چرا بعضی افراد سیگار می‌کشند؟

چرا بعضی افراد سیگار می‌کشند؟ 

دلایل سیگار کشیدن مردم چیست؟

چرا بسیاری از افراد ماده خطرناکی به نام تنباکو با نیکوتین موجود در آن را مصرف می‌کنند؟

در پاسخ دادن به این سوال، باید ببینیم چرا با اینکه مردم از پیامدهای منفی سیگار آگاه هستند، به کشیدن آن روی می‌آورند. چرا به آن ادامه می‌دهند. و چرا ترک سیگار برایشان دشوار است.

نخست اینکه اکثر سیگاری‌ها، مصرف دخانیات را از کودکی یا از اوایل نوجوانی آغاز می‌کنند و سن آغاز سیگار کشیدن مخصوصا در زنان در حال کاهش است. کودکان و نوجوانان برای آغاز سیگار کشیدن، انگیزه‌های اجتماعی دارند ولی به ندرت از طرف دیگران، اجبار یا ترغیب می‌شوند. در اکثر موارد، نوجوانان به این علت سیگار می‌کشند که با هنجار گروه سازگار شوند. یعنی بتوانند خودشان را به افراد گروه، بیشتر شبیه کنند. و به همین دلیل رفتارهایی انجام می‌دهند که در گروه وجود دارد، از جمله سیگار کشیدن.

بنابراین سیگار کشیدن از جانب گروه‌هایی که ویژگی‌های اصلی آنها سیگار کشیدن است، تایید می‌شود و اعضای جدید گروه، سیگار کشیدن را شروع می‌کنند. مبادله‌ی سیگار و تعارف کردن آن، پیوند اعضا را نشان می‌دهد و سیگار کشیدن برای تحکیم دوستی‌ها و نشان دادن تعهد به گروه، انجام می‌گیرد.

بنابراین به نظر می‌رسد که سیگار کشیدن، صرفا یک رفتار ساده برای ایجاد تغییر در حالت فیزیکی و روانی نیست، بلکه یک کاربرد اجتماعی پیچیده دارد. به ویژه در اوایل رشد اجتماعی.

یک عامل مهم دیگر که باعث می‌شود نوجوانان سیگار بکشند، تبلیغات است. بسیاری از کشورها، تبلیغات آشکار سیگار را ممنوع کرده‌اند. اما شرکت‌های تنباکو هنوز به طور تلویحی با حمایت کردن فعالیت‌های اجتماعی بزرگ، مثلا مسابقات اتومبیل‌رانی، تبلیغ می‌کنند. و در بسیاری از کشورهای رو به توسعه، تبلیغ آشکار سیگار هنوز ممنوع نشده است.

مطالعات نشان می‌دهد که تبلیغات باعث آگاه شدن کودکان از پدیده‌ای به نام سیگارکشیدن می‌شود و آنها را تشویق می‌کند که سیگار بکشند. حتی در کشورهایی که تبلیغ سیگار به طور نیمه کامل ممنوع است، دیدن سیگار در قفسه مغازه‌ها و تصاویر افراد مشهور و غیر مشهور در حال سیگار کشیدن، در مجلات و فیلم‌ها و تلویزیون باعث افزایش سیگار کشیدن نوجوانان می‌شود.

کدام عامل باعث می‌شود کسانی که سیگار کشیدن را آغاز کردند، به رغم آگاهی از عواقب وخیم آن، باز هم به آن ادامه دهند؟

نظریه‌پردازان اعتقاد دارند که سیگار کشیدن یک عادت اکتسابی یا آموخته شده است که تعدادی پیامدهای پاداش‌دهنده باعث تقویت آن می‌شود.

همچنین معتقدند که ویژگی‌های نیکوتین که بر دستگاه عصبی مرکزی تاثیر می‌گذارد، باعث می‌شود که افراد سیگاری از پیامدهای این تاثیر فایده ببرند. چون در نتیجه‌ی این عمل، تمرکز افزایش پیدا می‌کند و عملکرد شناختی فرد بهتر می‌شود. این پیامدها نوعی محرک تقویت‌کننده هستند که باعث تقویت عمل سیگار کشیدن می‌شوند.

ضعیف بودن پاداش‌های سیگار در مقابل خطرتان آن

اما پاداش‌های سیگار در مقابل خطرتان آن، بسیار ضعیف هستند.

اخیرا نظریه‌های مربوط به تداوم سیگار کشیدن به آثار آن در کاهش استرس به عنوان عوامل تقویت کننده احتمالی، توجه می‌کنند.

اما نیکوتین به طور طبیعی کاهش‌دهنده استرس نیست. بلکه محرک دستگاه عصبی مرکزی است. پس چرا سیگاری‌ها می‌گویند که بعد از دود کردن سیگار، آرامش بیشتری احساس می‌کنند؟

روانشناسان بالینی معتقدند که مدتی بعد از آخرین سیگار، نشانه‌های سندرم ترک کردن به تدریج ظاهر می‌شوند. و فرد سیگاری به طرز فزاینده‌ای، حالت عصبی و تحریک‌پذیر پیدا می‌کند و نمی‌تواند تمرکز حواس داشته باشد. در این هنگام، روشن کردن سیگار باعث احساس آرامش، لذت و تمرکز بیشتر حواس می‌شود. چون سطح نیکوتین بالا می‌رود و عملکرد فیزیولوژیک عادی، دوباره برقرار می‌شود.

بعضی افراد می‌گویند سیگار می‌کشند تا چای بنوشند و چای می‌نوشند تا سیگار بکشند. احتمالا این حرف یک شوخی ساده نیست. چون تحقیقات نشان می‌دهد که نیکوتین، می‌تواند خصوصیات لذت‌بخش کافئین و کافئین می‌تواند خصوصیات لذت‌بخش نیکوتین را افزایش بدهد.

طبق این تحقیقات، نیکوتین و کافئین تحمل یکدیگر را بالا می‌برند. یعنی نیکوتین می‌تواند تحمل فرد برای آثار لذت‌بخش کافئین را افزایش دهد. و کافئین هم همین کار را در مورد آثار لذت‌بخش نیکوتین انجام می‌دهد. به این ترتیب، فرد برای اینکه آثار لذت‌بخش آنها را حفظ کند، مجبور است مصرف هردو تا را افزایش بدهد.

در مورد الکل نیز همینطور است. تخمین زده می‌شود حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد سوءمصرف کنندگان الکل، سیگاری هم هستند.

حدود ۵۰ درصد از مصرف‌کنندگان تنباکو، اگربه مدت دو روز یا بیشتر سیگار نکشند، سندرم‌هایی نشان می‌دهند که معیارهای سندرم پرهیز هستند. رایج‌ترین علایم عبارتند از: اضطراب، تحریک‌پذیری و دشواری در تمرکز حواس.

افسردگی و بی‌خوابی از همه کمتر رواج دارد. تغییر خلق بخش مهمی از اعتیاد به نیکوتین است و کشیدن سیگار، می‌تواند واکنش شرطی در مقابل هر نوع استرس، نه فقط استرس ناشی از سندرم پرهیز، باشد.

چرا سیگار کشیدن به اعتیاد تبدیل می‌شود؟

چرا آزاد شدن از استرس و خلق منفی، در تداوم سیگار کشیدن نقش این چنین مهم دارد؟

برای مثال، اولا در اکثر مواقع، به هنگام تلاش برای ترک سیگار با پیش آمدن رویدادهای استرس‌زای جدید، استعمال دخانیات دوباره شروع می‌شود. دوما اعتیاد به نیکوتین با تعدادی تجربه‌های ناگوار کودکی و افسردگی در نوجوانان ارتباط دارد. و سوما افراد افسرده و مضطراب، سریعتر از دیگران به نیکوتین معتاد می‌شوند.

اما باید به یاد داشته باشید که باورهای غلط در مورد خاصیت استرس‌زایی نیکوتین، گول زننده هستند و دلایل سیگار کشیدن افراد می‌شوند. بالافاصله بعد از سیگار کشیدن، سطح استرس افراد سیگاری به سطح استرس افراد غیر سیگاری شبیه می‌شود. بنابراین افراد سیگاری صرفا برای رسیدن به سطح عادی خلق شبیه به خلق افراد غیر سیگاری، باید سیگار بکشند.

همچنین مطالعات نشان داده‌اند که سیگار کشیدن در ۱۸ سالگی، خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب در بزرگسالی را بیشتر می‌کند. بنابراین می‌توان گفت آثار سیگار کشیدن فقط به تسکین استرس، محدود نمی‌شود.

اگر قرار باشد هزینه‌های مصرف دخانیات را بررسی کنیم، مانند اکثر مواد اعتیادآور، ضرر اصلی اعتیاد به نیکوتین، به خطر انداختن سلامت فیزیکی است. سیگار کشیدن تنها علت و قابل پیشگیری‌ترین علت بیماری‌های فیزیکی و مرگ زودرس در جهان است. و عامل مهم بیماری‌هاست. از جمله بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان ریه، سرطان حنجره، مری، دهان، مثانه، دهانه رحم، لوزالمعده و کلیه.

تخمین زده می‌شود که در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۰، حدود ۷۲ میلیون نفر از مردم جهان به علت بیماری‌های ناشی از نیکوتین فوت کردند. همچنین تخمین زده می‌شود که ۵۰ درصد نوجوانانی که در حال حاضر سیگار می‌کشند، در صورت ادامه مصرف به علت بیماری‌های ناشی از تنباکو می‌میرند. یک چهارم این افراد قبل از ۷۰ سالگی خواهند مرد و به طور متوسط، ۲۱ سال از عمرشان را از دست خواهند داد.

هزینه‌های اقتصادی

هزینه اقتصادی مشکلات ناشی از مصرف تنباکو نیز وحشتناک است. در آمریکا سالانه ۵۰ میلیارد دلار برای درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات مصرف می‌شود. ۴۷ میلیارد دلار هم به علت از دست دادن حقوق و درآمد، زیان وارد می‌شود.

خطرات مربوط به سیگار کشیدن تنها محدود به افراد سیگاری نمی‌شود. در دور حاصل از سیگار، هزاران ماده شیمیایی وجود دارد که در صورت استنشاق، آثار زیان‌آور و مسموم‌کننده‌ای خواهد داشت.

به دود سیگاری که از ته سیگار بیرون می‌آید، دود دسته دوم یا دود سیگار محیطی می‌گویند. تراکم آمونیاک، مونوکسیدکربن و نیکوتین در این دود بیشتر از دودی است که فردی سیگاری به ریه خودش وارد می‌کند. دود دسته دوم برای افرادی که با سیگاری‌ها در یک مکان زندگی می‌کنند، بسیار خطرناک است.

تنها ۳۰ دقیقه قرار گرفتن در معرض دود دسته دوم کافی است تا از جریان خون به قلب کاسته شود. احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در کسانی که با افراد سیگاری زندگی می‌کنند، ۲۵ درصد بیشتر از دیگران است. همچنین برای سلامت نوزادان خطری عمده است و باعث افزایش مشکلات ریوی و آسم می‌شود. در بریتانیا، تخمین زده می‌شود که هر روز دو نفر به علت سیگار کشیدن منفعلانه می‌میرند. سیگار کشیدن منفعلانه در خانه و دلایل سیگار کشیدن افراد، باعث مرگ سالانه ۲۷۰۰ نفر بین ۲۰ تا ۶۴ سال می‌شود و ۸ هزار نفر بالای ۶۵ سال هم به این علت می‌میرند.