والپروات سدیم Sodium valproate

هشدار

این دارو به‌ندرت معمولاً در 6 ماه اول شروع درمان، مشکلات جدی (و گاهی کشنده) کبدی ایجاد کرده است. آزمایشات آزمایشگاهی باید قبل از شروع درمان و به‌طور دوره‌ای در طول درمان، به‌ویژه در 6 ماه اول مصرف والپروات، برای کنترل این عارضه جانبی انجام شود. خطر ابتلا به مشکلات جدی کبدی در کودکان زیر 2 سال بیشتر است، به‌خصوص اگر آنها دارای اختلال متابولیکی ارثی، تشنج شدید با عقب‌ماندگی ذهنی، یا بیماری ارگانیک مغزی باشند یا همزمان بیش از یک داروی تشنج مصرف‌کنند. با پزشکتان در مورد خطرات و مزایای استفاده از این دارو در کودکان زیر 2 سال صحبت کنید.

به‌دلیل افزایش خطر ابتلا به مشکلات کبدی، افرادی که دارای برخی اختلالات متابولیکی ارثی هستند (مانند سندرم Alpers-Huttenlocher) نباید از این دارو استفاده کنند. کودکان زیر 2 سالی که ممکن است دچار این اختلالات باشند نباید از این دارو استفاده کنند. کودکان بالای 2 سالی که به این اختلالات مبتلا هستند، باید حین درمان با والپروات سدیم از نزدیک تحت‌کنترل باشند. برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشکتان صحبت کنید.

این دارو به‌ندرت باعث بیماری شدید (گاهی کشنده) آماس لوزالمعده (پانکراتیت) می‌شود. این حالت ممکن است در هر زمان از درمان رخ دهد و به سرعت نیز بدتر شود.

در صورت بروز علائم مشکلات کبدی یا پانکراتیت مانند خستگی غیرمعمول، ضعف، تورم صورت، درد معده و شکم، از دست دادن اشتها، تیره شدن ادرار، زردی چشم و پوست، یا حالت تهوع و استفراغ شدید، فوراً به پزشکتان اطلاع دهید.

دوران بارداری

مصرف این دارو در دوران بارداری می‌تواند نقایص مادرزادی ایجاد کند. ممکن است ضریب هوشی کودک را کاهش‌دهد. و احتمال ابتلای کودک به برخی از اختلالات روانی/ مغزی (مانند اوتیسم، بیش‌فعالی و عدم تمرکز) را افزایش‌دهد. زنان در سنین باروری باید درباره خطرات و مزایای این دارو، سایر گزینه‌های درمانی و استفاده از اشکال قابل اطمینان کنترل بارداری با پزشکشان صحبت‌کنند. اگر قصد بارداری دارید یا فکر می‌کنید باردار هستید، بلافاصله با پزشکتان صحبت‌کنید. اگر فقط برای جلوگیری از سردردهای میگرنی از والپروات سدیم استفاده می‌کنید، این دارو را نباید در دوران بارداری استفاده‌کنید.

اگر از والپروات سدیم برای درمان تشنج یا مشکلات روحی/ خلقی (مانند اختلال دوقطبی) استفاده می‌کنید، مصرف این دارو را قطع نکنید، مگر اینکه پزشکتان دستور داده باشد. تشنج‌های درمان‌نشده و مشکلات روحی/ خلقی (مانند اختلال دو قطبی) بیماری‌های جدی هستند که می‌توانند هم به یک زن باردار و هم به نوزاد متولد نشده‌اش آسیب برسانند.

موارد کاربرد

والپروات برای درمان اختلالات تشنجی، شرایط روحی/ خلقی (مانند مرحله شیدایی اختلال دوقطبی) و جلوگیری از سردردهای میگرنی استفاده می‌شود. والپروات با بهبود تعادل برخی مواد طبیعی خاص (انتقال‌دهنده‌های عصبی) در مغز کار می‌کند.

نحوه استفاده از والپروات

قبل از شروع مصرف والپروات و هربار استفاده مجدد از آن، راهنمای دارویی ارائه‌شده توسط داروساز خود را بخوانید. اگر سوالی داشتید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.

طبق دستور پزشک والپروات را از طریق دهان مصرف کنید. برای کاهش ناراحتی معده، والپروات را همراه با غذا مصرف کنید. برای اندازه‌گیری میزان صحیح دارو، از یک ظرف مخصوص مدرج، استفاده کنید. شربت سدیم والپروات را با نوشیدنی‌های گازدار مخلوط نکنید. زیرا ممکن است باعث تحریک و تورم دهان و گلو شود.

دوز مصرفی ارایه‌شده به شما بر اساس شرایط پزشکی، سن، پاسخ شما به درمان و سایر داروهایی است که مصرف‌می‌کنید. لیستی از تمام موادی که مصرف‌می‌کنید (شامل داروهای تجویز شده، بدون‌نسخه و محصولات‌گیاهی) تهیه‌کنید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید. والپروات را به طور مرتب مصرف کنید تا بیش‌ترین بهره را از آن دریافت نمایید. به‌یاد داشته باشید هر روز در یک زمان مشخص از آن استفاده کنید تا مقدار دارو در خون شما ثابت‌بماند.

اگر از والپروات برای تشنج استفاده می‌کنید، بدون مشورت با پزشک مصرف آن را قطع نکنید. در صورت قطع ناگهانی دارو، ممکن است وضعیت شما بدتر شود. ممکن است لازم باشد دوز شما به تدریج کاهش یابد.

والپروات سردردهای حاد میگرنی را تسکین نمی‌دهد. برای حملات حاد، طبق دستور پزشک از سایر داروها استفاده کنید.

در صورت عدم بهبود وضعیت، به پزشکتان اطلاع دهید.

عوارض جانبی

اسهال، سرگیجه، خواب‌آلودگی، ریزش مو، تاری دید و دوبینی، تغییر در دوره‌های قاعدگی، زنگ زدن در گوش، لرزش، عدم ثبات و تغییرات وزنی ممکن است رخ دهد. در صورت تداوم یا بدتر شدن هریک از این عوارض، سریعاً به پزشک خود بگویید.

به یاد داشته باشید که پزشکتان والپروات را برای شما تجویز کرده است. زیرا او به این نتیجه رسیده که نفع این دارو برای شما بیش از خطر عوارض جانبی آن است. بسیاری از افرادی که از والپروات استفاده می‌کنند دچار عوارض جانبی جدی نمی­‌شوند.

تعداد کمی از افرادی که برای هر شرایطی از داروهای ضدتشنج استفاده می‌کنند (مانند تشنج، اختلال دوقطبی، درد) ممکن است افسردگی، افکار و اقدامات مربوط به خودکشی یا سایر مشکلات روحی و روانی را تجربه کنند. اگر شما یا خانواده‌تان یا مراقبتان متوجه تغییرات غیرمعمول و ناگهانی در خلق و خو، افکار یا رفتارتان شدند، از جمله علائم افسردگی، افکار و اقدامات به خودکشی، افکار آسیب رساندن به خود، باید فوراً به پزشکتان اطلاع دهند.

اختلال شدید مغزی (آنسفالوپاتی) (بعضاً کشنده) به‌ندرت اتفاق می‌افتد، خصوصاً در بیمارانی که دارای برخی اختلالات متابولیکی (اختلالات سیکل اوره urea cycle disorders) هستند. در صورت بروز ضعف ناگهانی و بدون علت، استفراغ یا تغییرات ذهنی و خلقی ناگهانی (مانند گیجی)، فوراً به پزشکتان اطلاع دهید.

در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی بسیار جدی، بلافاصله به پزشکتان اطلاع دهید: درد قفسه سینه، کبودی و خونریزی بدون علت، ضربان قلب آهسته یا سریع و نامنظم، حرکت کنترل نشده‌ی چشم (نیستاگموس)، احساس سرما/ لرز، تنفس سریع، از دست دادن هوشیاری.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به والپروات نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله موارد زیر، به پزشکتان اطلاع دهید و کمک پزشکی بخواهید: تب، تورم غدد لنفاوی، اگزما، خارش/ تورم (به‌خصوص صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.

مواردی که در بخش‌های بالا ذکر شد، لیست کاملی از عوارض‌جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض دیگری شدید که در بالا ذکر نشده، حتما با پزشکتان تماس بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف سدیم والپروات، در صورتی‌که به آن یا به دیوالپروکس سدیم حساسیت دارید یا اگر مبتلا به انواع دیگری از آلرژی­‌ها هستید، در این‌باره با پزشکتان صحبت‌کنید. این دارو ممکن‌است شامل مواد غیرفعالی باشد که موجب واکنش‌­های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت‌کنید.

قبل از استفاده از والپروات، سابقه پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. به‌خصوص: بیماری کبد، پانکراتیت، برخی اختلالات متابولیکی (مانند اختلالات سیکل اوره، سندرم Alpers-Huttenlocher)، اعتیاد به الکل، مشکلات خونریزی، بیماری مغزی (زوال عقل)، بیماری کلیوی، کم آبی بدن، تغذیه نامناسب.

برای کاهش احتمال بریدگی، کوفتگی یا آسیب‌دیدگی، در کار با اشیای تیز مانند تیغ و ناخن‌گیر احتیاط کنید و از انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش‌هایی که احتمال برخورد افراد به یکدیگر در آن زیاد است، خودداری کنید.

قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، تمامی محصولات مورد استفاده‌تان (از جمله داروهای تجویزشده، داروهای بدون‌نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید.

این دارو ممکن‌است شما را گیج یا خواب‌آلود کند یا بینایی شما را تار کند. تا زمانی‌که احساس خواب‌آلودگی یا بینایی ضعیف دارید، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و کارهایی که نیاز به هوشیاری یا دید واضح دارند، خودداری کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز خودداری کنید. در صورت استفاده از ماری‌جوانا (شاهدانه) با پزشکتان صحبت‌کنید.

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی والپروات، به‌ویژه خواب‌آلودگی، سرگیجه، عدم تعادل یا لرزش حساس باشند. خواب آلودگی، سرگیجه و عدم تعادل می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد.

در دوران بارداری، استفاده از والپروات توصیه نمی‌شود. این دارو ممکن است به نوزاد متولدنشده آسیب‌برساند.

والپروات به شیر مادر منتقل می‌شود. در حالی که گزارشی مبنی بر آسیب رساندن به نوزادانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند گزارش نشده است، اما قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض‌جانبی جدی را افزایش‌دهد. مقاله حاضر شامل فهرستی جامعی از همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. لیستی از تمام موادی که مصرف‌می‌کنید (شامل داروهای بدون‌نسخه و محصولات‌گیاهی) تهیه‌کنید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید. بدون تأیید پزشک، دوز داروها را شروع، قطع یا تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن‌است با والپروات تداخل داشته‌باشند عبارتند از: داروهای ضد افسردگی خاص (مثلا آمی تریپتیلین، نورتریپتیلین، فنلزین)، آنتی‌بیوتیک‌های خاص (کارباپنم‌ها مانند دوریپنم، ایمیپنم)، ایرینوتکان، مفلوکین، اورلیستات، داروهای دیگر برای تشنج (مثلا اتوسوکسیمید، لاموتریژین، فنی‌توئین، روفینامید، توپیرامات)، ریفامپین، ورینوستات، وارفارین، زیدودین.

اگر با والپروات، پزشک، شما را به مصرف آسپرین با دوز کم برای حمله قلبی یا پیشگیری از سکته مغزی (معمولاً در دوزهای ۸۱-۱۶۲ میلی‌گرم در روز) راهنمایی کرده است، باید آن را ادامه دهید. اگر به هر دلیلی از آسپرین استفاده می‌کنید با پزشک خود مشورت کنید.

در صورت استفاده از سایر محصولاتی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند از جمله مسکن‌های مخدر یا تسکین‌دهنده‌های سرفه (مانند کدئین، هیدروکدون)، الکل، ماری‌جوانا (شاهدانه)، آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین)، داروهای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین)، با پزشک خود مشورت کنید.

برچسب روی تمام داروهای خود را بررسی کنید (مانند محصولات آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی). زیرا ممکن‌است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می‌شوند. می‌توانید از داروساز نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

این دارو ممکن است در برخی آزمایشات پزشکی و آزمایشگاهی (از جمله آزمایش کتون‌های ادرار) تداخل ایجاد کند. و احتمالاً باعث نتایج آزمایش نادرست شود. اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاه و کلیه پزشکان از استفاده شما از این دارو مطلع هستند.

اوردوز یا مصرف بیش از حد

اگر دارو را اشتباهاً بیش از حد مصرف کردید و علائم جدی مانند از احساس بیهوشی یا مشکل تنفسی شدید دارید، با اورژانس یا پزشکتان تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل: خواب آلودگی شدید، کما، ضربان قلب نامنظم و کند باشد.

نکات

والپروات را به افراد دیگر ندهید.

تست‌های آزمایشگاهی یا پزشکی (مانند میزان دارو در خون، آزمایش عملکرد کبد، شمارش کامل خون، آزمایش لخته شدن) باید به‌صورت دوره‌ای انجام‌شود تا میزان بهبود شما کنترل شود یا عوارض‌جانبی بررسی شود. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.

دوز از دست رفته

اگر یک دوز از والپروات را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک زمان دوز بعدی است، از دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معین مصرف کنید. دوز را برای جبران دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری

والپروات را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. در حمام نگهداری نکنید. همه داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.