ترس از مرگ
آیا میتوان ترس از مرگ را کاهش داد؟
روانشناسی میتواند به ما در عبور از گذرگاههای پر دردسر زندگی و مرگ کمک کند. اروین یالوم میگوید: ترس از مرگ، از ترسهای ذاتی بشر است که هنگام تولد با آن متولد میشود. او در کتاب خویش به نام «رواندرمانی اگزیستانسیال» به نحوه مواجهه با ترس از مرگ پرداخته است. او ۴ ترس را ذاتی بشر میشمارد.
۱- ترس از تنهایی
۲- ترس از آزادی
۳- ترس از پوچی
۴- ترس از مرگ (تناتوفوبیا)
پذیرش واقعیت مرگ
وقتی اولین بار متوجه شدید روزی میمیرید، چه واکنشی نشان دادید؟
من به خوبی میتوانم خشم خود را به یاد بیاورم (درست است،خشم). زمانی که در سن ۵ سالگی یاد گرفتم که زندگی من برای همیشه دوام نخواهد داشت. اینجا بود که تازه فهمیدم که هستم و از خود تازه کشف شدهام خوشحال شدم و متوجه شدم که قبلاً در مسیر فراموشی بودهام!
پدرم با کلماتی که بدون شک بسیاری از والدین از آنها استفاده میکنند، به من دلداری داد: «تو حالا حالاها نگران این موضوع نخواهی بود.»
اگرچه به یاد میآورم که با اظهار نظر او کمی احساس آرامش کردم، اما بخشی از خود جوانم وجود داشت که نمیتوانست راحت باشد. روزی مرگ واقعاً برای من نیز رقم خواهد خورد. هنوز هم پیام پدرم را به یاد دارم. بله، شاید بتوانم مرگ را برای مدت طولانی به تعویق بیندازم.
من اکنون در سنین میانسالی هستم و به استفاده از دفاع انکار ادامه میدهم. با خودم میگویم: «میتوانستم ۲۰ سال خوب دیگر داشته باشم»، «من برای مدت طولانی نگران نخواهم بود.» هنوز هم در سن من، فکر میکنم که به یک استراتژی بزرگتر برای زندگیم نیاز دارم.
مفیدترین راهها برای کنار آمدن با ترس از مرگ کدامند؟ درمان ترس از مرگ چگونه حاصل میشود؟ کسانی که به زندگی پس از مرگ اعتقاد دارند، باوری درونی در برابر ترس از مرگ دارند. اما آیا راهی وجود دارد که روانشناسی بتواند از ترس مرگ ما بکاهد؟
۹ روش زیر ممکن است مفید باشد.
۹ روش مفید برای درمان ترس از مرگ
۱- با تمرین عادات سالم، ترس از مرگ را به عنوان انگیزهای برای طولانی کردن زندگیتان استفاده کنید.
ورزش، تغذیه سالم، خواب کافی، روابط خوب، بودن در طبیعت، استراحت کردن، نخ دندان کشیدن و … . طبق تحقیقات روز افزون، همه این عادات سالم به زندگی سالمتر و طولانیتر و همچنین شادتری کمک میکنند.
علاوه بر این، عادات سالم این احتمال را افزایش میدهد که از بدترین آسیبهای پیری جلوگیری کرده و حتی تا آخر عمر مقداری از طروات و سلامت را در قدمهای خود نگه دارید. هدف داشته باشید تا «سلامت عمر» خود را به اندازه طول عمر خود بسازید!
۲- پیرتر شوید و ترس کمتری از مرگ داشته باشید.
وقتی در اواسط ۵۰ سالگی بودم، صحبت دیگری با پدر و مادرم درباره مرگ داشتم. پدرم گفت: «حالا که بزرگتر شدیم، ترس از مرگ کمتری داریم» و مادرم با موافقت سر تکان داد. چرا ترس کمتری داشت؟ چرا آنها این موضوع را مطرح کردند؟
حالا که پیر شدم، خودم کمتر از مرگ میترسم. روانشناسان به ما میگویند قرار گرفتن طولانیمدت در معرض چیزی- حتی ایده مرگ- به ما کمک میکند تا با آن سازگار شویم. مادر یکی از دوستان این جمله را چنین بیان کرد: «اگر در اتاق نشیمن خود فیل داشته باشید، سرانجام به آن عادت میکنید!»
نبرد با درد و رنجهای زندگی روزمره نیز نتیجه خود را میدهد. همانطور که مری روچ، نویسنده، میگوید: «من از مرگ و مقدمههای آن نمیترسم: تنهایی، فرسودگی، درد، ناتوانی، افسردگی و پیری. پس از گذشت چند سال از این مقدمات، تصور میکنم که مرگ مانند تعطیلات در ساحل است.»
برای کاهش ترس از مرگ، فقط پیر شوید!
۳- شروع به قدردانی کنید.
دوست دارم باور کنم که پدر و مادرم نیز چنان از زندگی خوبی برخوردار بودند که آماده بودند آن را رها کنند. شاید آنها احساس لئوناردو داوینچی را داشته باشند که میگوید: «همانطور که سپری کردن یک روز خوش، خواب خوشی را به همراه دارد، بنابراین یک زندگی خوب سپری شده نیز مرگ خوشی را به همراه خواهد داشت.»
تمرکز بر روی اتفاقات مثبت و افراد زندگی شما میتواند به شما کمک کند تا قدردانی را جایگزین ترس از مرگ کنید. علاوه بر این، قدردانی کردن مزایای بیشماری را برای کسانی که این موضوع را در خودشان پرورش میدهند، به ارمغان میآورد. تحقیقات به ما میگوید شکرگذاری با شادی، احساس هدفمندی و کاهش استرس ارتباط نزدیک دارد.
۴- میراثی از خود باقی بگذارید.
منظور من از «میراث» چندین چیز است. نخست، میراث بیارزش تهیه وصیتنامه و سایر اسناد مربوطه وجود دارد. بله خسته کننده است، اما با تعیین دقیق اینکه چه کسی باید چه چیزی بهدست آورد، میتوانید سهم خود را برای جلوگیری از اختلاف در داخل خانواده اجتناب کنید.
منظور من از «میراث» اعمال، گفتارها و رفتارهایی است که پس از مرگ بر جای میگذارید. خاطراتی که دیگران از شما دارند، نوعی ادامه زندگی است. این بدان معناست که اگر شما نیاز به عذرخواهی از افراد خاص یا ابراز عشق و سپاس خود به دیگران دارید، اکنون زمان انجام این کار است. هنگامی که میراث خود را آماده کردید، صدای قدمهای مرگ ممکن است وحشت کمتری ایجاد کند.
۵- هدف خود را سرلوحه کارتان قرار دهید.
روانشناس سونجا لیوبومیرسکی، در کتاب «اسطورههای خوشبختی» مینویسد: زندگی با وجود هدف، بهترین راه برای کنار آمدن با ترس از مرگ است. همانطور که وی اشاره میکند، یافتن هدف شامل اقداماتی است که شما را به چیزی بزرگتر از خودتان پیوند میدهد. اهدافی مانند کاهش رنج دیگران، انتقال ارزشهای خود به نسل بعدی، ایجاد کار با ارزش ماندگار یا سرمایهگذاری در جامعه و … .
لیوبومیرسکی این فرایند ساده را برای انجام این اهداف پیشنهاد میکند: «… هر هفته حداقل یک قدم در مسیری بردارید که به شما در رسیدن به هدفی در زندگی کمک کند و میراث شما را تأمین کند.»
۶- خلاقیت خود را ابراز کنید.
ابراز وجود شما از طریق فعالیتهای خلاقانه یکی از بهترین راهها برای احساس زنده بودن و همچنین ایجاد میراث برای دیگران است. و منظور من از «خلاقیت» فقط بیان هنری نیست. هرکسی یک جنبه خلاق دارد. خواه این خلاقیت را با کار با چوب، رهبری گروه، سخنرانی در جمع، تاسیس یک شرکت یا خیریه، آموزش کودکان یا تقریباً هرگونه تلاش انسانی انجام دهد. هر چیزی که ساختهاید (از جمله سفال، آلبوم عکس، نامه، کتاب، فیلم، وبلاگ، هنر پارچه، نقاشی، یا سایر دستاوردهای حرفهای) میتواند به یادگارهای گرانبهایی برای فرزندان و نوههای شما تبدیل شود.
۷- بگذارید دانش مرگ به شما کمک کند تا شیرینی زندگی را درک کنید.
الکساندر اسمیت مقالهنویس اسکاتلندی در سال ۱۸۶۳ نوشت: «از طریق شناخت واقعیت مبهم مرگ است که زندگی، شیرینی نهایی خود را به دست میآورد.»
در واقع، از ۶۵ سالگی به بعد، من لحظات عجیب شادی متعالی را تجربه کردم. شاید مادر طبیعت این لحظات را در پاییز زندگیمان برای همه موجودات فراهم کند. درست یا غلط، ما میتوانیم انتخاب کنیم که به چیزهای کوچک زندگی که لذت و خوشبختی را به همراه دارند، توجه داشته باشیم (هنر زندگی خوب ژاپنی ایکیگای). یک فنجان قهوه خوب یا یک منظره زیبا. هر کسی میتواند در یادداشت کردن و قدردانی از لذتهای کوچک زندگی استاد شود. این مهارت حتی ممکن است به شما کمک کند تا بیشتر عمر کنید. اهالی ژاپنی اوکیناوا که با توجه به لذتهای کوچک، هنر ikigai را انجام میدهند، دارای طولانیترین عمر در بین مردم کره زمین هستند. چنین هنری همچنین شما را به لحظه فعلی میرساند و شما را از پشیمانیهای گذشته یا نگرانیهای آینده خلاص میکند.
۸- حمایت اجتماعی بگیرید و در مورد اضطراب خود صحبت کنید.
با خواندن این سطرها میتوانید درک کنید که بحث در مورد موضوع ترس از مرگ با والدینم هرچند ناخوشایند است، اما به من اجازه داد درباره آن فکر کنم، در مورد آن بنویسم و شروع به پذیرش آن کنم. گفتگو با اعضای خانواده، درمانگر یا دوستان میتواند به همین منظور باشد.
به طور کلی، طبق تحقیق نقل شده از لیوبومیرسکی، حمایت اجتماعی (دانستن اینکه دیگران به شما اهمیت میدهند و پشت شما هستند) میتواند شما را از هر نوع بیماری ایزوله کند و همچنین باعث افزایش طول عمر، سلامتی و خوشبختی شود. وی روابط حمایتی عاطفی را به عنوان «بهترین راه آمادهسازی برای تشخیص سرنوشتساز آینده یا هر نوع فاجعه یا بحران» توصیف میکند.
۹- کمی در مورد مرگ شوخطبع باشید.
در پایان مرگ برنده میشود، اما حداقل ما میتوانیم در طول راه سرگرم شویم. حتی جوکهای درباره مرگ هم میتوانند به پذیرش آن کمک کنند. جوکهایی مانند اینکه: آیا میدانید چرا زندگی مانند یک رول دستمال توالت است؟ زیرا هرچه به آخر نزدیک شوید، سریعتر پیش میرود.
وقتی زمان رفتن من فرا برسد، امیدوارم که بتوانم با استفاده از این روش ها ترس در پایان زندگی خود را کاهش دهم یا حداقل واقعیت مرگ را کمی قابل تحمل کنم. امیدوارم این پست ایدههای راحت و مفیدی نیز به شما ارائه دهد. میتوانم با این جمله حکیمانه از بودا ارتباط برقرار کنم: «کسی که عاقلانه زندگی کرده است، حتی از مرگ ترس ندارد.»
به عبارت دیگر برای کاهش ترس از مرگ، زندگی خوبی داشته باشید.