فوبیا چیست

فوبیا چیست؟

فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است. فوبیا باعث می‌شود فرد ترس شدید یا ناتوان‌کننده‌ای از وضعیت یا چیزی را تجربه کند که به‌طور معمول هیچ خطر واقعی ندارد. طبق گفته انستیتوی ملی بهداشت روان، تنها در ایالات متحده حدود ۱۲٫۵٪ از بزرگسالان در دوره‌ای از زندگی خود، فوبیایی از موقعیت یا شیء خاصی را تجربه می‌کنند. این مقاله توصیف می‌کند که هراس یا فوبیا چیست و انواع مختلف فوبیا را به‌طور خلاصه بیان می‌کند. همچنین برخی از رایج‌ترین و نادرترین هراس‌ها و همچنین برخی راه‌های درمان فوبیا را مورد بررسی قرار می‌دهد.

تعریف فوبیا چیست

فوبیا، ترس عذاب‌آور و طاقت‌فرسا از چیزی است که به هیچ‌وجه خطر واقعی ندارد. اگر عامل هراس خطری ایجاد کند، پاسخ فرد معمولاً با خطر واقعی که ایجاد شده است متناسب نیست.

افرادی که دچار هراس هستند، به‌طور کلی می‌دانند که ترس آنها غیرمنطقی است. با این وجود، در هنگام قرار گرفتن در معرض فوبیای خود، اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند.

داشتن هراس فقط به این معنی نیست که کسی از چیزی ترسیده است. افراد مبتلا به فوبیا یک واکنش اغراق‌آمیز دارند. در موارد شدید، افراد ممکن است برای جلوگیری از مواجهه خود با وضعیت یا عاملی که باعث هراس آنها می‌شود، سیستم زندگی خود را به کلی تغییر دهند.

انواع فوبیا چیست

سه دسته هراس اصلی وجود دارد: فوبیاهای خاص، فوبیاهای اجتماعی و آگورافوبیا. بخش‌های زیر با جزئیات بیشتر به این موارد می‌پردازند.

فوبیای خاص 

هراس‌های خاص یا «ساده» آنهایی هستند که مربوط به یک شی (object) یا موقعیت خاص هستند.

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) فوبیاهای خاص را بر اساس دسته‌های زیر طبقه‌بندی می‌کند:

نوع مربوط حیوانات: به عنوان مثال می‌توان به سگ، مار و عنکبوت اشاره کرد.

نوع مربوط محیط‌های طبیعی: مثال‌ها شامل طوفان، آب و ارتفاعات است.

نوع مربوط به خون، تزریق و آسیب (BII): به عنوان مثال می‌توان به سوزن، اقدامات پزشکی و خون اشاره کرد.

نوع موقعیتی: مثال‌ها شامل ترس از پرواز و ترس از فضاهای بسته است.

انواع دیگر فوبیا: هر نوع فوبیایی که در گروه‌های فوق قرار نگیرد، متعلق به این گروه است.

افراد غالباً در سنین پایین به فوبیای خاص مبتلا می شوند. آنها ممکن است دریابند که هراس با افزایش سن شدت کمتری پیدا می کند اما همیشه اینطور نیست.

فوبیای اجتماعی

هراس اجتماعی، ترس شدید از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی است که ممکن است باعث خجالت یا تحقیر شود. یک مثال از هراس اجتماعی، ترس از سخنرانی در جمع است.

آگورافوبیا

آگورافوبیا ترس از حضور در فضاهای عمومی یا مناطق شلوغ و بدون راه خروجی مناسب است. در موارد شدید، افراد مبتلا به آگورافوبیا به دلیل ترس از ترک فضای امن خود، به کلی خانه‌نشین می‌شوند.

هراس اجتماعی و آگورافوبیا به احتمال زیاد منجر به نقص زندگی می‌شود، زیرا اجتناب از وضعیت یا چیزی که باعث ترس می‌شود بسیار دشوارتر است.

فوبیاهای رایج

هراس‌ها می‌توانند هر شخصی را صرف‌نظر از سن و جنسیت تحت‌تأثیر قرار دهند. در زیر لیستی از رایج‌ترین هراس‌ها آورده شده است.

اکروفوبیا (ترس از ارتفاع)

نام دیگر آکروفوبیا «عدم تحمل ارتفاع» است. طبق DSM-5، عدد ۶/۴٪ از بزرگسالان در برخی از دوره‌های زندگی خود دچار این فوبیا می‌شوند. نویسندگان می‌افزایند که زنان نسبت به مردان، کمی بیشتر این نوع فوبیا را تجربه می‌کنند.

آئروفوبیا (ترس از پرواز)

نام دیگر ترس از پرواز «پترومرانوفوبیا» است. این فوبیا از شایعترین هراس‌ها است. مطالعات سال ۲۰۱۹ در مورد اضطراب پرواز در بزرگسالان نروژی نشان داد که این فوبیا در زنان بیشتر از مردان است. این مطالعه همچنین به چندین منبع اضطراب شدید پرواز، از جمله صداهای عجیب و غریب، تلاطم و ترس از حملات تروریستی اشاره کرد.

آگورافوبیا (ترس از فضاهای عمومی یا جمعیت)

آگورافوبیا اغلب باعث رفتارهای اجتنابی می‌شود که به‌طور قابل توجهی بر زندگی فرد تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به آگورافوبیا ممکن است از انواع موقعیت‌های اجتماعی اجتناب کنند.

آراکنوفوبیا (ترس از عنکبوت)

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ گزارش کرده است که عنکبوت‌ها از متداول‌ترین منابع فوبیا در جهان هستند.

فوبیای BII (آیکموفوبیا)

ترس از سوزن یا اشیا-نوک تیز است.

هموفوبیا 

ترس از خون است.

فوبیای BII بسیار شایع است و حدود ۳-۴٪ از جمعیت عمومی را درگیر می‌کند. افراد مبتلا به فوبیای BII ممکن است از قرار ملاقات‌ها و اقدامات پزشکی خاصی اجتناب کنند. این اجتناب می‌تواند به‌طور قابل توجهی بر سلامت آنها تأثیر بگذارد.

کلاستروفوبیا (ترس از فضاهای تنگ یا شلوغ)

طبق مقاله سال ۲۰۲۰، بین ۷/۷ تا ۵/۱۲ درصد از افراد در دوره‌ای از زندگی خود دچار کلاستروفوبیا خواهند شد.

چندین موقعیت ممکن است باعث اضطراب در افراد مبتلا به کلاستروفوبیا شود. به عنوان مثال، آسانسورها و دستگاه‌های ام.آر.آی مشکلی را برای افرادی که از فضاهای تنگ می‌ترسند ایجاد می‌کند.

دنتوفوبیا (ترس از دندانپزشکان)

اضطراب شدید دندانپزشکی حدود ۱۰٪ از مردم انگلستان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. دنتوفوبیا هراسی شایع در کشورهای غربی است و به‌نظر می‌رسد زنان و مردان به طور مساوی تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۴ نشان داد که افراد به دلایل مختلف از دندانپزشک اجتناب می‌کنند. این موارد شامل تجربیات آسیب‌زای قبلی در دندانپزشکی و ترس آموخته شده از طریق افراد دیگر است. افرادی که به دلیل این فوبیا از قرار ملاقات‌های دندانپزشکی اجتناب می‌کنند، ممکن است سلامت دهان و دندان ضعیفی داشته باشند. این موضوع می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سلامت و کیفیت زندگی فرد داشته باشد.

رانندگی هراسی (ترس از رانندگی با اتومبیل)

برخی از افراد تمایلی به رانندگی ندارند، در حالی که برخی دیگر به‌طور کلی از رانندگی اجتناب می‌کنند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ نشان داد که حدود ۶٪ از بزرگسالان ۵۵-۷۰ ساله، اضطراب رانندگی متوسط ​​تا شدید را تجربه می‌کنند.

این مطالعه اضطراب رانندگی را به سلامت روانی و جسمی ضعیف‌تر و کیفیت پایین زندگی مرتبط دانسته است.

آنتوموفوبیا (ترس از حشرات)

آنتوموفوبیا به عنوان «اینسکتوفوبیا» نیز شناخته می‌شود. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸ شیوع آنتوموفوبیا را در کودکان ایرانی در مدارس بررسی کرد. از ۲۶۰ کودکی که در این مطالعه شرکت داشتند، ۴/۵ درصد دچار هراس شدید حشرات، ۳/۳۳ درصد هراسی متوسط ​​و ۲/۶۲ درصد هراسی خفیف داشتند. این مطالعه همچنین نشان داد که افزایش دانش در مورد حشرات به کاهش آنتوموفوبیا کمک می‌کند.

گلوسوفوبیا (ترس از سخنرانی در جمع)

در گروه فوبیاهای اجتماعی قرار می‌گیرد. افراد مبتلا به گلوسوفوبیا به‌خاطر ترس از قضاوت، شرمسار شدن یا تحقیر، از صحبت در جمع پرهیز می‌کنند.

هیپوکندریا (ترس از بیماری)

هیپوکندریا شامل نگرانی بیش از حد در مورد شرایط پزشکی است. نام‌های دیگر هیپوکندریا عبارتند از «اختلال علائم بدنی» و «اضطراب سلامتی».

میسوفوبیا (ترس از آلودگی و میکروب‌ها)

میسوفوبیا یا «جرمافوبیا»، ترس از میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها، انگل‌ها یا ویروس‌ها است. این نوع فوبیا اغلب در کنار اختلال وسواس فکری عملی اتفاق می‌افتد.

جامعه هراسی (ترس از قضاوت اجتماعی)

جامعه هراسی نوعی اختلال اضطرابی است. این بیماری در بیشتر مراحل زندگی از هر ۸ نفر، یک نفر را درگیر می‌کند.

زوفوبیا (ترس از حیوانات)

شخصی که ترس از حیوانات را تجربه می‌کند، معمولاً از نوع خاصی از حیوانات مانند سگ، خزندگان یا پرندگان می‌ترسد. چنین ترس‌هایی معمولاً از سنین پایین آغاز می‌شود.

مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ شیوع زوفوبیا در کودکان مدرسه‌ای در هند را بررسی کرد. از ۲،۷۴۳ دانش‌آموزی که در این مطالعه شرکت کردند، ۲۰/۶ درصد از مردان و ۳۲/۸ درصد از زنان، داشتن این فوبیا را گزارش کرده بودند.

انواع دیگر فوبیا چیست

فرد ممکن است از هر نوع موقعیت یا شیء هراس داشته باشد. به همین دلیل، صدها ترس مختلف وجود دارد که افراد ممکن است آنها را تجربه کنند. در زیر چند نمونه از فوبیای کمتر رایج آورده شده است. توجه به این نکته مهم است که متخصصان روان ممکن است در تعریف برخی از فوبیاها اختلاف‌نظر داشته باشند و به همین دلیل برخی از فوبیاها چندین نام دارند.

آکلوفوبیا یا نایتکتوبوبیا: به ترس از تاریکی اشاره دارد.

آندروفوبیا: به ترس از مردان اشاره دارد.

آنژینوفوبیا: به ترس از خفگی اشاره دارد.

آریتموفوبیا: به ترس از اعداد اشاره دارد.

اتوفوبیا: به ترس از تنها بودن اشاره دارد.

بثموفوبیا: به ترس از شیب‌های تند یا پله‌ها اشاره دارد.

کولروفوبیا: به ترس از دلقک‌ها اشاره دارد.

سایبرهراسی: به ترس از رایانه اشاره دارد.

امتوفوبیا: به ترس از استفراغ اشاره دارد.

اسکالوفوبیا: به ترس از پله‌برقی اشاره دارد.

ژنوفوبیا: به ترس از زنان اشاره دارد.

آبگریزی یا آکوافوبیا: به ترس از آب اشاره دارد.

ایاتروفوبیا: به ترس از پزشکان اشاره دارد.

لاکیوفوبیا: به ترس از زایمان اشاره دارد.

نکروفوبیا: به ترس از مرگ یا چیزهای مرده اشاره دارد.

نوزوکمفوبیا: به ترس از بیمارستان اشاره دارد.

اوزوفوبیا: به ترس از افزایش وزن اشاره دارد.

پوگنوفوبیا: به ترس از ریش اشاره دارد.

پیروفوبیا: به ترس از آتش اشاره دارد.

سومنیفوبیا: به ترس از خواب اشاره دارد.

راه‌های درمان فوبیا چیست

بیشتر فوبیاها به‌طور کامل قابل درمان هستند و بسیاری دیگر با مراقبت قابل کنترل هستند. در برخی موارد، اجتناب از ایجاد هراس نسبتاً آسان است. با این حال، درمان ممکن است برای افرادی که نمی‌توانند به راحتی از منبع فوبیا خود دور باشند، حیاتی باشد. در بخش‌های زیر برخی از گزینه‌های درمانی احتمالی در این موارد مورد بحث قرار گرفته است.

تکنیک‌های خودیاری فوبیا چیست

تکنیک‌های خودیاری ممکن است انواع مختلفی از درمان را ترکیب کند. مانند:

تکنیک‌های آرام‌سازی: این تمرینات شامل تمرینات تنفسی است که به فرد کمک می‌کند تا در مواقع استرس یا اضطراب، خود را کنترل کند.

تکنیک‌های تجسم: اینها تمریناتی است که به فرد اجازه می‌دهد تا از نظر ذهنی تجسم کند چگونه با موفقیت می‌تواند با شرایطی که هراس ایجاد می‌کند، کنار بیاید.

گروه‌های خودیاری: ملاقات با سایر افراد دارای فوبیا و به اشتراک‌گذاری استراتژی‌های مقابله‌ای برای مقابله با ترس و اضطراب می‌تواند به شما کمک کند.

درمان شناختی رفتاری فوبیا

درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی گفتار درمانی است که معمولاً در درمان هراس بسیار موفق است.

هدف CBT این است که به افراد کمک کند تا الگوها و رفتارهای غیرمنطقی تفکر که موجب ترس و اضطراب می‌شود را شناسایی کنند. سپس یک درمانگر CBT برخی راهکارهای مقابله با هراس را به روشی منطقی و سازگارتر به فرد می‌آموزد. این استراتژی‌ها در نهایت می‌توانند احساس ترس را در مواجهه با منبع فوبیا کاهش دهند. CBT به‌طور معمول شامل مواجهه درمانی است.

درمان فوبیا از طریق مواجهه‌سازی

قرار گرفتن در معرض فوبیا یا «حساسیت‌زدایی درمانی» شامل این است که فرد به تدریج در معرض ترس خود قرار گیرد تا زمانی که یاد بگیرد اثرات اضطراب را کاهش دهد و بر فوبیا کنترل داشته باشد.

به عنوان مثال، اگر شخصی از عنکبوت ترس دارد، ممکن است درمانگر به وی توصیه کند کتابی در مورد عنکبوت بخواند. هنگامی که فرد این کار را انجام داد، ممکن است درمانگر به او پیشنهاد دهد تصویری از عنکبوت را در دست بگیرد. سپس درمانگر می‌تواند فرد را به بازدید از عنکبوت‌های باغ وحش راهنمایی کند. مرحله نهایی درمان ممکن است شامل نگه داشتن یک عنکبوت در دست باشد.

درمان فوبیا از طریق داروها

درمان دارویی فوبیا چیست؟ از آنجا که درمان‌های گفتاری معمولاً در درمان هراس بیشتر موثر هستند، به‌ندرت مصرف دارو ضروری است. با این وجود، گاهی اوقات ممکن است پزشک برای کمک به کنترل اضطراب، داروهای آرام‌بخش، مسدودکننده‌های بتا یا ضدافسردگی تجویز کند.

در پایان

فوبیا ترس عذاب‌آور یا طاقت‌فرسا از یک موقعیت یا شیء خاصی است که احتمالاً خطر واقعی ندارد. اجتناب از منابع برخی ترس‌ها دشوارتر از دیگران است. اگر فوبیا باعث اضطراب مداوم یا اختلال در زندگی روزمره فرد می‌شود، باید از متخصص کمک بگیرید. فوبیا قابل درمان است. CBT و مواجهه‌درمانی از جمله درمان‌های موثر فوبیا هستند. فرد می‌تواند برای مشاوره در مورد چگونگی دسترسی به این روش‌های درمانی به روانپزشک یا روان‌درمانگر مراجعه کند. 

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com/articles/