اختلال بدشکلی بدن یا خود زشت انگاری
خود زشت انگاری چیست
خود زشت انگاری یک اختلال بدشکلی بدن اختلالی نسبتا شایع در زمینه سلامت روان است که در آن فرد در مورد عیب یا عیب‌های بدن خود اضطراب شدیدی احساس می‌کند.
افراد با این بیماری ممکن است در مورد هر یک از بخش‌های بدن خود احساس اضطراب کنند ولی صورت و مو شایع‌ترین محل‌ها هستند. فرد ممکن است از موهای زبر، لب‌های بد شکل و یا ویژگی دیگری در خود مضطرب و ناراحت باشد. بعضی افراد ممکن است احساس کنند اکنه یا موهای صورتشان بیش از حد بد به نظر می‌رسد. برخی نگرانی درباره آلت تناسلی خود دارند. بعضی نیز احساس می‌کنند کل ظاهرشان غیر قابل قبول است.
اختلال خود زشت انگاری چیست؟
بیشتر افراد بعضی مواقع نسبت به ظاهرشان نگران می‌شوند اما فرد خود زشت انگار ببیشتر ساعات روز نگران جزییات ظاهری خود می باشد و این جزییات معمولا در نظر دیگران یا وجود ندارد یا بسیار کوچک است. این نگرانی می‌تواند به وسواس تبدیل شود.
این بیماری کمتر به ویژگی‌های ظاهری فرد مرتبط است بلکه بیشتر به تصور ذهنی فرد از خود و اینکه خود را چگونه می‌بیند، بستگی دارد.
0.4 تا 0.7 درصد از جامعه ایالات متحده درگیر اختلال بدشکلی بدن یا خود زشت انگاری هستند. افراد با سن 15 تا 30 سال بیشتر مستعد اختلال بد شکلی بدن هستند و زنان بیشتر از مردان درگیر می شوند.
مطالعه‌ای که در سال 2010 منتشر شد نشان داد که افرادی که به عنوان LGBTQ (همجنسگرایان، دوجنس گرایان و دگرباشان جنسی) شناخته می‌شوند بیشتر از افرادی که به جنس مخالف تمایل دارند درگیر این بیماری می‌شوند.
مرکز مطالعات سلامت جامعه LGBT اذعان داشته است که تمسخر، تحقیر و پس زده شدن و عوامل محرک دیگر احتمالا در افزایش بروز این بیماری در این افراد و افراد جوان نقش دارد.
همه ی افراد دچار این بیماری درجاتی از اضطراب را تجربه می‌کنند که تاثیر بسزایی بر روابط و کیفیت زندگی آنان دارد. این که به فرد خود زشت انگار اطمینان بدهیم که عیبی در بدن او وجود ندارد و او اشتباه می‌کند کمکی به او نمی‌کند. در افراد با تشخیص قطعی خود زشت انگاری درمان شناختی – رفتاری و دارودرمانی کمک کننده است.
معیارهای تشخیصی اختلال بدشکلی بدن
طبق معیارهای DSM-5 معیارهای تشخیصی عبارتند از:
* درگیری ذهنی فرد در مورد یک یا چند عیب در ظاهر خود که توسط افراد دیگر دیده نمی‌شود یا بسیار کوچک است.
* انجام دادن رفتارهای تکراری مانند چک کردن خود در آینه، لمس کردن، مالیدن یا ور رفتن دائمی با صورت یا قسمتی که احساس می‌کند نقص دارد.
* درگیری ذهنی شدید که منجر به اضطراب شدید می‌شود و فرد از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی و شغلی باز می‌ماند.
علت‌های خود زشت انگاری
پزشکان به طور دقیق علت بروز این بیماری را نمی‌دانند، اما برخی علل احتمالی مطرح می‌باشد:
ارث و ژنتیک
مطالعات نشان داده‌اند که ژنتیک می‌تواند نقش داشته باشد. 8 درصد از کسانی که مبتلا به این بیماری هستند یکی از اعضای خانوادشان نیز این اختلال را دارد.
اختلال وسواسی – جبری
خود زشت انگاری معمولا در کسانی بروز می‌کند که وسواس دارند یا یکی از بستگانشان دچار وسواس است. یکی از مطالعات نشان داده است که 8 -37 درصد از افراد وسواسی خودزشت انگاری نیز دارند.
زمینه‌های ژنتیکی مشابه می‌توانند علت وسواس و خودزشت انگاری باشند ولی مطالعات بیشتری باید انجام شوند. خودزشت انگاری به درمان‌های وسواس جواب می‌دهد.
پردازش‌های بصری و سایر ویژگی‌های مغز:
در سال 2004 مطالعه ای انجام شد و در آن از افراد خواسته شد تصویرهایی را بکشند و عکس‌هایی را مشاهده کنند. نتایج مطالعات نشان داد افراد مبتلا به خود زشت انگاری بیشتر روی جزییات تمرکز می‌کنند و ناهماهنگی‌ها را بیشتر متوجه می‌شوند. مشخص نیست اینها علت بروز بیماری هستند یا نتیجه آن ، ولی دانشمندان معتقدند این فاکتورها در بیماری نقش دارند.
مقادیر پایین انتقال دهنده‌های عصبی مانند سروتونین
دانشمندان دریافتند افراد مبتلا به خودزشت انگاری مقادیر پایین‌تری سروتونین دارند اما هنوز مشخص نیست سروتونین چه نقشی بازی می‌کند. وقتی از داروهای افزاینده سروتونین استفاده می‌شود بعضی علایم فروکش می‌کند اما متخصصین می‌گویند ارتباط آن با بیماری پیچیده است.
تجربه‌های کودکی
طبق یک مطالعه، افرادی که در کودکی به خاطر بدنشان مورد تحقیر و تمسخر قرار گرفته‌اند به احتمال بیشتری دچار این اختلال می‌گردند. داشتن اگاهی بالا در مورد معیارهای زیبایی و هارمونی نیز ممکن است در بروز نقش داشته باشد ولی مطالعات نشان داده‌اند که اینها بیشتر از نتایج بیماری هستند تا علت آن.
فضای مجاری
در دهه های کنونی فضای مجازی با ایجاد و تبلیغ استانداردهای غیر واقعی و دروغین و نیز ایجاد فضای رقابت در ذهن مخاطب نقش بسزایی در ایجاد و تحریک اختلال خود زشت انگاری دارد.
علایم خودزشت انگاری
علامت اصلی خودزشت انگاری، درگیری ذهنی بیش از حد نسبت به یک عیب ظاهری و یا واکنش بیش از حد نسبت به نقص کوچک بدنی می‌باشد.
علامت‌های بیماری طولانی مدت هستند و در طول زمان کم و زیاد می شوند. حساسیت فرد نیز ممکن است از قسمتی از بدن به قسمتی دیگر تغییر کند.
به طور کلی مناطقی از بدن که ذهن خودزشت انگارها را به خود مشغول می‌کند شامل موارد زیر می‌شود:
* پوست: برای مثال جوش‌ها یا چروک‌ها
* صورت: مثلا نگرانی برای موهای صورت
قسمت‌های اصلی مورد نگرانی:
بینی
دهان
دندان‌ها
احتمال ریزش مو
سینه‌ها
اندام تناسلی
این درگیری ذهنی ممکن است منجر به رفتارهای زیر شود:
- چک کردن بیش از حد ظاهر؛
- دست زدن و ور رفتن‌های مکرر با محل عیب و ارزیابی دائمی آن عیب؛
- مطالعه و تحقیق بیش از حد در مورد آن؛
- غافل ماندن از کار، زندگی اجتماعی و خانواده به علت درگیری ذهنی بیش از حد در مورد آن نقص؛
- چک کردن دائمی صورت در آینه، درهای آینه‌ای و هر سطح بازتابنده؛
- دوری کردن از آینه‌ها و بیرون انداختن آنها از خانه؛
- مراقبت بیش از حد به منظور پنهان کردن نقص و یا آرایش کردن و یا پوشاندن آن با لباس؛
- مراجعه مکرر به متخصص پوست و یا جراح زیبایی به منظور اصلاح نقص؛
- فکر کردن مکرر در مورد آن نقص و عدم توانایی فرد در تمرکز روی بقیه مسائل؛
- به دنبال تصدیق دیگران در مورد آن عیب هستند و وقتی دیگران آن نقص را نمی‌بینند احساس عصبانیت می‌کنند؛
- گرفتن سلفی‌های مکرر به منظور گرفتن تایید دیگران.
این که به این افراد بگوییم آن نقص وجود ندارد یا بسیار کوچک است کمکی به آنها نمی‌کند. فرد خود زشت انگار این حرف ها را باور نمی‌کند.
این فرد ممکن است باور داشته باشد دیگران به او خیره شده‌اند یا در مورد او حرف می‌زنند؛ در حالی که اینطور نیست.
خود زشت انگاری کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند چنان اضطرابی در فرد ایجاد کند که وی را از کار و فعالیت‌های اجتماعی باز دارد. آنها همچنین ممکن است افسردگی و اضطراب شدید تجربه کنند و دچار افکار خودکشی گردند.
تشخیص خود زشت انگاری
بسیاری از خود زشت انگارها یا بیماریشان تشخیص داده نمی‌شود یا درمان مناسب دریافت نمی‌کنند. زیررا تعداد کمی از آنها از پزشک یا روانشناس کمک می‌گیرند. به جای آن مراجعات زیادی به دندانپزشکان، متخصصین پوست و جراحان زیبایی دارند تا ظاهر خود را تغییر دهند.
نقش جراح زیبایی در تشخیص بیماری
طبق یک مطالعه انجام شده در سال 2015، 7-8 درصد کسانی که به جراحان زیبایی مراجعه می‌کنند خودزشت انگاری دارند. هر چند نگارنده اذعان می دارد عدد واقعی می‌تواند بسیار بالاتر باشد. نویسنده اصرار دارد که جراحان زیبایی باید از علائم خود زشت انگاری آگاه باشند.
اگر انها شک کنند که فرد مبتلا به این اختلال است باید وی را تشویق کنند که به پزشک یا روانشناس مراجعه کند نه این که جراحی‌های زیبایی متعدد برای وی انجام دهند.
یکی از راه‌های تشخیص استفاده از پرسشنامه خود زشت انگاری می‌باشد. این وسیله تشخیصی به یافتن افراد خودزشت انگار کمک می‌کند. اگر فرد مبتلا به خودزشت انگاری جراحی پلاستیک انجام دهد، بعد از جراحی ممکن است احساس کند عیبش بدتر شده یا نتیجه ان طور که انتظار داشته نیست.
جراحی راه درمان نیست و می‌تواند خطرناک و پرهزینه باشد.
یک متخصص زیبایی یا کسی که در زمینه زیبایی کار می‌کند می‌تواند در صورت مشاهده موارد زیر فرد را ارجاع بدهد:
- فرد معیارهای تشخیصی خودزشت انگاری را دارد.
- فردی که جراحی‌های زیبایی مکرر داشته اما هرگز از نتیجه راضی نیست.
- یک نقص کوچک، گویی بزرگترین مشکل زندگی فرد به نظر می‌رسد.
- نگرانی فرد نسبت به اندازه عیب بسیار نامتناسب و بیش از حد است.
درمان فرد بر دو پایه روان‌درمانی (درمان شناختی – رفتاری) و دارو درمانی استوار است.
درمان شناختی رفتاری اختلال بدشکلی بدن
در این روش درمانگر مصمم است شیوه تفکر، رفتار و باورهای فرد را تغییر دهد. در این روش فرد متوجه می شود چرا اینگونه فکر می‌کند و چگونه این افکار، رفتار وی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این روش به فرد کمک می‌کند افکار منفی را کنار بگذارد و ارزیابی مثبت‌تری در مورد خود داشته باشد. در این روش فرد روش هایی را یاد می‌گیرد تا وسواس‌های ذهنی مثل چک کردن خود در آینه را کنار بگذارد.
درمان دارویی خود زشت انگاری
شواهد نشان می‌دهد داروهایی از دسته مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI) که از دسته داروهای ضد افسردگی هستند می‌توانند علایم خودزشت انگاری را در حداقل نیمی از بیماران کاهش دهند.
مثال های این دسته عبارتند از: فلوکستین، فلووکسامین و سیتالوپرام.
تحریک مکرر مغناطیسی داخل مغزی
نویسندگان در مطالعه‌ای اشاره کردند که این روش می‌تواند کمک کننده باشد. در این روش قسمت‌های مشخصی از مغز با کمک الکترومگنتیک تحریک می‌شود. دانشمندان به دنبال استفاده از این روش در درمان افسردگی، سایکوز و اختلال اضطرابی هستند.
حرف اخر
خود زشت انگاری به طور بالقوه یک اختلال روانی است که می‌تواند منجر به نگرانی شدید فرد در مورد ظاهر یا یک عیب کوچک شود.
تشخیص درست و درمان مناسب می‌تواند کمک کند تا:
- علت زمینه‌ای که باعث ایجاد خودزشت انگاری می‌شود برطرف شود.
- علایم را کاهش دهد و به فرد کمک می‌کند به شکل مثبت‌تری خود را ببیند.
- از جراحی‌های غیر ضرورری در فرد جلوگیری می‌کند.
ترکیبی از مشاوره و دارو می‌تواند برای رسید به این هدف کمک کند، ولی قدم اول این است که بدانیم این بیماری چیست و نیاز به درمان دارد.
منبع:
