لیبیدو libido چیست

وقتی کلمه «لیبیدو» را می‌شنوید، چه چیزی به ذهن شما می‌رسد؟ بسیاری از مردم قبلاً این اصطلاح را شنیده‌اند، اما لزوماً معنی آن را نمی‌دانند. لیبیدو برای رابطه‌ی شما مهم است و به میل جنسی شما اشاره دارد. توجه داشته‌باشید که انرژی و انگیزه جنسی شما با دیگران متفاوت است و معنای آن برای هر کسی فرق می‌کند.

لیبیدو چیست؟

لیبیدو اصطلاحی است که معمولاً برای توصیف میل جنسی یا میل به فعالیت جنسی استفاده می‌شود. سازمان بهداشت جهانی (WHO) بیان می‌کند که سلامت جنسی، وضعیتی از رفاه جسمی، عاطفی، روانی و اجتماعی در رابطه با تمایلات جنسی است. علاوه بر این، امروزه پزشکان اهمیت میل جنسی را به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی سلامت عمومی و کیفیت زندگی می‌شناسند.

لیبیدو، میل جنسی شما یا میزانی از آن است که می‌خواهید فعالیت جنسی داشته باشید. برای برخی افراد، میل جنسی زیاد است، به این معنی که آنها تمایل بیشتری به تماس یا رابطه جنسی دارند. برای برخی دیگر، میل جنسی ممکن است کم باشد، به این معنی که آنها تا حد امکان کمتر تمایل به تماس یا رابطه جنسی دارند. برخی افراد خود را فاقد خاصیت جنسی می‌دانند، به این معنی که ممکن است میل جنسی نداشته باشند یا علاقه‌ای به فعالیت جنسی با کسی نداشته باشند.

در حال حاضر، بسیاری از افراد، میل جنسی‌شان مشکلی ندارد. یعنی کاملاً از آن راضی هستند و نگران ایجاد هیچ تغییری در زندگی خود نیستند. برخی دیگر، میل جنسی‌شان را برای رابطه‌شان مشکل‌ساز می‌دانند. این حالت می‌تواند اتفاق بیفتد، چه میل جنسی زیادی داشته باشید و چه کم. و به طور کلی، زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین میل جنسی بالاتری نسبت به همسرش داشته باشد. اگر یکی از زوجین بخواهد بیشتر از دیگری رابطه‌جنسی داشته‌باشد، می‌تواند باعث ایجاد تنش و ناامیدی برای هردوی آنها شود. اینجاست که روانشناسی وارد می‌شود.

در طول تاریخ، اصطلاح «لیبیدو» در کار روانپزشکان و روانکاوان معنای متفاوتی داشته است. اینها عبارتند از زیگموند فروید، که آن را در یک طرف دوگانگی غریزی خود قرار داد، و همچنین کارل جی یونگ، که میل جنسی را به عنوان انرژی روانی شناسایی کرد. امروزه، چنین تعاریف گسترده‌ای به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرد، و زمانی که در مورد لیبیدو صحبت می‌کنیم، بیشتر بر روی میل جنسی تمرکز می‌کنیم.

دیدگاه تکاملی میل جنسی

میل جنسی در منشأ خود در نهایت بیولوژیکی تصور می‌شد. امروزه میل جنسی تحت‌تأثیر عوامل رشدی، روانی اجتماعی و فرهنگی زیادی است. میل جنسی به عنوان یک نیروی مهم در تکامل داروینی در انتخاب طبیعی شناخته می‌شود، با هدف تکاملی برای ترغیب گونه‌ها به تولیدمثل و انتقال خصوصیات ژنتیکی خود به نسل‌های بعدی.

میل جنسی در حالت تعمیم‌یافته، یک ویژگی مشترک تولیدمثل در پستانداران و پرندگان است. بنابراین، بسیاری از گونه‌ها در طول چرخه جفت‌گیری، نوساناتی را در پاسخ جنسی خود تجربه می‌کنند. زنان در طول چرخه قاعدگی، با تغییرات چرخه‌ای ظریف، از نظر فیزیولوژیکی پذیرای جنسی هستند. از منظر تکاملی، هر مکانیسمی که بتواند دفعات مقاربت را در روزهای باروری افزایش دهد، با بهبود شانس باروری، دارای مزیت انتخابی است.

لیبیدو از کجا می‌آید؟

میل جنسی شما، پیچیده‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. دلیلش این است که با روانشناسی، زیست‌شناسی و اجتماعی شدن شما ارتباط دارد. این سه چیز در هر فرد به طور متفاوتی با هم ارتباط برقرار می‌کنند و کاملاً مشخص می‌کنند که در زندگی شما چه اتفاقی می‌افتد. و حتی اگر موقعیت‌های مشابه و تربیتی مشابه‌ای را پشت‌سر بگذارید، اما لزوماً میل جنسی مشابه‌ای نخواهید داشت. داشتن یک خواهر و برادر دوقلو که از نظر بیولوژیکی دقیقاً شبیه شما است، و در شرایط مشابه شما رشد می‌کند، باز هم به این معنی نیست از نظر روانی مثل هم هستید.

جنبه بیولوژیکی میل جنسی شما چیزی مانند این است که خود بدن شما تنظیم می‌کند. که در مورد انتقال‌دهنده‌های عصبی و نحوه تعامل آنها با تستوسترون و دوپامین است. اینها مواد شیمیایی هستند که بدن شما از نظر فیزیکی آنها را کنترل می‌کند، و اگر آنها با سرعت «متوسط» اتفاق نیفتند، ممکن است میل جنسی بالا یا پایین داشته باشید.

عوامل اجتماعی که به میل جنسی شما کمک می‌کنند چیزهایی مانند کار، خانواده و در واقع مواردی هستند که در زندگی شما می‌گذرد.

نشانه کمبود لیبیدو چیست

مهمترین نشانه کمبود لیبیدو کاهش یا فقدان علاقه به سکس و رابطه جنسی است. فرد فارغ از نوع رفتار جنسی به هیچ فعالیت جنسی علاقه نشان نمی‌دهد. نشانه دیگر می‌تواند احساس نگرانی ناشی از نداشتن علاقه به فعالیت جنسی باشد. اگرچه در برخی موارد فرد با این فقدان علاقه‌اش مشکلی ندارد.

دلایل کاهش لیبیدو

طبیعی است که سطح لیبیدو در برخی مواقع و مقاطع زندگی کاهش یابد اما کاهش طولانی‌مدت آن می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. بعضی از دلایل اصلی کاهش لیبیدو را می‌توان اینگونه برشمرد:

اساس هورمونی و نوروبیولوژیکی میل جنسی

در مردان و زنان به طور یکسان، میل جنسی به طور مستقیم با هورمون‌های آندروژن، یعنی تستوسترون، مرتبط است. از آنجایی که مردان تقریباً 40 برابر زنان تستوسترون دارند، تصور می‌شود که میل جنسی شدیدتری دارند. با این حال، رفتار پرخاشگرانه‌تر نیز در آنها نشان داده شده است.

چنین اختلافی در سطح تستوسترون در سایر پستانداران نیز وجود دارد. در نتیجه، بیشتر گونه‌ها در مقایسه با زنان، یک سوگیری را نسبت به میل جنسی و پرخاشگری شدید مردان نشان می‌دهند.

نقش دقیق پپتیدها در میل جنسی و برانگیختگی هنوز مشخص نیست. با این حال، اکسی‌توسین، که یک نوروپپتید است که اغلب به عنوان «هورمون پیوند» نامیده می‌شود، هم در رفتار جنسی و هم در رفتار والدینی اهمیت دارد. علاوه بر تنظیم میل جنسی، مسیرهای عصبی پیچیده اکسی‌توسین، نعوظ آلت تناسلی و به طور کلی انگیزه جنسی را کنترل می‌کنند.

دوپامین نقش مهمی در میل جنسی و انگیزه جنسی دارد. این هورمون و انتقال‌دهنده عصبی، یکی از بازیگران کلیدی در بدن انسان است. هورمون‌های استروئیدی زمینه را برای افزایش سنتز دوپامین و آزاد شدن آن در طول دوره‌های افزایش پاسخ جنسی فراهم می‌کنند که منجر به افزایش میل جنسی می‌شود.

میل جنسی در کل چیز عجیبی است. به زبان ساده، لیبیدو را می‌توان به عنوان میل جنسی یا میل یک فرد به فعالیت جنسی توصیف کرد. مردان و زنان از طرق بی‌شماری با هم متفاوت هستند، و علیرغم اینکه فقط در یک کروموزوم از نظر ژنتیکی متفاوت هستند، تفاوت جنسیتی با تأثیرات متفاوتی بر میل جنسی مرتبط است.

عوامل دیگری هم هستند که می‌توانند میل جنسی را به‌صورت مثبت یا منفی برای زنان و مردان تحت‌تأثیر قرار دهند.

کدام هورمون‌ها بر میل جنسی زنان تأثیر می‌گذارند؟

در درجه اول، میل جنسی توسط تستوسترون و دوپامین تنظیم می‌شود.

بسیاری از زنان از تولید تستوسترون در بدن خود آگاه نیستند. تولید تستوسترون از تخمدان‌ها در طول دوران باروری و به میزان کمتری از غده فوق کلیوی، طبیعی است.

دوپامین در مغز شما به عنوان یک انتقال‌دهنده عصبی بین سلول‌های مغز تولید می‌شود و مسئول محرک‌های لذت در مغز است.

استروژن به طور کلی یک هورمون مثبت است، در حالی که پروژسترون یک هورمون منفی است. و منجر به جریان طبیعی با میل جنسی در چرخه قاعدگی زنان می‌شود. بنابراین جای تعجب نیست که زمان نزدیک شدن به تخمک‌گذاری، زمان سطوح بالای استروژن و تستوسترون (و پروژسترون پایین) در جریان خون زن باشد.

آیا میل جنسی تحت‌تأثیر انتخاب‌های سبک زندگی من است؟

بله. سبک زندگی شما و آنچه در زندگی شما اتفاق می‌افتد اغلب بر میل جنسی شما تأثیر می‌گذارد. مسائل عمده‌ای که میل جنسی را به شکلی خوب یا بد تحت‌تاثیر قرار می‌دهند می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

واضح است که سن یک عامل است: در زنان، میل جنسی در دوران بلوغ شروع می‌شود، در طول سال‌های باروری متفاوت و تا حدی متغیر است، و در دوران یائسگی کاهش می‌یابد.

بیش از حد مشغول (و خسته) بودن در مراحل زندگی، مثلا داشتن کودکان خردسال و شغل پرمشغله برای اکثر مردم در برخی مواقع طبیعی است. با این حال، این ممکن است منجر به کاهش میل جنسی و از دست دادن صمیمیت بین یک زوج شود.

تاثیر مصرف مواد بر میل جنسی شما

عوامل سبک زندگی از جمله مصرف الکل می‌تواند مشکل‌ساز باشد.

مقدار کمی الکل می‌تواند تأثیر بدی بر میل جنسی نداشته باشد و باعث آرامش برخی افراد می‌شود. برعکس، نوشیدن مداوم زیاد به تدریج میل و عملکرد جنسی را کاهش می‌دهد.

مصرف مواد مخدر مشکل‌ساز است. برخی از داروهای تفریحی و تفننی، ترشح دوپامین را در مغز تحریک می‌کنند که باعث میل جنسی شدید می‌شود. اما در عین حال بر عملکرد جنسی و فیزیکی واقعی تأثیر می‌گذارد و توانایی رسیدن به ارگاسم را مهار می‌کند. کوکائین و اکستازی نمونه‌هایی از این مواد هستند.

برخی داروهای تجویزی نیز می‌توانند میل جنسی را مختل کنند: برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی و فشار خون بالا ممکن است میل جنسی را مختل کنند. هر چند افسردگی درمان نشده به‌طور کلی با ازدست دادن میل جنسی همراه است، اما به طور کلی پیچیده است!

برای برخی از زنان، مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی می‌تواند تمایل آنها را به رابطه جنسی کاهش دهد. این امر به دلیل افزایش چیزی به نام گلوبولین اتصال دهنده به هورمون جنسی ایجاد می‌شود که به تستوسترون و استروژن متصل می‌شود و باعث می‌شود آنها کمتر در دسترس گیرنده‌های سلول مغز باشند. با این حال، برای برخی زنان دیگر، هیچ تاثیری ندارد و از بین بردن ترس از بارداری که با مصرف قرص ایجاد می‌شود، می‌تواند حتی یک تقویت‌کننده نیز باشد.

تاثیر خود بر میل جنسی

عزت نفس عبارت است از باور فرد درباره ارزش خود. کمبود عزت نفس یا کمبود اعتماد بنفس بر روی تصویری که فرد از خود درباره جذابیت و دوست‌داشتنی بودنش دارد، تاثیر می گذارد و این امر بر سلامت روان موثر است. اگر فرد باور داشته باشد که جذاب نیست مسلما کمتر برای فعالیت جنسی اقدام می‌کند. وقتی با نگاه به آیینه خود را جذاب نمی‌بینید، از اقدام برای رابطه جنسی اجتناب می‌کنید.

کمبود عزت نفس همچنین به اضطراب عملکرد منتج می‌شود که خود دلیل اختلال‌های جنسی مانند اختلال نعوظ است. کمبود عزت نفس از سویی دیگر باعث افسردگی، اضطراب، سومصرف الکل و مواد می‌شود که آنها نیز موجب کاهش لیبیدو می‌شوند.

وقتی میل جنسی بر روابط شما تأثیر می‌گذارد

تمایلات جنسی اغلب عامل مهمی در شکل‌گیری و حفظ روابط صمیمانه در انسان است. ازدست دادن میل جنسی و کاهش فعالیت جنسی در یک رابطه طولانی‌مدت گاهی اوقات می‌تواند به‌کیفیت و صمیمیت رابطه آسیب‌برساند. خیانت یکی از زوجین نیز می‌تواند نشانه‌ای از تغییر در میل جنسی باشد که دیگر در رابطه فعلی ارضا نمی‌شود.

درمان میل جنسی پایین یا لیبیدو کم

احتمالاً در مورد چندین داروی مختلف شنیده‌اید که برای درمان میل جنسی پایین یا کمک به کسانی که میل جنسی را تجربه می‌کنند اما در آن مشکل دارند، استفاده می‌شود. اما این داروها همیشه واقعاً مشکل را حل نمی‌کند. بلکه از جنبه‌های فیزیکی میل جنسی کم مراقبت می‌کند و هر جنبه دیگری را که ممکن است در جریان باشد کاملا نادیده می‌گیرد. اگر فردی میل جنسی کمی داشته‌باشد، احتمالاً اتفاقی در زندگی او در حال رخ‌دادن است که باعث این امر شده‌است.

اگر هرگز میل جنسی زیاد یا میل جنسی «متوسطی» نداشته‌اید، شاید بهتر باشد با پزشکتان صحبت کنید تا بفهمید آیا دلیلی برای این امر وجود دارد یا خیر. شاید یک بیماری پزشکی داشته باشید که منجر به عدم وجود میل جنسی یا کاهش میل جنسی شما شده باشد. اگر با مصرف دارو مشکلی نداشته باشید، پزشکتان می‌تواند با دارو درمانی به شما در این زمینه کمک کند. از سوی دیگر، ممکن است یک دلیل روانشناختی در پشت میل جنسی پایین شما وجود داشته باشد، در این صورت ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد تا بالاخره به ته ماجرا برسید.

کمبود لیبیدو در مردان

کم‌بودن میل جنسی یا لیبیدو (در مردان) می‌تواند به‌دلایل فشار کار، کاهش تستسترون، فعالیت‌های جسمی و بدنی زیاد، بی‌تحرکی، مشکلات شخصی، درگیری فکر، تولد فرزند و یا مشکلات موجود در رابطه باشد.

کمبود لیبیدو در خانم‌ها

از جمله دلایل اختصاصی کمبود لیبیدو یا کمبود میل جنسی در خانم‌ها می‌توان به درد در هنگام رابطه جنسی، واژینیسموس، تغییرات هورمونی بعد از حاملگی، فقدان صمیمیت در رابطه، تجربه سواستفاده جنسی در کودکی، بیماری و ترس از بارداری اشاره کرد.

بهترین روشهای تقویت لیبیدو

لیبیدو بیش از حد

تعریف لیبیدو بیش از حد دشوار است. زیرا هیچ سطحی را نمی‌توان سطح نرمال لیبیدو دانست و بر اساس آن، بیش از آن را غیرطبیعی محسوب کرد. به‌طور معمول، سطح بالای لیبیدو منبع نگرانی نیست اما اگر اختلال در سایر ابعاد زندگی بوجود بیاورد و موجب پریشانی و استرس شود، باید برایش فکری کرد.

نشانه های لیبیدو بالا عبارتند از:

درمان میل جنسی بالا

در حالی‌که بسیاری از مردم فکر می‌کنند میل جنسی بالا مشکلی نیست، اما می‌تواند برای بسیاری از افراد مشکل‌ساز باشد. مثلا اگر میل جنسی شما بسیار بالاتر از میل جنسی شریک زندگی‌تان باشد، شاید بخواهید به‌دنبال راه‌هایی باشید که میل جنسی‌تان را کاهش دهید. اگر به‌نظر می‌رسد میل جنسی شما بیش از حد بالاست، ممکن‌است شرایط مختلفی وجود داشته‌باشد که علت آن نیز باشد. داروهای مختلفی که مصرف می‌کنید نیز می‌توانند علت باشند و باید توسط یک متخصص سلامت روان بررسی شوند.

منابع:

https://www.regain.us/advice/psychology/what-is-libido-definition-psychology-and-application-for-your-relationship/

https://www.drpeterengland.com.au/2020/11/23/what-is-libido/

https://www.news-medical.net/health/What-is-Libido.aspx