مسئولیت پذیری در زندگی
چگونه مسئولیت اقدامات و زندگی خود را برعهده بگیریم
همه ما می‌دانیم که زندگی چقدر ممکن است استرس‌زا شود و همه‌چیز با چه سرعتی از کنترل خارج می‌شود. در این شرایط خیلی راحت است که مسوولیت ها را به گردن دیگران یا شرایط اطراف خود بیاندازیم.
قدم برداشتن و پذیرش مسئولیت آنچه در زندگی شما می‌گذرد، یکی از مهمترین و بهترین کارهایی است که می‌توانید انجام دهید. وقتی صاحب و مسوول اتفاقات زندگی خود باشید، می‌توانید به معنای واقعی آینده خود را شکل دهید.
پذیرش مسئولیت تصمیم‌ها به چه معناست؟
اساساً، این به معنای تصدیق نقشی است که در زندگی خود بازی می‌کنید. چه مثبت، چه منفی.
به جای اینکه به دنبال فردی یا چیز دیگری بگردید که او را سرزنش کنید، باید بپذیرید که مسئولیت وقایع را به عهده دارید. مطمئناً، افراد و عوامل دیگر هم تأثیرگذار هستند، اما شما مسئول اعمال خود و هر آنچه در مرزهای کنترل شما باشد هستید.
این بدان معنی است که بپذیرید این اقدامات شماست که شما را در مرحله‌ای که قرار دارید رسانده است. خبر خوب این است که وقتی کار بزرگی انجام می‌دهید، یعنی خودتان آن را انجام داده‌اید و زحماتی که می‌کشید می‌تواند باعث افتخار شما شود.
بنابراین پذیرش مسوولیت به معنای داشتن بار منفی نیست. تأیید اقدامات خود در حقیقت به معنای احترام گذاشتن به حق خود میباشد.
همه ما نقل‌قول‌های مختلفی راجع به مسئولیت خوشبختی خود شنیده‌ایم و حقایق بسیار زیادی در این امر وجود دارد.
با قدم برداشتن و پذیرفتن اینکه اقدامات شما عواقبی دارد، می‌توانید راه‌هایی برای مثبت شدن آن عواقب پیدا کنید.
با درک اینکه مسئولیت زندگی خود را به عهده دارید، شروع به ایجاد و حفظ شادی خود می‌کنید و برای قدم‌هایتان برنامه‌ای مرتب خواهید داشت.
چرا مهم است که به خودتان و دیگران پاسخگو باشید؟
مسئولیت پذیری برای داشتن یک رابطه خوب با افراد و همچنین با خود بسیارمهم است.
مثلا همکاران نمی‌خواهند در کنار شخصی که نمی‌تواند بازخورد سازنده داشته باشد، کار کنند. آنها می‌خواهند با کسی کار کنند که از محدودیت‌ها و همچنین نقاط قوت خود آگاه است و نمی‌ترسد به نظرات دیگران پاسخ دهد و در صورت لزوم اوضاع را تغییر دهد.
در برهه‌هایی از زمان، عزیزان زندگی شما انتظار دارند که قدم بردارید و نسبت به کارهایی که می‌کنید پاسخگو باشید. اما در مقابل در صورت مشاهده این حس مسوولیت، واکنش اطرافیان نیز به شما متفاوت خواهد شد.
مثلا دوستان و اعضای خانواده تمایل دارند که در کنار شما باشند، به شما اجازه می‌دهند در خود رشد کنید و کمک می‌کنند تا لازم نباشد مسئولیت همه امور را بر عهده بگیرید.
برابری در هر رابطه‌ای مهم است، بنابراین پذیرش مسئولیت بر حفظ این پیوندها تاثیر مثبت و مستقیم می‌گذارد.
11 راه برای شروع مسئولیت پذیری
اکنون که می‌دانید مسئولیت اعمال و زندگی خود را باید بر عهده بگیرید، چگونه به این مهم دست می‌یابید؟ شما می‌توانید:
1. دست از سرزنش دیگران بردارید
اول اینکه سرزنش دیگران خیلی زود کسل‌کننده می‌شود! حتی افرادی که شما را می‌پرستند از شما خسته خواهند شد.
ثانیا، پس از مدتی این روند برایتان طاقت‌فرسا می‌شود. تغییر تقصیر باعث می‌شود بسیاری اوقات احساس تغییر و تحول کنید.
ما اغلب می‌دانیم که چه موقع مسئولیت را به گردن شخص دیگری می‌اندازیم و این می‌تواند احساس گناه و خستگی در ما ایجاد کند. سرزنش دیگران از سوی دیگر غیرعادلانه است، زیرا شاید اتفاقات را به صورتی دیگر نشان دهد.
2. دست از بهانه‌گیری بردارید
درست مانند سرزنش كردن دیگران، بهانه‌گیری به شما این امکان را می‌دهد كه از مسئولیت چگونگی اوضاع شانه خالی كنید.
البته درست است که مواردی وجود دارد که از کنترل شما خارج است، اما موارد بسیاری نیز در اختیار شماست.
مثلا برای ملاقات شام با یک دوست دیر به سر قرار می‌رسید. به جای اینکه از ترافیک مرتبا شکایت کنید، فقط صادق باشید و بگویید که زمان زیادی برای خروج از خانه صرف کرده‌اید و یا برای حرکت دیر برنامه‌ریزی کرده‌اید.
خود شما تنها کسی است که می‌تواند علت این اقدام را ارزیابی کند. برای جلوگیری از مجبور ساختن خود به بهانه‌تراشی، در وهله اول، به روش‌هایی فکر کنید که به حل مساله منجر می‌شوند.
مثلا در مثال بالا از خود بپرسید که برنامه جایگزین چیست؟ چه مقدار لازم بوده تا شما زودتر به سر قرار برسید؟
3. ناراحتی از وضعیت خود را متوقف کنید
مطمئناً زندگی شما ممکن است به طرق مختلف خراب شود، اما اگر تمام کاری که انجام می‌دهید این است که درمورد میزان خرابی آن صحبت کنید، چیز زیادی تغییر نمی‌کند.
همه‌چیز در کنترل شما نیست، اما در جایی که کنترل اتفاقات در اختیار شماست، باید مایل باشید آن را به دست بگیرید.
غر زدن در مورد وضعیت غالباً همان به اهتزاز درآوردن یک پرچم سفید تسلیم و پذیرفتن آن به عنوان امری دائمی و غیرقابل عبور است.
اما حقیقت این است که، شما بیش از آنچه تصور می‌کنید قدرت دارید.
4.به قول‌ها و تعهدات خود پایبند باشید
کسی باشید که به قول خود وفادار است و وعده‌های او معنای خاصی برای دیگران دارد. مطمئناً، اگر برنامه‌ها آنطور که می‌خواستید پیش نرود، می‌توانید برای شخص مقابل توضیح دهید که چرا قادر به انجام هر کاری که گفته‌اید نبوده‌اید.
اما این موارد می‌تواند اندک باشد دلایل باید واقعی و نه از سر بهانه‌جویی باشد. این بدان معناست که شما نمی‌توانید برنامه شام با دوستانتان را لغو کنید، زیرا یک روز بی‌نظیر در محل کار خود نداشتید.
دنیا نباید به همین راحتی به بن‌بست برسد. بخشی از این موضوع مربوط به دانستن این نکته است که چه موقع تعهداتی قاطع یا قول‌هایی را ندهید که می‌دانید قادر به انجام آنها نیستید.
واقع‌بین باشید و فقط بگویید که اگر واقعا قصد انجام کاری را دارید، آن را انجام می‌دهید.
5. بدانید واقعاً در زندگی چه می‌خواهید و هدف شما چیست
بخش عمده‌ای از مسئولیت‌پذیری در زندگی این است که بدانید می‌خواهید چه نوع زندگی را داشته باشید.
مطمئناً، فهمیدن این مسئله ممکن است در بعضی مواقع دشوار باشد، اما روندی است که باید سعی کنید آن را رعایت کنید و هر چندبار که لازم است برای رسیدن به اهداف مشخص و واقعی زندگی خود آن را مرور کنید.
6. اقدام کنید
وقتی دانستید که در زندگی چه می‌خواهید، می‌توانید کارهایی انجام دهید که شما را به آن نقطه موردنظرتان نزدیک کند.
3 نکته اول یعنی: سرزنش دیگران، بهانه‌جویی و ابراز ناراحتی از وضعیت، همه یک نقطه مشترک دارند:
آنها به هیچ اقدامی احتیاج ندارند. آیا نیاز به اصلاح یک اشتباه دارید؟ آیا لازم است که بخاطر انجام ندادن کاری عذرخواهی کنید؟ آیا برای رشد در زندگی نیاز به تعیین مسیر و انجام کارهایی دارید؟ اقدام در پذیرفتن مسئولیت‌های شما در زندگی مهم است.
7. وقتی همه‌چیز اشتباه پیش می‌رود، خود را ببخشید
شما کامل نیستید و اشتباه خواهید کرد. گرچه مهم است که شما مسوولیت خود را در برابر این اشتباهات بپذیرید، اما به همان اندازه مهم است که خودتان را بخاطر آنها ببخشید.
هیچ انسانی خطاناپذیر نیست و همه ما اشتباه می‌کنیم. اما چگونگی برخورد احساسی با این اشتباهات مهم است.
با خودتان ملایم باشید و بدانید که اشتباهات باعث نمی‌شود شما آدم بدی باشید. در حقیقت، اشتباهات مانند درسهایی هستند که اگر از آنها بیاموزید باعث می‌شوند شما همیشه رو به جلو حرکت کنید.
8. عادت‌های بد خود را بشکنید
بدانید که پرهیز از مسئولیت به همان اندازه که یک تصمیم آگاهانه است یک عادت میباشد. طرز فکری است که شما بارهای مکرر ایجاد و تقویت می‌کنید.
این عادت می‌تواند منجر به کنار زدن تصادفی افرادی شود که به آنها علاقه دارید. ممکن است تصادفاً چیزی را به گردن یکی از عزیزان بیندازید، زیرا عادت دارید که مسئولیت نپذیرید و واقعاً می‌تواند به روابط زندگی شما آسیب برساند.
ترک عادت با شناسایی و پذیرش آن به عنوان آنچه که هست آغاز می‌شود. هنگامی که این کار را انجام می‌دهید، به مرور آگاه‌تر و آگاه‌تر می‌شوید و به شما این قدرت را می‌دهد که قبل از اینکه مانند همیشه بخواهید از زیر بار مسوولیت شانه خالی کنید، متوقف شوید.
9. از قلم و کاغذ استفاده کنید
نوشتن مطالب ممکن است کمک کننده باشد. افکار و احساسات ما می‌توانند بسیار کدر و طاقت‌فرسا شوند، بنابراین پردازش آنچه اتفاق می‌افتد گاه واقعاً دشوار می‌شود.
گاهی اوقات، حتی متوجه نیستیم که مسئولیت اقدامات خود را به عهده نمی‌گیریم، زیرا کاملاً از آنچه اتفاق می‌افتد آگاهی نداریم.
اگر این موضوع به نظرتان آشنا می‌رسد، زمان آن فرا رسیده است که فرایند جدیدی برقرار شود. احساس خود را در مورد برخی از وقایع یا افراد بنویسید.
نقش خود را در اتفاقی که افتاده است بنویسید. آیا واقعا از مسوولیت فرار کرده‌اید؟ اگر اینطور است آیا می‌توانید خودتان را ببخشید؟ چطور می‌توانید در وقایع مشابه آینده رفتار کنید تا دیگر این اشتباهات تکرار نشود؟
احساسات خود را بررسی کنید و ببینید چه اتفاقی در درونتان می‌افتد. برای نتیجه گرفتن بهتر می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید.
پس از بررسی اتفاقی که افتاده است، اگر می‌توانید صادقانه بگویید که مشارکت‌های شما بی‌عیب و نقص بوده پس، آفرین. در غیر اینصورت و با توجه به اینکه شما یک انسان واقعی هستید، روش‌هایی را در نظر بگیرید که می‌توانستید به روند پیش آمده کمک کنید تا پیشرفت بیشتری داشته باشید.
با نوشتن این ایده‌ها، در فضای امن خود متوجه خواهید شد که فضای رشد کافی دارید. بازخورد سازنده دیگران هرچند از روی حسن‌نیت نیز باشد اما ممکن است مانند سیلی به صورت شما احساس شود.
نوشتن به شما کمک می‌کند با شناخت بیشتر درونیات خود، در پذیرش بازخورد راحت عمل کنید و یاد می‌گیرید که از انتقادات سازنده بهره ببرید.
10. راهکارهای انکار مسوولیت خود را مشخص کنید
چه شرایطی به احتمال زیاد منجر به فرار از مسئولیت‌های شما می‌شود؟ آیا حوزه‌هایی از زندگی شما وجود دارد که اغلب به سرزنش، بهانه‌گیری یا ناله کردن برای فرار از مسوولیت پررنگ باشند؟
اگر بتوانید موقعیتهایی را که در آنها از پاسخگویی در قبال اقدامات خود امتناع می‌کنید شناسایی کنید، می‌توانید روش‌هایی پیدا کنید تا درباره آن موقعیت‌ها متفاوت فکر کنید.
شاید حتی افراد خاصی وجود داشته باشند که شما نمی‌توانید هیچ سرزنشی را از سوی آنها بپذیرید. زیرا انجام این کار باعث می‌شود احساس حقارت یا بی‌کفایتی کنید.
دانستن اینکه چه موقع، کجا و به چه دلیل از پذیرفتن مسئولیت زندگی و اقدامات خود امتناع می‌کنید، گام مهمی در پرداختن به این مسئله است.
11. گزینه‌های خود را بشناسید
زندگی پر از انتخاب‌ها است. لحظه‌های بسیاری وجود دارد که می‌توانیم یک مسیر یا مسیر دیگری را انتخاب و طی کنیم. برخی از انتخاب‌ها بزرگ هستند و برخی دیگر کوچک هستند. اما مهم این است که تشخیص دهیم شما انتخاب خود را به یک روش مناسب انجام می‌دهید.
تشخیص انتخاب‌های بدی که انجام داده‌اید کار ساده‌ای نیست. هیچ‌کس نمی‌خواهد اعتراف کند که گزینه بهتری وجود داشته است که آن را انتخاب نکرده است.
با گذشت زمان به تعدد گزینه‌های پیش‌رو نگاهی بیندازید. شما می‌توانید مسیری را انتخاب کنید که می‌تواند به اصلاح وضعیت بد کمک کند، یا می‌توانید مسیری را انتخاب کنید که شامل فرو کردن سر در ماسه‌ها و انکار مسئولیت باشد.
کدام راه را انتخاب می‌کنید؟ چرا باید این راه را انجام دهید؟ این راه چه مزایایی دارد؟
با پذیرش مسئولیت چیزهایی که می‌توانید کنترل کنید، به طور کلی احساس مثبت‌تری نسبت به زندگی خود خواهید داشت.
سخت است اما واقعیت دارد. اجتناب از پاسخگویی می‌تواند احساس ناامیدی و کمی گناه در ما ایجاد کند.
با تأیید آنچه انجام می‌دهیم، می‌توانیم این احساسات منفی را از بین ببریم. مطمئناً، ممکن است ما هنوز احساس بدی داشته باشیم نسبت به اینکه پذیرفته‌ایم بهترین تلاش خود را نکرده‌ایم، اما حداقل در سطح آگاهی هستیم و می‌خواهیم در جهت بهتر شدن خود تلاش کنیم.
این نگرش مثبت پیشگیرانه است و باعث می‌شود نسبت به سایر جنبه‌های زندگی خود نیز احساس بهتری داشته باشید.
سخن آخر
با عادت‌های بهتر، ذهنیت بهتری نیز خواهید داشت. در مورد کارها احساس خوبی خواهید داشت و از کاری که انجام می‌دهید اطمینان بیشتری دارید و این موضوع می‌تواند منجر به نتایج بهتر شود.
یعنی یک موقعیت برنده! با مسئولیت‌پذیری، نشان می‌دهید که به خود و دیگران احترام می‌گذارید و واقعاً می‌تواند به بهبود روابط شما در محل کار و همچنین با خانواده، دوستان و شریک زندگیتان کمک کند.
شما از توسعه و مالکیت رفتارتان بسیار سود خواهید برد و در این راه احترام زیادی نزد دیگران خواهید داشت. بنابراین، واقعاً چه چیزی مانع شما شده تا مسوولیت کارهایتان را بپذیرید؟
مطمئناً، در ابتدا ممکن است کاملاً ترسناک و پیچیده باشد، اما از اینکه سریع ذهنیت و رفتار شما چگونه تغییر می‌کند شگفت‌زده خواهید شد.
نمی‌توان گفت که شما باید ناگهان برای همه‌چیز عذرخواهی کنید و دائما احساس گناه و سرافکندگی داشته باشید! فقط بپذیرید که یک انسان هستید و هرگز از نظر خودتان «کامل» نخواهید بود.
با تأیید اینکه چه می‌کنید و چگونه رفتار می‌کنید، می‌توانید زندگی خود را به‌سمت بهتر شدن شکل دهید. خودتان را برای آنچه که هستید بپذیرید و در این راه روش‌هایی پیدا کنید تا احساس بهتری داشته باشید.
