طرحواره شکست

طرحواره شکست

بچه‌ها به اندازه کافی خوب نیستند. یعنی حداقل آنقدر خوب نیستند که بتوانند به‌تنهایی در جهان زنده بمانند. همه ما (بزرگسالان) سال‌ها چارچوب‌های فکری را برای خود در نظر گرفته‌ایم تا بتوانیم در این دنیا شکل بگیریم. برخی از این سال‌ها حتی سال‌های دردناکی برای برخی از ما بوده است. دردناک بوده زیرا برای برخی از ما مدرسه و تحصیلات مانند یک بازی دائماً باخت احساس شده است. تصور کنید هر روز به جایی می‌روید که احساس می‌کنید بازنده هستید و باور دارید هرگز برنده نخواهید شد. تصور کنید حتی در خانه، پناهگاه خود، به دلیل حس بازنده بودن مقصر شناخته می‌شوید. شما خواهر و برادر یا پدر و مادری موفق دارید و به نظر می‌رسد تلاش‌هایتان برای رسیدن به او هرگز کافی نیست.

طرحواره شکست یعنی انتظار این که مدام شکست بخورید. زیرا احساس می‌کنید یک شکست‌خورده و بازنده ابدی هستید. این حساسیت واکنش به هر علامتی است که نشان می‌دهد شما ممکن است یک فرد ناکام باشید. این طرحواره باعث می‌شود شما احساس کنید فرد شیادی هستید و هرچه به دست آورده‌اید، تقلبی است. این طرحواره باعث اجتناب از هر کار دشوار یا دلهره‌آور است، زیرا شما از قبل مطمئن هستید که شکست می‌خورید.

طرحواره شکست یک منتقد درونی قدرتمند است که بی‌وقفه شما را آزار می‌دهد. جبران افراطی در افراد مبتلا به این طرحواره معمول است. تلاش افراطی برای ایجاد یک حالت قدرتمند، سخت‌کوشی و تلاش برای رعایت استانداردهای بی‌امان. گویی که فرد می‌خواهد به جهانیان بگوید: «اکنون چه کسی شکست‌خورده است؟!». اما این شخصیت بیش از حد جبران‌کننده، کاملا شکننده است. فاقد اعتماد به نفس فروتنانه افرادی است که در دستاوردها و ارزشمندی خود کاملاً ایمن و مطمئن هستند. لحظه‌ای عقب‌نشینی می‌کنند و همه‌چیز برایشان فرو می‌ریزد.

بسیار معمول است که افراد دارای این طرحواره به راحتی از بازی زندگی خارج می‌شوند. برای ساکن کردن نقش شکست ناخودآگاه لذت می‌برند و مدام نقش قربانی می‌گیرند. بیش از حد در مشروبات الکلی، موادمخدر، سبک زندگی بی‌پروا غرق می‌شوند و در مقابل مشکلات اقتدار نشان نمی‌دهند و مدام دیگران را دفع می‌کنند. می‌توانند برای مدتی عزت وجود خود را حفظ کنند، اما سرانجام احساس گم‌شدن و عقب‌ماندن می‌کنند.

۱۰ عبارتی که مشخص می‌کند به طرحواره شکست دچارید یا خیر.

اگر 5 نشانه یا بیشتر از عبارات زیر را در خودتان شناسایی کردید، احتمال این که این طرحواره را داشته باشید وجود دارد.

۱. وقتی خودم را با همسالانم مقایسه می‌کنم، احساس می‌کنم یک شکست‌خورده‌ام.

2.احساس می‌کنم از دستیابی به آنچه دیگران می‌توانند به آن برسند، ناتوان هستم.

3.اعتماد به نفس زیادی ندارم.

4.من از جایگاه فعلی و اینکه در زندگی‌ام کجا هستم، احساس شرم می‌کنم.

5.احساس می‌کنم مهارت‌های اساسی لازم برای موفقیت در زندگی‌ام را ندارم.

6.من وظایفم را همیشه به تعویق می‌اندازم.

7.من در نهایت باید خیلی سخت‌تر از افراد دیگر کار کنم تا به نتایج مشابهی دست بیابم.

8. احساس می‌کنم در کارم یک فریبکار هستم.

9.احساس می‌کنم دیگران در اطرافم به مراتب توانایی بیشتری نسبت به من دارند.

10.من هیچ اعتقادی به توانایی خودم برای موفقیت ندارم.

این طرحواره با یک باور عمیق مشخص می‌شود: شما در مقایسه با افراد دیگر، یک شکست‌خورده به تمام معنا هستید.

این طرز فکر می‌تواند در هر زمینه از زندگی شما مانند شغل، روابط، امور مالی یا به‌طور کلی صدق کند.

طرحواره شکست چگونه بر زندگی ما تأثیر می‌گذارد؟

اگر این طرحواره را داشته باشید، احساس خواهید کرد اساساً ناکافی یا ناتوان هستید و ممکن است خود را احمق، بازنده، نادان یا رقت‌انگیز بنامید. شما ممکن است در واقع از امتحان کردن هر کاری خودداری کنید. زیرا تصور می‌کنید شکست خواهید خورد یا می‌توانید به سمت افراط بروید و برای اثبات خود را بیشتر و بیشتر تحت‌فشار قرار دهید. اگر این طرحواره در روابط شما تاثیرگذار باشد، ممکن است از آنها دست بکشید و تصمیم بگیرید زندگی خود را به تنهایی سپری کنید، یا اگر در حین کار باشد می‌توانید در شغلی بمانید که کاملاً کمتر از حد توانایی شما باشد. به احتمال زیاد کارهای زیادی را به تعویق می‌اندازید و کارها و پروژه‌ها را شروع یا تمام نمی‌کنید. زیرا می‌ترسید شکست بخورید. ممکن است به یک فرد معتاد تبدیل شوید که هرچه بیشتر و بیشتر خود را مجبور به جبران خسارت کمبود استعدادش می‌کند.

اساساً این طرحواره باعث می‌شود کاملاً کمتر از سطح توان خود زندگی کنیم و این موضوع می‌تواند احساس ناامیدی و افسردگی را برای ما به وجود آورد. این طرحواره، مانند اکثر طرحواره‌ها در بسیاری از رفتارهای اعتیادآور دیده می‌شود. زیرا ما برای سرکوب یا بی‌حس کردن احساسات دردناکی که این طرحواره ایجاد می‌کند، به مواد خاصی اعتماد می‌کنیم. همچنین ممکن است برای تقویت اعتماد به نفس و عزت‌نفس از داروهای خاصی استفاده کنیم. بسیاری از افرادی که به مواد اعتیادآوری مانند کوکائین اعتیاد دارند، دارای این طرحواره هستند و از موادمخدر استفاده می‌کنند تا به آنها کمک کند احساس بهتری نسبت به خود داشته باشند و به‌طور موقت در خود احساس اطمینان کنند.

همانطور که گفته شد، با استفاده از این طرحواره، شما احتمالاً یک منتقد درونی قوی خواهید داشت. صدایی در سر شما که بی‌وقفه شما را می‌کوبد و شما را با احساسات عمیق انزجار از خود روبرو می‌کند.

شرایط کودکی

طرحواره شکست می‌تواند تحت شرایط مختلف کودکی ایجاد شود. بررسی بیشتر نشان می‌دهد یکی از راه‌های شکل‌گیری این طرحواره اینست که در زندگی ما والدین یا افرادی داشته باشیم که تلاش‌های ما را تمسخر و بی‌ارزش یا مدام از آنها انتقاد می‌کنند. اگر بارها و بارها به ما گفته شود خوب نیستیم، آنچه انجام می‌دهیم فقط به اندازه کافی خوب نیست، ما آن پیام‌ها را در اعماق مغز ناخودآگاه خود درونی می‌کنیم و آنها مانند یک بستر زمینه‌ای برای زندگی ما اجرا می‌شوند. اگر ما کودکی توهین‌آمیز یا رها شده‌ای داشته‌ایم، بسیاری از دوران کودکی خود را در وضعیت «جنگ یا گریز» سپری کرده‌ایم. در نتیجه ممکن است برچسب اختلال کمبود تمرکز و توجه به ما زده شده باشد. در حالیکه حالت‌های کودک بیشتر نتیجه یک واکنش استرس‌زا است و وقتی کودک در این حالت قرار می‌گیرد ثبات، تمرکز و توجه برایش سخت‌تر می‌شود.

افرادی که این مشکلات ریشه‌ای را در طرحواره شکست خود داشته‌اند، گزارش داده‌اند که احساس احمق و بی‌استعداد بودن را در نبود توجه تجربه کرده‌اند. زیرا قادر به دریافت اطلاعات نبوده‌اند و استرس باعث سرکوب تلاش‌های آنها می‌شده است. دلیل سوم تشکیل این طرحواره نبود محدودیت‌های واقع‌بینانه و طرح خودکنترلی در کودکی بوده است. عدم‌تحمل ناامیدی یا تأخیر در ارضای نیازها مانع از آن می‌شود که کودک به اندازه کافی به چیزهایی پایبند باشد که می‌تواند باعث تجربه موفقیت‌ها و پیشرفت‌هایش شود.

منبع:

https://hendriks.net.au/failure-schema/

https://www.schematherapyonline.com/failure-to-achieve/