ریسپریدون Risperidone

هشدار

در صورت استفاده این دارو توسط افراد مسن مبتلا به زوال عقل، ممکن است خطر عوارض جانبی جدی و احتمالاً کشنده (مانند سکته، نارسایی قلبی، ضربان قلب سریع و نامنظم، ذات‌الریه) کمی افزایش یابد. این دارو برای درمان مشکلات رفتاری مربوط به زوال عقل تأیید نشده است. درباره خطرات و مزایای این دارو و همچنین سایر روش‌های درمانی موثر و احتمالاً ایمن برای مشکلات رفتاری مربوط به زوال عقل، با پزشکتان مشورت کنید.

اگر از ریسپریدون در ترکیب با سایر داروها برای درمان افسردگی استفاده‌می‌کنید، اطلاعات دارویی سایر داروها را نیز بادقت مطالعه‌نمایید.

موارد کاربرد

ریسپریدون برای درمان برخی اختلالات روحی/ خلقی (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، تحریک‌پذیری و کج‌خلقی مرتبط با اختلال اوتیسم) استفاده می‌شود. این دارو به شما کمک می‌کند بهتر فکر کنید، و در زندگی روزمره فعالیت داشته باشید. ریسپریدون متعلق به دسته‌ای از داروها به نام داروهای ضد روان‌پریشی آتیپیکال است و با کمک به بهبود تعادل برخی مواد طبیعی خاص در مغز کار می‌کند.

نحوه استفاده از ریسپریدون

طبق دستور پزشک این دارو را از طریق دهان به‌همراه غذا یا بدون غذا، معمولاً یک یا دو بار در روز، مصرف‌کنید.

اگر از فرم مایع این دارو استفاده‌می‌کنید، دوز را با استفاده از قاشق مخصوص اندازه‌گیری دارو، به‌دقت اندازه بگیرید. از قاشق خانگی استفاده‌نکنید زیرا در اینصورت ممکن‌است دوز مناسب را دریافت نکنید. پس از اندازه‌گیری دقیق دارو، می‌توانید دوز اندازه‌گیری شده را با مقدار کمی مایع (3 تا 4 اونس / حدود 100 میلی لیتر) مانند آب، قهوه ، آب پرتقال یا شیر کم چرب مخلوط کنید. دارو را با کولا یا چای مخلوط نکنید. بلافاصله همه مخلوط را مصرف کنید. این مخلوط را از ساعت‌ها قبل آماده نکنید. اگر سوالی دارید با داروساز خود مشورت کنید.

دوز مصرفی شما براساس شرایط پزشکی، پاسخ به درمان، سن، آزمایشات و سایر داروهایی که ممکن‌است مصرف‌کنید، تعیین‌می‌شود. حتماً تمام محصولات مورد استفاده خود (از جمله داروهای تجویزشده، داروهای غیرتجویزی و محصولات گیاهی) را به پزشکتان بگویید. برای کاهش خطر ابتلا به عوارض‌جانبی، پزشک ممکن‌است شما را راهنمایی کند که مصرف این دارو را با دوز کم شروع کرده و به‌تدریج دوز خود را افزایش‌دهید. دستورالعمل‌های پزشک خود را به‌دقت دنبال کنید.

این دارو را به‌طور مرتب مصرف‌کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید. برای اینکه مصرف دارو را فراموش‌نکنید، هرروز آن را در راس یک ساعت معین مصرف‌کنید. حتی اگر احساس خوبی داشتید نیز مصرف این دارو را ادامه‌دهید. بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع‌نکنید.

در صورت عدم‌بهبودی یا بدتر شدن، حتما به پزشکتان اطلاع دهید.

عوارض جانبی

با مصرف این دارو، خواب‌آلودگی، سرگیجه، سبکی سر، آبریزش، حالت تهوع، افزایش وزن یا خستگی ممکن‌است رخ‌دهد. در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از این عوارض، سریعاً به پزشکتان بگویید.

سرگیجه و سبکی سر می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد. هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده، به آرامی بلند شوید.

به‌یاد داشته باشید که پزشکتان این دارو را برای شما تجویز کرده است، زیرا به این نتیجه رسیده است که منفعت این دارو برای شما بیش از خطر عوارض‌جانبی آن است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، دچار عوارض‌جانبی جدی نمی­‌شوند.

در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی جدی، بلافاصله به پزشکتان اطلاع دهید، از جمله: مشکل در بلع، اسپاسم عضلات، لرزش، تغییرات ذهنی/ خلقی (مانند اضطراب، بی‌قراری)، قطع تنفس در طول خواب.

افزایش قند خون

این دارو به‌ندرت ممکن است باعث افزایش قند خون شما شود که می‌تواند سبب دیابت یا بدتر شدن آن گردد. در صورت مشاهده علائم افزایش قند خون مانند افزایش تشنگی و ادرار، بلافاصله به پزشکتان اطلاع دهید. اگر از قبل دیابت داشتید، قند خون خود را به‌طور منظم طبق دستورالعمل بررسی کنید و نتایج را با پزشکتان در میان بگذارید. ممکن است پزشکتان تشخیص دهد که نیاز به تنظیم داروی دیابت، برنامه ورزشی یا رژیم غذایی دارید.

این دارو همچنین ممکن است باعث افزایش وزن قابل توجه و افزایش سطح کلسترول خون (یا تری گلیسیرید) شما شود. این تأثیرات، همراه با دیابت، ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. در مورد خطرات و مزایای استفاده از این دارو، با پزشکتان صحبت کنید.

ریسپریدون به‌ندرت ممکن‌است باعث ایجاد وضعیتی شود که تحت عنوان دیسکینزی تاردیو یا تاخیری (Tardive Dyskinesia) شناخته‌می‌شود. در برخی موارد، این شرایط ممکن‌است دائمی باشد. درصورت بروز هرگونه حرکات غیرمعمول و غیرقابل کنترل (به خصوص در صورت، لب‌ها، زبان، بازوها یا پاها)، بلافاصله به پزشکتان اطلاع‌دهید.

افزایش پرولاکتین

در موارد نادر، ریسپریدون ممکن‌است سطح یک ماده شیمیایی خاص در بدن (پرولاکتین) را افزایش‌دهد. برای خانم‌ها، این افزایش پرولاکتین ممکن است منجر به تولید ناخواسته شیر مادر، قطع قاعدگی یا مشکل در بارداری شود. برای مردان، ممکن‌است منجر به کاهش توانایی جنسی، ناتوانی در تولید اسپرم یا بزرگ‌شدن پستان‌ها گردد. در صورت بروز هریک از این علائم، بلافاصله به پزشکتان اطلاع‌دهید.

در صورت بروز هرگونه عارضه جانبی بسیار جدی، از جمله: سرگیجه شدید، غش و تشنج، بلافاصله از کمک پزشکی استفاده کنید.

این دارو به‌ندرت ممکن‌است باعث ایجاد یک بیماری بسیار جدی به‌نام سندرم نورولپتیک بدخیم (NMS) شود. درصورت داشتن هر یک از علائم زیر، فوراً کمک پزشکی بگیرید: تب، درد/ حساسیت/ ضعف و گرفتگی عضلات، خستگی شدید، گیجی شدید، تعریق، ضربان قلب سریع یا نامنظم، ادرار تیره، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار).

به‌ندرت مردها ممکن‌است نعوظ دردناک یا طولانی‌مدت به‌مدت ۴ ساعت یا بیشتر داشته‌باشند. اگر این حالت اتفاق افتاد، استفاده از این دارو را متوقف کرده و بلافاصله کمک پزشکی بگیرید. زیرا ممکن‌است منجر به مشکلات دائمی شود.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به این دارو نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله موارد زیر، به پزشکتان اطلاع دهید و کمک پزشکی بخواهید: تب، تورم غدد لنفاوی، اگزما، خارش و تورم (به ویژه در صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.

مواردی که در بخش‌های بالا ذکر شد، لیست کاملی از عوارض‌جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض دیگری شدید که در بالا ذکر نشده، حتما با پزشکتان تماس‌بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف ریسپریدون، در صورتی‌که به آن یا به پالیپریدون حساسیت دارید یا اگر مبتلا به انواع دیگری از آلرژی­‌ها هستید، در این‌باره با پزشکتان صحبت‌کنید. این دارو ممکن‌است شامل مواد غیرفعالی باشد که موجب واکنش‌­های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت‌کنید.

قبل از استفاده از این دارو، سابقه پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. به‌خصوص: بیماری کبدی، بیماری کلیوی، تشنج، مشکل در بلع، تعداد کم گلبول‌های سفید خون، بیماری پارکینسون، زوال عقل، برخی مشکلات چشمی (آب مروارید، آب سیاه)، سابقه شخصی یا خانوادگی دیابت، بیماری قلبی، سطح کلسترول و تری گلیسیرید بالا، مشکلات تنفسی در هنگام خواب (آپنه خواب).

QT طولانی

ریسپریدون ممکن‌است شرایطی را ایجاد کند که بر ریتم قلب تأثیر بگذارد (QT طولانی). QT طولانی می‌تواند به‌ندرت باعث ضربان قلب سریع و نامنظم (به‌ندرت کشنده) و علائم دیگری (مانند سرگیجه شدید، غش‌کردن) شود که بلافاصله به مراقبت پزشکی نیاز دارد.

اگر شرایط پزشکی خاصی داشته‌باشید یا داروهای دیگری مصرف‌کنید که ممکن‌است باعث QT طولانی شود، خطر QT طولانی افزایش‌می‌یابد. قبل از استفاده از ریسپریدون، فهرست تمام داروهای مصرفی یا داشتن هریک از شرایط زیر را به پزشکتان اطلاع‌دهید: برخی مشکلات قلبی (مانند نارسایی قلبی، ضربان قلب آهسته، QT طولانی در EKG)، سابقه خانوادگی برخی از مشکلات قلبی (QT طولانی در EKG، ایست قلبی ناگهانی).

سطح پایین پتاسیم یا منیزیم در خون نیز ممکن‌است خطر QT طولانی را افزایش‌دهد. این خطر ممکن‌است درصورت استفاده از داروهای خاص (مانند داروهای ادرارآور/ «قرص‌های آب») یا داشتن شرایطی مانند تعریق شدید، اسهال یا استفراغ افزایش‌یابد. در مورد استفاده بی‌خطر ریسپریدون با پزشکتان صحبت‌‌کنید.

احساس خواب‌‌آلودگی

این دارو ممکن‌است شما را گیج یا خواب‌آلود کند یا بینایی شما را تار کند. تا زمانی‌که احساس خواب‌آلودگی یا بینایی ضعیف دارید، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و کارهایی که نیاز به هوشیاری یا دید واضح دارند، خودداری کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز خودداری کنید. در صورت استفاده از ماری‌جوانا (شاهدانه) با پزشکتان صحبت‌کنید.

قبل از انجام هرگونه عمل جراحی (از جمله جراحی آب مروارید و آب سیاه چشمی)، اگر ریسپریدون مصرف می‌کنید یا قبلاً مصرف کرده‌اید و همچنین تمامی محصولات مورد استفاده‌تان (از جمله داروهای تجویزشده، داروهای بدون‌نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید.

این دارو می‌تواند تعریق را کاهش‌دهد و شما را دچار گرمازدگی کند. از کار سخت و ورزش در هوای گرم یا استفاده از وان آب گرم خودداری کنید. وقتی هوا گرم است، مایعات زیادی بنوشید و سبک لباس بپوشید. اگر بیش از حد احساس گرما کردید، به‌سرعت به‌دنبال مکانی برای خنک شدن و استراحت باشید. در صورت بروز هریک از علایمی مانند تبی که برطرف نمی‌شود، تغییرات ذهنی/ خلقی، سردرد یا سرگیجه، سریعاً از کمک پزشکی استفاده‌کنید.

افراد مسن

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به‌خصوص خواب‌آلودگی، سرگیجه، سبکی سر، و QT طولانی حساسیت بیشتری نشان دهند. خواب‌آلودگی، سرگیجه و سبکی سر می‌تواند خطر زمین خوردن را در سالمندان افزایش دهد.

دوران بارداری

در دوران بارداری، این دارو باید فقط در مواردی که بسیار موردنیاز است استفاده شود. نوزادان متولد شده از مادرانی که در طول ۳ ماه آخر بارداری از این دارو استفاده کرده‌اند، ممکن است به‌ندرت دچار علائمی مانند مشکلات تغذیه یا تنفسی، خواب‌آلودگی، گرفتگی یا لرزش عضلات یا گریه مداوم شوند. اگر در نوزاد تازه متولد شده خود به خصوص در ماه اول، متوجه هریک از این علائم شدید، بلافاصله به پزشکتان اطلاع دهید.

از آنجا که مشکلات ذهنی/ خلقی درمان نشده (مانند اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی) می‌تواند یک بیماری جدی باشد، مصرف این دارو را قطع نکنید، مگر اینکه به دستور پزشکتان انجام شود. اگر قصد بارداری دارید یا احتمال می‌دهید باردار باشید، فورا با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید.

این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود و ممکن است اثرات نامطلوبی بر نوزاد شیرخوار بگذارد. اگر کودک شما علائمی مانند گرفتگی یا لرزش عضلات، خواب آلودگی غیرمعمول یا مشکل تغذیه دارد، فوراً به پزشک اطلاع دهید. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض‌جانبی جدی را افزایش‌دهد. مقاله حاضر شامل فهرستی جامعی از همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. لیستی از تمام موادی که مصرف‌می‌کنید (شامل داروهای بدون‌نسخه و محصولات‌گیاهی) تهیه‌کنید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید. بدون تأیید پزشک، دوز داروها را شروع، قطع یا تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن‌است با این دارو تداخل داشته‌باشند عبارتند از: متوکلوپرامید.

در صورت استفاده از سایر محصولاتی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند از جمله داروهای تسکین‌دهنده درد یا سرفه (مانند کدئین، هیدروکدون)، الکل، ماری‌جوانا (شاهدانه)، داروهای خواب‌آور یا ضد اضطراب (مانند آلپرازولام، لورازپام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین) یا آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین) با پزشک خود مشورت کنید.

برچسب روی تمام داروهای خود را بررسی کنید (مانند محصولات آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی). زیرا ممکن‌است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می‌شوند. می‌توانید از داروساز نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

اوردوز یا مصرف بیش از حد

اگر دارو را اشتباهاً بیش از حد مصرف کردید و علائم جدی مانند از احساس بیهوشی یا مشکل تنفسی شدید دارید، با اورژانس یا پزشکتان تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل: خواب آلودگی شدید، سرگیجه، ضربان قلب سریع و نامنظم، حرکات غیرمعمول و کنترل نشده، و تشنج باشد.

نکات

این دارو را به افراد دیگر ندهید.

تست‌های آزمایشگاهی یا پزشکی (مانند قند خون، فشار خون، سطح کلسترول خون و تری گلیسیرید، وزن) باید به‌صورت دوره‌ای انجام‌شود تا میزان بهبود شما کنترل شود یا عوارض‌جانبی بررسی شود. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.

دوز از دست رفته

اگر یک دوز از دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک زمان دوز بعدی است، از دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معین مصرف کنید. دوز را برای جبران دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری

دارو را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. فرم مایع این دارو را در فریزر قرار ندهید. در حمام نگهداری نکنید. داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.