دلایل روانشناسی سیگار کشیدن چیست ؟ چرا بیشتر مردان سیگار میکشند؟
دلایل روانشناسی سیگار کشیدن
از قدیم باور بر آن بوده که سیگارکشیدن باعث کاهش اضطراب و استرس میشود. اما تحقیقات نشان میدهد سیگار نه تنها باعث کاهش اضطراب نمیشود، بلکه تنش و اضطراب فرد را افزایش میدهد. نیکوتین بهسرعت و در کوتاهمدت باعث ریلکس شدن میشود و بر این اساس مردم باور دارند سیگار آنها را ریلکس میکند ولکن در بلندمدت استرس و تنش را افزایش میدهد. در واقع نرسیدن نیکوتین بهفرد باعث تنش و اضطراب میشود و سیگارکشیدن علاِیم ترک را از بین میبرد. ولکن باعث ریلکس شدن نمیشود. یعنی فرد به سیگارکشیدن عادت کرده است. و نکشیدن آن، اذیتش میکند و نشانههای تنش و نرسیدن نیکوتین به بدن را نشان میدهد. سیگارکشیدن این نشانهها را از بین میبرد. در نتیجه فرد احساس میکند سیگار باعث ریلکس شدنش میشود.
نظریهپردازان معتقدند سیگار کشیدن یک عادت اکتسابی و یا آموخته شده است. و تعدادی پیامدهای پاداشدهنده باعث تقویتش میشوند.
همچنین معتقدند که ویژگیهای نیکوتین که بر دستگاه عصبی مرکزی تاثیر میگذارد، باعث میشود که افراد سیگاری از پیامدهای این تاثیر فایده ببرند. چون در نتیجهی این عمل، تمرکز افزایش پیدا میکند و عملکرد شناختی فرد بهتر میشود. این پیامدها نوعی محرک تقویتکننده هستند که باعث تقویت عمل سیگارکشیدن میشوند.
اما پاداشهای سیگار در مقابل خطرات آن، بسیار ضعیف هستند.
۱- نظریهها چه میگویند؟
اخیرا نظریههای مربوط به تداوم سیگار کشیدن، به نتایج آن در کاهش استرس بهعنوان عوامل تقویتکننده احتمالی، پرداختهاند.
اما نیکوتین به طور طبیعی کاهشدهنده استرس نیست. بلکه محرک دستگاه عصبی مرکزی است. پس چرا سیگاریها میگویند که بعد از دود کردن سیگار، آرامش بیشتری احساس میکنند؟
۲- روانشناسان چه میگویند؟
روانشناسان بالینی معتقدند که مدتی بعد از آخرین سیگار، نشانههای سندرم ترک کردن به تدریج ظاهر میشوند. و فرد سیگاری به طرز فزایندهای، حالت عصبی و تحریکپذیر پیدا میکند و نمیتواند تمرکز حواس داشته باشد. در این هنگام، روشن کردن سیگار باعث احساس آرامش، لذت و تمرکز بیشتر حواس میشود. چون سطح نیکوتین بالا میرود و عملکرد فیزیولوژیک عادی، دوباره برقرار میشود.
بعضی افراد میگویند دلایل سیگار کشیدنشان این است که چای بنوشند و چای مینوشند تا سیگار بکشند. احتمالا این حرف یک شوخی ساده نیست. چون تحقیقات نشان میدهد که نیکوتین، میتواند خصوصیات لذتبخش کافئین و کافئین میتواند خصوصیات لذتبخش نیکوتین را افزایش بدهد.
طبق این تحقیقات، نیکوتین و کافئین تحمل یکدیگر را بالا میبرند. یعنی نیکوتین میتواند تحمل فرد برای آثار لذتبخش کافئین را افزایش دهد. و کافئین هم همین کار را در مورد آثار لذتبخش نیکوتین انجام میدهد. به این ترتیب، فرد برای اینکه آثار لذتبخش آنها را حفظ کند، مجبور است مصرف هردو تا را افزایش بدهد.
در مورد الکل نیز همینطور است. همچنین حدود ۸۰ تا ۸۵ درصد سوءمصرفکنندگان الکل، سیگاری هم هستند.
حدود ۵۰ درصد از مصرفکنندگان تنباکو، اگربه مدت دو روز یا بیشتر سیگار نکشند، سندرمهایی نشان میدهند که معیارهای سندرم پرهیز هستند. رایجترین علایم عبارتند از: اضطراب، تحریکپذیری و دشواری در تمرکز حواس.
افسردگی و بیخوابی از همه کمتر رواج دارد. تغییر خلق بخش مهمی از اعتیاد به نیکوتین است. سیگار کشیدن میتواند واکنش شرطی در مقابل هر نوع استرس، نه فقط استرس ناشی از سندرم پرهیز، باشد.
طبق تحقیقات، افراد افسرده 2 برابر بیشتر سیگار میکشند. البته مشخص نیست سیگار باعث افسردگی است یا افسردگی فرد را بهسمت سیگار میکشاند. افراد سیگاری دشواری بیشتری هنگام ترک دارند و نشانههای ترک نیز در آنها بیشتر است.
چرا مردم سیگار میکشند؟
چرا بسیاری از افراد ماده خطرناکی بهنام تنباکو با نیکوتین موجود در آن را مصرف میکنند؟ در پاسخ به این سوال و بررسی دلایل سیگار کشیدن، باید ببینیم چرا با اینکه مردم از پیامدهای منفی سیگار آگاهند، به کشیدنش روی میآورند. چرا ادامه میدهند و چرا ترک سیگار برایشان دشوار است.
نخست اینکه اکثر سیگاریها، مصرف دخانیات را از کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز میکنند. سن شروع سیگارکشیدن مخصوصا در زنان در حال کاهش است. کودکان و نوجوانان برای شروع، انگیزههای اجتماعی دارند ولی بهندرت از طرف دیگران، اجبار یا ترغیب میشوند. اکثراً، نوجوانان به این علت سیگار میکشند که با هنجار گروه سازگار شوند. یعنی بتوانند خودشان را به افراد گروه، بیشتر شبیه کنند. بههمین دلیل رفتارهایی انجام میدهند که در گروه هست، ازجمله سیگارکشیدن.
بنابراین سیگارکشیدن از جانب گروههایی که ویژگی اصلیشان سیگارکشیدن است، تایید میشود. سپس اعضای جدید گروه، سیگارکشیدن را شروع میکنند. مبادلهی سیگار و تعارف کردنش، پیوند اعضا را نشان میدهد. همچنین برای تحکیم دوستیها و نمایش تعهد به گروه، انجام میگیرد.
بهنظر میرسد سیگارکشیدن، صرفا یک رفتار ساده برای تغییر حال فیزیکی و روانی نیست. بلکه کاربرد اجتماعی پیچیدهای دارد. بهویژه در اوایل رشد اجتماعی.
عامل مهم دیگری که باعث میشود نوجوانان سیگار بکشند، تبلیغات است. بسیاری از کشورها، تبلیغات آشکار سیگار را ممنوع کردهاند. اما شرکتهای تنباکو هنوز با حمایت از فعالیتهای بزرگ اجتماعی، مثلا مسابقات اتومبیلرانی، تبلیغ میکنند. در بسیاری از کشورهای رو به توسعه، تبلیغ آشکار سیگار هنوز ممنوع نشدهاست.
مطالعات نشان میدهد تبلیغات باعث آگاهی کودکان از پدیدهای بهنام سیگارکشیدن میشود و تشویقشان میکند سیگار بکشند. حتی در کشورهایی که تبلیغ سیگار ممنوع است، دیدن سیگار در قفسه مغازهها و تصاویر افراد مشهور و غیرمشهور در حال سیگار کشیدن در مجلات، فیلمها و تلویزیون، باعث افزایش سیگار کشیدن نوجوانان میشود.
چرا سیگارکشیدن موجب اعتیاد میشود؟
چرا رها شدن از استرس و خلق منفی، در تداوم و دلایل سیگار کشیدن نقش بسیار مهمی دارد؟
اولا در اکثر مواقع، هنگام تلاش برای ترک سیگار، با ظاهر شدن رویدادهای استرسزای جدید، استعمال دخانیات دوباره شروع میشود. دوما اعتیاد به نیکوتین با تعدادی تجربههای ناگوار کودکی و افسردگی در نوجوانان ارتباط دارد. و سوما افراد افسرده و مضطراب، سریعتر از دیگران به نیکوتین معتاد میشوند.
اما باید بدانید که باورهای غلط در مورد خاصیت استرسزایی نیکوتین، گولزننده هستند. و دلایل سیگار کشیدن افراد میشوند. بالافاصله بعد از سیگارکشیدن، سطح استرس افراد سیگاری به سطح استرس افراد غیرسیگاری شبیه میشود. بنابراین افراد سیگاری صرفا برای رسیدن به سطح عادی خلقی شبیه به خلق افراد غیرسیگاری، باید سیگار بکشند.
همچنین مطالعات نشان دادهاند سیگارکشیدن در ۱۸ سالگی، خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب را در بزرگسالی بیشتر میکند. درنتیجه اثرات سیگارکشیدن فقط به تسکین استرس محدود نمیشود.
اگر قرار باشد هزینههای مصرف دخانیات را بررسی کنیم، مانند اکثر مواد اعتیادآور، ضرر اصلی اعتیاد به نیکوتین، به خطر انداختن سلامت فیزیکی است. سیگارکشیدن، قابل پیشگیریترین علت بیماریهای فیزیکی و مرگ زودرس در جهان است. و عامل مهم بیماریهاست. از جمله بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان ریه، سرطان حنجره، مری، دهان، مثانه، دهانه رحم، لوزالمعده و کلیه.
آمارها نشاندادهاند طی سالهای ۱۹۵۰ تا ۲۰۱۰، حدود ۷۲ میلیون نفر از مردم جهان بهعلت بیماریهای ناشی از نیکوتین فوت کردند. همچنین ۵۰ درصد نوجوانانی که در حال حاضر سیگار میکشند، در صورت ادامه مصرف، به علت بیماریهای ناشی از تنباکو میمیرند. یک چهارم این افراد قبل از ۷۰ سالگی خواهند مرد و به طور متوسط، ۲۱ سال از عمرشان را از دست خواهند داد.
هزینههای اقتصادی
هزینه اقتصادی مشکلات ناشی از مصرف تنباکو نیز وحشتناک است. در آمریکا سالانه ۵۰ میلیارد دلار برای درمان بیماریهای ناشی از دخانیات مصرف میشود. ۴۷ میلیارد دلار هم به علت ازدست دادن حقوق و درآمد، زیان وارد میشود.
خطرات مربوط به سیگارکشیدن فقط به افراد سیگاری ختم نمیشود. در دور حاصل از سیگار، هزاران ماده شیمیایی وجود دارد که در صورت استنشاق، آثار زیانآور و مسمومکنندهای خواهد داشت.
به دود سیگاری که از ته سیگار بیرون میآید، دود دسته دوم یا دود سیگار محیطی میگویند. تراکم آمونیاک، مونوکسیدکربن و نیکوتین در این دود بیشتر از دودی است که فردی سیگاری به ریه خودش وارد میکند. دود دسته دوم برای افرادی که با سیگاریها در یک مکان زندگی میکنند، بسیار خطرناک است.
تنها ۳۰ دقیقه قرار گرفتن در معرض دود دسته دوم کافی است تا از جریان خون به قلب کاسته شود. احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی در کسانی که با افراد سیگاری زندگی میکنند، ۲۵ درصد بیشتر از دیگران است. همچنین برای سلامت نوزادان خطری عمده است و باعث افزایش مشکلات ریوی و آسم میشود. در بریتانیا، برآورد شده که هر روز دو نفر بهعلت سیگار کشیدن منفعلانه میمیرند. سیگار کشیدن منفعلانه در خانه و دلایل آن، باعث مرگ سالانه ۲۷۰۰ نفر بین سنین ۲۰ تا ۶۴ سال میشود. و ۸ هزار نفر بالای ۶۵ سال هم به این علت میمیرند.
چرا ترک سیگار سخت است؟
| ۱. نیکوتین ماده اصلی اعتیادآور تنباکو است که ترک سیگار را بهشدت دشوار میکند. سیگارها بگونهای طراحی شدهاند که نیکوتین را بهسرعت بهمغز شما برسانند. |
| ۲. در مغز، نیکوتین باعث آزاد شدن هورمونهای شیمیایی میشود که احساس خوبی به شما میدهد. وقتی این عمل تکرار میشود، شما به آزاد شدن این هورمونها عادت میکنید و بنابراین باید بطور مداوم سیگار بکشید. |
| ۳. پس از مدتی نیکوتین باعث تغییر ساختار مغز میشود و احساس میکنید بدون نیکوتین حالتان خوب نیست. بهعبارتی برای حال خوب و طبیعی، وابسته به نیکوتین میشوید. |
| ۴. وقتی نیکوتین به بدن شما نمیرسد، دچار بیقراری میشوید. احساس اضطراب و غم میکنید. دچار عدم تمرکز و مشکلات خواب میشوید. در نتیجه میل شدیدی به کشیدن سیگار میکنید. |
| ۵. با نرسیدن نیکوتین به بدنتان، نشانههای ترک را نشان میدهید. اما این نشانهها پس از چند هفته بهبود مییابد. |
| ۶. برخی جانشینهای دارویی که حاوی مقدار کم و مشخصی نیکوتین است، میتواند به ترک راحتترتان کمک کند. |
از جمله دلایل دیگری که ترک سیگار را دشوار میکند، ایجاد روتین و سبک زندگی است. وقتی زیاد سیگار میکشید، تمام عادتهایتان بر اساس سیگارکشیدن تنظیم میشود. در نتیجه ترک سیگار بهمعنای تغییر در روتین و سبک زندگیتان است.
برخی افراد همراه با برخی فعالیتها سیگار میکشند. مثلا هنگام صرف چای، گفتگوی تلفنی، پس از هر وعده غذایی و … . این موارد مانند یادآورهایی در ذهن شده است که پس از ترک هر کدامشان، فرد را به سیگار کشیدن ترغیب میکند.
برای برخی افراد سیگار کشیدن با احساسات و هیجاناتشان گره خورده است. زیرا آنها هر زمان احساس اضطراب، غم و حتی شادی میکردند سیگار میکشیدهاند. حال تجربه هر کدام از این احساسات، آنها را بهسوی سیگارکشیدن ترغیب میکند.
اما خبر خوب آنکه میلیونها نفر با موفقیت، سیگارکشیدن را ترک کردهاند. همچنین پس از ترک احساس بهتری به خود و زندگیشان گزارش کردهاند.
نظر رواشناسان درباره دلایل سیگار کشیدن
در تحقیقات روانشناسان مشخص شده که دلایل سیگار کشیدن با افسردگی رابطه تنگاتنگی دارد. همچنین سیگارکشیدن با اضطراب و تنش رابطه دارد. تحقیقات نشان میدهد افراد برونگرا با احتمال بیشتری سیگار میکشند. افراد دچار اسکیزوفرنیا نیز بیشتر احتمال دارد سیگاری باشند.
چرا بیشتر مردان سیگار میکشند؟
از هر 4 نفر یکنفر سیگار میکشد. یک سوم مردان و تنها 8 درصد زنان یا به تعبیر دیگر یک زن از ده زن سیگار میکشد. طبق تحقیقات صورتگرفته، مردان 5 برابر بیشتر از زنان سیگار میکشند.
تفاوت میزان سیگارکشیدن مردان و زنان، دلایل فیزیکی (هورمونی)، فرهنگی و رفتاری دارد. تحقیقات نشان میدهد سیگار کشیدن در مردان در مقایسه با زنان، مسیرهای پاداش را در مغزشان بیشتر فعال میکند. بههمین دلیل مردان نیکوتین را به دلیل نتایج تقویتکنندگی و زنان بهجهت تنظیم خلق و نیز جلوگیری از اثرات ناشی از نکشیدن سیگار مورد استفاده قرار میدهند. در هنگام ترک نیز زنان هورمون استرس بیشتری ترشح میکنند.
از سویی دیگر، زنان از نظر فرهنگی فشار بیشتری روی خویش احساس میکنند. زیرا سیگارکشیدن برای زنان بهمراتب امری ناخوشایندتر است. زنان بهدلایل حاملگی و دوران شیردادن به فرزند از سوی جامعه و خویشتن بیشتر برای نکشیدن سیگار تحت فشار هستند؛ ضمن آنکه تابوهای فرهنگی نیز در این موضوع نقش بازی میکند. چون با شکسته شدن این تابوهای فرهنگی، بر تعداد زنان سیگاری افزوده شده است.
اینکه از نظر روانی به سمت سیگار کشیدن میروم چقدر خطرناک است ؟
جمله شما نشان از آن دارد که شما باور کرده اید این روان شما است که شما را بسمت سیگار می برد و شما اراده ای ندارید. این باور غلط است. نفس همین باور خطرناک است