روانشناسی شخصیت
مقدمه
شخصیت به چه معنا است؟ فهم شخصیت خود و دیگران چگونه به درک احساسات و عواطف خودتان و دیگران کمک میکند؟ اکثر انسانها درباره شخصیت خود و دیگران و روانشناسی شخصیت حرفمیزنند، بدون آنکه معنا و تعریف علمی شخصیت را بهدرستیبدانند.
خیلی وقتها میشنویم که انسانها درباره دیگران میگویند: فلانی خیلی حساس است و سریع بهش بر میخوره، خیلی خودنما است، از خود متشکر است، به همه شک دارد، رفتارها و لباسهای عجیب و غریب دارد، سختکوش است، لجباز و قاطع است، خوش باور است و به همه اعتماد میکند و …
اینها همگی بخشی از ویژگیهای شخصیتی فرد است، زیرا این ویژگیها، ویژگیهایی هستند که پایدار میباشند و در اکثر موقعیتها و در ارتباط با اکثر افراد خود را نشان میدهند.
بنابراین، جمله «فلانی بیشخصیت است» از نظر روانشناختی غلط است. همه افراد دارای شخصیت هستند، ولکن بعضی ویژگیهای شخصیتی افراد ممکن است مورد قبول ما و یا جامعه نباشد و شخص را به اشتباه بیشخصیت خطاب کنیم.
این شخصیت منحصر بهفرد شما است که شما را آنگونه که اکنون هستید، ساخته و شیوهی زندگی و نوع روابطتان را تحتتاثیر قرار داده و تعیین میکند.
روانشناسی شخصیت یکی از بزرگترین و مهمترین شاخههای روانشناسی میباشد. روانشناسان شخصیت تلاش میکنند تا درک کنند شخصیت چگونه ساخته و شکل میگیرد و چگونه زندگی، عواطف و شیوه تفکر و رفتار فرد را تحتتاثیر قرار میدهد. روانشناسی شخصیت مشخص میکند که افراد چگونه با یکدیگر متفاوت هستند و در چه ویژگیهایی با یکدیگر شباهت دارند. روانشناسی شخصیت همچنین اختلالات شخصیت و تاثیر آنها بر زندگی فرد را مورد بررسی و تحقیق قرار میدهد.
شخصیت چیست؟
از شخصیت تعریفهای متعددی صورت گرفته است. آنچه که اکنون هستید، از ترکیب و تأثیر عوامل مختلفی مانند ژنتیک، تربیت و تجارب متفاوت زندگی شکل گرفته است. گروهی دیگر باور دارند آنچه شما را شکل داده است، الگوهای پایدار تفکر، احساس و رفتار شما است که مجموع آنها شخصیت شما را شکل میدهند.
بنابراین شخصیت در یک تعریف عبارت از الگوهای پایدار تفکر، احساس و نحوه تعاملات اجتماعی و رفتار ما است که نحوه نگرش ما به خود و آنچه درباره دیگران و دنیا فکر میکنیم را تحتتاثیر قرار میدهد. در تعریفی دیگر، شخصیت عبارت است از ویژگیهای درونی منحصر بهفرد و پایداری که نوع تفکر، احساس، انگیزه، رفتار و حتی محیط اطراف فرد را تحتتاثیر قرار میدهد.
درک شخصیت به ما کمک میکند تا بتوانیم پیشبینی کنیم که هر فرد در شرایط خاص چه پاسخ و رفتاری را از خود بروز میدهد و چه چیزهایی برای فرد اولویت داشته و ارزش محسوب میشوند.
رویکردهای متفاوت شخصیت
شخصیت با رویکردهای متفاوتی مورد بررسی قرار گرفته است؛ از جمله رویکرد روانکاوانه، رویکرد انسانگرایی، رویکرد شناختی و نظریه یادگیری شناختی. روانشناسان شخصیت بر اساس رویکرد خود، به سوالات مهم در رابطه با انسان به طرق مختلف پاسخ دادهاند. این سوالات عبارتند از:
جبر یا آزادی: آیا انسان آگاهانه انتخاب میکند یا تحت نیروهایی (ناهشیار) است که او را کنترل میکند؟
وراثت یا محیط: انسان بیشتر تحتتاثیر محیط است یا وراثت؟
گذشته یا حال: آیا شخصیت بیشتر توسط اتفاقات دوران کودکی شکل میگیرد و یا وقایع و تصمیمات بزرگسالی آن را میسازد؟
بیهمتایی یا جهانشمولی: آیا شخصیت هر فرد بیهمتاست یا در همه افراد الگوهای یکسانی وجود دارد؟
تعادلجویی یا رشد: آیا انسان بهخاطر حفظ تعادل، رفتاری میکند و یا آنکه هدف رفتار، رشد و پیشرفت است؟
ذات انسان: آیا انسان موجودی خوب است که باید از بدیها حفظ شود و یا آنکه موجود بدی است که باید تطهیر شود؟
روانشناس معروف گوردون آلپورت از اولین کسانی بود که شخصیت را در قالب صفات فردی توضیح داد. پس از او ریموند کتل و هانس ایزنک نیز به مقوله روانشناسی شخصیت از این دیدگاه پرداختند.
انواع اختلال شخصیت
۱۰ نوع اختلال شخصیت شناخته شده و مورد قبول روانشناسان وجود دارد که هریک بهطریقی باعث آزار فرد و یا اطرافیان او میشود و در زندگی فرد یا اطرافیان او اختلال ایجاد میکند. هر یک از این ۱۰ اختلال شخصیت باعث میشود فرد بهطریقی خاص فکر کند، احساس نماید و رفتار از خود بروز دهد. این ۱۰ نوع اختلال شخصیت عبارتند از:
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت خودشیفته
- اختلال شخصیت اجتنابی
- اختلال شخصیت وسواسی
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
- اختلال شخصیت پارانوئید
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت ضد اجتماعی
که هر یک بهطور مشروح در مقالات جداگانهای در این سایت توضیح داده شدهاند.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
