب روانشناختی مهمترین نوع تستهای روانشناختی هستند که برای ارزیابی بیماریهایی مانند آلزایمر، آسیب مغزی و اختلالات عاطفی مانند افسردگی یا اضطراب استفاده میشوند.
پزشکان برای درمان یک مشکل باید علت اصلی آن را بدانند. حافظه، زبان، عملکرد اجرایی، زوال عقل، عملکرد شناختی بینایی-فضایی و سایر عوامل با استفاده از تستهای عصب روانشناختی ارزیابی میشوند.
آزمونهای عینی:
آزمونهای عینی یکی از قدیمیترین انواع تستهای روانشناختی است که برای ارزیابی توانایی داوطلب در سازماندهی و انتقال افکارش بهطور واضح و منطقی طراحی شده است. لورد مککولی کسی بود که این مفهوم را به خدمات اداری هند که به عنوان IAS نیز شناخته میشود، معرفی کرد.
از طرفی دیگر، آزمون عینی تنها یک پاسخ صحیح دارد. این آزمون نیازی به پاسخ یا توضیحات طولانی و گسترده داوطلبین ندارد. این آزمونها عموماً برای ارزیابی توانایی ذهنی، قدرت ذهنی، استدلال و وضوح مفهومی داوطلب استفاده میشوند.
کاربردهای تست روانشناسی
آزمونهای روانشناسی در درجه اول برای ارزیابی تواناییها و ویژگیهای ذهنی فرد مانند شخصیت، موفقیت، توانایی و عملکرد عصبی استفاده میشوند.
موارد زیر مهمترین و اصلیترین کاربردهای تست روانشناسی هستند:
- غربالگری نامزدهای شغلی
- تفاوتهای فردی
- تشخیص رفتار خاص
- ابزارهای تشخیص روانشناختی در جایگاههای تحصیلی
- روانسنجی و ارزیابی شغلی
- آزمایش تحقیقات برای پیشرفت
- خودآگاهی و درک
- رشد سازمانی
محدودیتهای تست روانشناسی
- آزمایشها به گونهای انجام میشود که در برخی موارد غیرقابل اعتماد هستند.
- داوطلبین ممکن است بسته به آزمون دروغ بگویند و نتیجه کاملاً متفاوتی به همراه داشته باشند.
- فردی که آزمون را انجام میدهد، نه خود آزمونها، متقاضی را تعیین میکند. حتی ماهرترین کارشناسان ارزیابی ممکن است اشتباه کنند و فردی را استخدام کنند که از ابتدا شایسته این موقعیت نبوده است.
- هنگامی که جامعه به نوعی بهتر و کارآمدتر میشود، ممکن است یک آزمون خاص منسوخ شود و لازم باشد با آزمون پیشرفتهتری جایگزین شود. این امر میتواند نتیجه معکوس داشته باشد و باعث شود شخصی که آزمون را انجام میدهد نتواند نتیجه بهتری به داوطلب ارائه دهد.
منبع:
https://www.aeccglobal.in/blog/types-of-psychological-tests#