اختلال شخصیت هیستریک (نمایشی)

اختلال شخصیت هیستریک (نمایشی) (Histrionic Personality Disorder)

اختلال شخصیت چیست؟

شخصیت مجموعه‌ای از الگوهای رفتاری تثبیت شده است که به‌موجب آن، فرد با جهان پیرامون خود ارتباط برقرار می‌کند و آن را درک می‌کند.

اختلال شخصیت زمانی ایجاد می‌شود که فرد الگوی انعطاف‌ناپذیر و سازش‌ناپذیری از تفکر و رفتار ناسازگار را ایجاد کند. این نوع رفتار و تفکر به‌طور قابل‌توجهی عملکرد اجتماعی یا شغلی را مختل می‌کند و می‌تواند باعث پریشانی فرد شود.

الگوهای تفکر و رفتار باید به‌طور قابل‌توجهی از هنجارهای فرهنگی خارج شود تا معیارهای تشخیصی اختلال شخصیت را داشته باشد. نکته مهم این است که علت اختلالات شخصیت، اختلال روانی دیگری مانند سوء مصرف موادمخدر یا بیماری پزشکی دیگری نیست.

اختلال شخصیت هیستریک

اختلال شخصیت هیستریونیک یا اختلال شخصیت نمایشی، نوعی اختلال روانپزشکی است که با الگویی از احساسات اغراق‌آمیز و رفتارهای جلب‌توجه مشخص می‌شود. اختلال شخصیت هیستریونیک در «دسته B» اختلالات شخصیت قرار دارد. اختلالات شخصیتی دسته B شامل مواردی مانند اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت مرزی و اختلال شخصیت ضداجتماعی است. به‌طور خاص، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً به‌عنوان افرادی دراماتیک، اغواگر، جذاب، لطیف، عصبی و سرزنده ظاهر می‌شوند.

افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است در صورتی‌که در مرکز توجه قرار نگیرند، احساس کم‌توجهی یا بی‌توجهی را تجربه کنند. آنها ممکن است با اکثر افرادی که ملاقات می‌کنند پر جنب و جوش، مسحورکننده، بیش از حد اغوا کننده باشند و دارای تعدادی رابطه نامناسب جنسی باشند، حتی اگر از نظر جنسی جذب فرد مقابل نشوند.

افرادی که با اختلال شخصیت هیستریونیک روبرو هستند، با احساساتی به‌سرعت در حال تغییر و کم عمق روبرو می‌باشند که به‌نظر غیرصمیمانه و از روی تظاهر است. با پوشیدن لباس‌هایی با رنگ روشن یا لباس‌های نیمه برهنه سعی در جلب‌توجه خواهند داشت، ممکن است به سبک مبهمی صحبت کنند که فاقد جزئیات است و بعلاوه، ممکن است در جمع‌ها دوستان و خانواده را با نمایش عواطف عمومی شرم‌آور کنند. آنها ممکن است تأثیرپذیر و ساده‌لوح به‌نظر آیند و توسط افرادی که آنها را تحسین می‌کنند، به‌راحتی تحت‌تأثیر قرار بگیرند. علاوه بر این، آنها تمایل دارند روابط نزدیکتر از آنچه در جامعه روابط معمول نامیده می‌شود را تجربه کنند.

سبب‌شناسی اختلال شخصیت هیستریک

در حالی‌که مشخص نیست چه چیزی به صراحت باعث اختلال شخصیت هیستریونیک می‌شود، اما احتمالاً از نظر منشأ چندعاملی است. اختلال شخصیت هیستریونیک احتمالاً به‌عنوان مجموعه‌ای از عوامل آموخته شده و ارثی ایجاد می‌شود. یک فرضیه این است که اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است درنتیجه ضربه‌ای که در دوران کودکی تجربه شده، ایجاد شود. کودکان ممکن است با کنار آمدن با محیطشان از طریقی آسیب ببینند که در نهایت منجر به اختلال شخصیت شود. اختلالات شخصیت در کودکی ممکن است به‌عنوان سازگاری برای کنار آمدن با یک وضعیت آسیب‌زا یا یک محیط آسیب‌زا ایجاد شود. همچنین شیوه‌های فرزندپروری ممکن است بر احتمال ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک تأثیر بگذارد.

والدینی که فاقد مهارت فرزندپروری هستند و بیش از حد آسانگیر یا سختگیر می‌باشند، ممکن است کودکان را مستعد ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک کنند. علاوه بر این، والدینی که الگوی رفتار جنسی نمایشی، ناپایدار یا نامناسب را نشان می‌دهند، کودکان خود را در معرض خطر ابتلا به این اختلال شخصیت قرار می‌دهند. از آنجا که اختلال شخصیت هیستریونیک معمولاً در خانواده‌ها از والد به فرزند بروز می‌کند، برخی از شواهد نشان از تاثیر عوامل ژنتیکی در این اختلال می‌دهند. مانند بسیاری از اختلالات روانپزشکی، داشتن سابقه خانوادگی اختلالات شخصیتی، بیماری‌های روانپزشکی یا اختلالات مصرف مواد یکی از عوامل خطر ابتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک است.

شیوع اختلال شخصیت هیستریک

در حالی‌که تقریباً ۹٪ از جمعیت حداقل یک اختلال شخصیت دارند، شیوع اختلال شخصیت هیستریونیک در جامعه حدود ۲ تا ۳ درصد است. باید توجه داشت که همیشه بیش از یک اختلال شخصیت در افراد وجود دارد. زنان چهار برابر بیشتر از مردان دچار اختلال شخصیت هیستریونیک می‌شوند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد زنان ممکن است بیش از حد با این اختلال در مقایسه با مردان تشخیص داده شوند. زیرا اغواگری جنسی از نظر اجتماعی برای زنان کمتر قابل‌قبول است.

بعلاوه، مردان ممکن است علائم خود را کمتر گزارش دهند و بنابراین کمتر تشخیص داده شوند. اختلال شخصیت نمایشی تمایل به پذیرش خود دارد. به این معنی که افراد مبتلا به این اختلال معمولاً رفتارشان را طبیعی می‌دانند و سعی می‌کنند مشکلشان را در جایی دیگر جستجو کنند. این کمبود بینش ممکن است در تشخیص این اختلال شخصیتی نقش داشته باشد و بعداً این الگوهای رفتاری ناسالم به‌طور قابل‌توجهی در روابط، کار یا سلامتی فرد تداخل ایجاد می‌کند. اختلالات شخصیت هیستریونیک معمولاً تا پس از ۱۸ سالگی تشخیص داده نمی‌شود.

ارزیابی اختلال شخصیت هیستریک

براساس معیارهای DSM-5، تشخیص اختلال شخصیت هیستریونیک نیاز به وجود الگوی فراگیر و همه‌گیر از رفتارهای جلب توجه مداوم و بی‌نظمی هیجانی دارد که توسط تظاهرات فرد در زندگی روزانه مشخص شده است. برای تشخیص این اختلال نیاز به مشاهده پنج معیار (یا بیشتر) از معیارهای زیر وجود دارد:

• وقتی‌که در مرکز توجه نیست، ناراحت می‌شود
• رفتاری اغواکننده یا تحریک‌کننده دارد
• تغییر خلق و خو و احساسات سطحی
• برای جلب توجه از ظاهر استفاده می‌کند
• گفتاری امپرسیونیستی و مبهم
• احساسات نمایشی یا اغراق‌آمیز
• تاثیرپذیر (به‌راحتی تحت‌تأثیر دیگران)
• روابط را صمیمی‌تر از آنچه هستند در نظر می‌گیرد. این بیماران سرکوب و تجزیه را به‌عنوان مهمترین مکانیسم دفاعی برای خود در نظر می‌گیرند.

درمان اختلال شخصیت هیستریک

درمان انتخابی برای اختلال شخصیت هیستریونیک روان‌درمانی است. روان‌درمانی حمایتی یک روش درمانی توصیه‌شده برای بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک می‌باشد. زیرا این روش تشویق کننده، اطمینان‌بخش و آرامش‌بخش است. روان‌درمانی حمایتی با هدف کاهش پریشانی عاطفی، بهبود عزت‌نفس و ارتقا مهارت‌های مقابله، از طریق گوش دادن فعال و توجه دلسوزانه انجام می‌شود.

روانکاوی نیز ثابت کرده است یک روش موفقیت‌آمیز در درمان بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک است. هدف از این روش درمانی، تغییر جنبه‌ای از شخصیت ناکارآمد بیمار با تلفیق نقاط عطفی رشد است که ممکن است بیمار در مراحل قبلی بلوغ عاطفی از دست داده باشد. روانکاوی با هدف حل تعارضات اساسی و ناخودآگاه در تلاش بیماران برای درک بهتر خود و رفتارهایشان است. بیماران تشویق می‌شوند برای ارتقا ارتباط بهتر با دیگران، گفتار نمایشی را با یک عمل یا رفتار سازگارتر جایگزین کنند. از طریق روانکاوی، بیماران می‌آموزند که رفتارهای بیش از حد جنسی، جلب‌توجهی ناسازگار است و روش‌های جدید و سالم برای ایجاد عزت‌نفس را کشف می‌کنند.

گروه‌درمانی و خانواده‌درمانی معمولاً به‌عنوان اولویت در درمان اختلال شخصیت هیستریک توصیه نمی‌شود.

افراد مبتلا به این اختلال تمایل دارند در مرکز توجه باشند و این موضوع باعث منحرف‌شدن اهداف درمانی گروه می‌شود. علاوه بر این، افراد مبتلا به این اختلال ممکن است احساسات سطحی از خود نشان دهند که در گروه درمانی یا خانواده درمانی، رفتارهایی غیرصادقانه به‌نظر برسند. بیماران هیستریونیک ممکن است با درمانگران خود رابطه نامناسب برقرار کنند. بنابراین تعیین مرزهای محکم با بیماران امری حیاتی است. رول پلی و رویکردهای قاطعانه ممکن است در به حداقل رساندن تعارضات کمک کند. این بیماران ممکن است بی‌نظمی عاطفی را تجربه کنند و دچار تغییرات خلقی، عصبانیت، گریه، اضطراب و افسردگی شوند. در حالی‌که هیچ داروی مورد تأیید FDA برای درمان اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد، بی‌نظمی عاطفی ممکن است با داروهای ضدافسردگی، تثبیت‌کننده‌های خلقی و داروهای روان‌پریشی درمان شود.

ثابت شده است که داروهای ضدافسردگی شامل دسیپرامین، فلوکستین، آمی‌تریپتیلین و فلووکسامین داروهای موثری هستند. تثبیت‌کننده‌های خلقی با فواید درمانی اثبات شده شامل لاموتریژین، کاربامازپین، توپیرامات، والپروات و لیتیوم می‌باشند. تحقیقات نشان داده است که داروهای ضدروان‌پریشی مانند ریسپریدون، آریپیپرازول، اولانزاپین و هالوپریدول در درمان بی‌نظمی عاطفی مفید بوده‌اند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است با کنترل تکانه و تنظیم رفتارهای خود دست و پنجه نرم کنند. آزمایشات بالینی نشان داده است که تثبیت‌کننده‌های خلقی به‌طور خاص می‌توانند این علائم را هدف قرار دهند.

تشخیص‌های افتراقی اختلال شخصیت هیستریک

تشخیص افتراقی اختلال شخصیت هیستریونیک شامل اختلال شخصیت خودشیفته، مرزی، اختلال شخصیت وابسته، اختلال سایکوسوماتیک و اختلال اضطراب می‌باشد. مانند اختلال شخصیت هیستریونیک، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته نیز ترجیح می‌دهند در مرکز توجه باشند. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته خواهان توجهی هستند که ناشی از تحسین یا احترام است. در حالی که افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک در مورد نوع توجهی که می‌گیرند، نیاز خاضی ندارند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک مشابه بیماران مرزی هستند، زیرا هردو نوع بیماران احساسات شدیدی را تجربه می‌کنند. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً خود را دوست ندارند.

اختلال شخصیت وابسته باید در تشخیص افتراقی اختلال شخصیت هیستریونیک در نظر گرفته شود. زیرا در هردو اختلال شخصیت، بیمار ترجیح می‌دهد در اطراف دیگران باشد. با این حال، بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وابسته تمایل بیشتری به اطاعت دارند و رفتار آنها بیشتر مهار می‌شود. زیرا آنها درگیر ترس از طرد شدن هستند. اختلال سایکوسوماتیک و اختلال اضطراب نیز در مورد افتراق اختلال شخصیت هیستریونیک وجود دارد. زیرا بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است از علائم جسمی و شکایت برای جلب‌توجه دیگران استفاده کنند.

زندگی روزمره اختلال شخصیت هیستریونیک 

در حالی‌که هیچ درمانی برای اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد، بسیاری از افرادی‌که دارای این اختلال هستند می‌توانند زندگی مفید و مثمر ثمری داشته باشند. بیمارانی که در درمان شرکت می‌کنند تمایل به گرفتن نتیجه دارند. زیرا نسبت به وضعیت خود و عملکرد بهینه اجتماعی و شغلی خود بینش پیدا می‌کنند. با این حال، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک شدید ممکن است در محل کار و روابط اجتماعی یا عاشقانه با مشکلاتی روبرو شوند.

عوارض اختلال شخصیت هیستریک

افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار دارند. علاوه بر این، افراد مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک در معرض افزایش خطر ابتلا به اختلالات مصرف مواد مانند اختلال مصرف ماریجوانا و اختلال مصرف الکل می‌باشند. رفتار جلب‌توجه ممکن است آنها را در معرض نشان دادن تهدیدها و تفکرات مکرر خودکشی قرار دهد.

آموزش به بیمار اختلال شخصیت هیستریک

همانند سایر اختلالات روانپزشکی، آموزش به بیمار یکی از مولفه‌های مهم مدیریت موفق اختلال شخصیت هیستریونیک است. بیمارانی که مبتلا به این اختلال هستند، از درک ویژگی‌های ناسازگار شخصیت خود برای کسب بینش و در نهایت کنترل خود استفاده می‌کنند. ممکن است از دارودرمانی برای بهبود علائم استفاده شود. علائم خلق و خوی ممکن است با وقایع زندگی ارتباط داشته باشد و در نتیجه نوسانات خلقی زیادی دیده شود. با این وجود، هربار که بیمار دچار تغییرات خلق و خو یا بحران‌های عاطفی می‌شود، نباید داروها را تغییر داد. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت هیستریونیک ممکن است نیاز به مصرف و تغییرات بیشتری روی داروها داشته باشند تا بتوانند داروی موثر بر اختلالشان را تحت‌نظر پزشک پیدا کنند. علاوه بر این، نیاز به تأکید است که روان‌درمانی یکی از عناصر حیاتی درمان، به‌ویژه روان‌درمانی حمایتی یا روانکاوی است.

ارتقاء عملکرد سلامت

برای ارتقاء نتایج بهتر تشخیص دقیق برای این بیماران حیاتی است. اختلالات روانپزشکی می‌تواند هر کسی را تحت‌تأثیر قرار دهد. با این حال، اگر پزشک یا روانشناس به‌خوبی علائم این اختلال را تشخیص ندهد، بیمار درمان موردنیاز را دریافت نخواهد کرد. هنگامی‌که پزشک علائم اختلال شخصیت هیستریونیک را تشخیص داد، باید یک برنامه مراقبت و درمان جامع از جمله دسترسی به دارو و روان‌درمانی در اختیار بیمار قرار داده شود. این مهم است که بیماران بدانند هیچ داروی تأییدشده‌ای توسط FDA برای اختلال شخصیت هیستریونیک وجود ندارد. به‌همین دلیل است که روانپزشک یا روانشناس باید اهداف درمانی را مشخص کنند.

روانپزشک معالج و روان‌درمانگر باید برای ایجاد یک برنامه درمانی بهینه همکاری کنند. برنامه‌های درمانی ایده‌آل شامل روان‌درمانی مکرر (هفتگی تا دوبار در هفته) و استفاده از داروهای روانپزشکی در صورت تداخل علائم خلقی در عملکرد بیمار می‌باشد. با این حال، باید از تغییر مکرر دارو اجتناب شود و از مصرف داروهای اعتیادآور خودداری شود.

منبع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK542325/