عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی

عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی چیست؟

داروهای ضد افسردگی می‌توانند فرد را از بسیاری علائم افسردگی رهایی بخشند. اما عوارض جانبی نیز اغلب بخشی از این مجموعه می‌باشد. برخی افراد، از سر و کار داشتن با این عوارض جانبی خوششان نمی‌آید. برخی دیگر می‌توانند آنها را مدیریت کنند. در برخی موارد نادر، عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی جدی بوده و ممکن است پزشک شما مجبور شود تا دارو را تغییر دهد.

احتمالات معمول

بدن هر فرد به طور متفاوتی به داروها واکنش نشان می‌دهد، اما برخی از عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی متداول هستند. این موارد شامل:

• حالت تهوع
• افزایش وزن
• کاهش تحریکات جنسی
• خستگی
• مشکل خواب
• خشکی دهان
• تاری دید
• یبوست
• سرگیجه
• اضطراب (۱۰راه درمان قطعی اضطراب)

به خاطر داشته باشید که برخی از این موارد ممکن است چند هفته پس از شروع مصرف داروهای ضد افسردگی در شما بروز کند.

نحوه‌ی برخورد با آنها

برخی از راهکارهای زیر می‌تواند در کاهش عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی به شما کمک کند:

• استفاده از وعده‌های غذایی کوچک و دارای تعداد بیشتر در طول روز برای کمک به هضم و گوارش
• نوشیدن مقدار زیادی آب
• کاهش مصرف شیرینی و چربی‌های اشباع شده
• خوردن مقدار زیادی از سبزیجات و میوه‌ها
• یک دفترچه برای ثبت غذاهای مصرفی روزانه‌ی خود داشته باشید تا اگر چیزی که آن را می‌خورید باعث افزایش عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی در شما شد، متوجه آن مورد بشوید.
• به تمرینات آرام‌سازی مانند تنفس عمیق یا یوگا بپردازید
• به طور منظم ورزش کنید.

بسته به اینکه کدام عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی در شما رخ خواهد داد، موارد خاصی وجود دارد که می‌تواند کمک‌کننده باشد:

حالت تهوع: آب نبات بدون قند بمکید و درخواست یک نسخه‌ی آرام‌بخش ضد افسردگی نمایید. مصرف دارو را به شب موکول کنید تا تهوع، شما را چندان آزار ندهد.

مسائل جنسی: فعالیت جنسی خود را پیش از مصرف داروی ضد افسردگی، یعنی در زمانی که اثرات جانبی در پایین‌ترین سطح هستند، انجام دهید. در مورد سایر مواردی که می‌تواند به شما کمک کند، مانند کرم استروژن یا داروهای مربوط به اختلال نعوظ، با پزشک خود صحبت کنید.

خستگی: پیش از رفتن به تخت‌خواب، داروهای خود را میل کنید. همچنین سعی کنید در طول روز یک چرت کوتاه داشته باشید.

مشکل خواب: داروی ضد افسردگی خود را به‌جای زمان خواب، صبح میل کنید. از مصرف کافئین دوری کرده و در مورد هر داروئی که می‌تواند به شما در خواب کمک‌کند، از پزشکتان سؤال بپرسید.

خشکی دهان: در طول روز آب با خود به‌همراه داشته باشید، قطعه‌های کوچک یخ بمکید یا آدامس بجوید. سعی کنید به‌جای دهان از طریق بینی نفس بکشید. با پزشکتان در مورد دارویی که بتواند به شما در ترشح بزاق بیشتر کمک‌کند، مشورت کنید.

تاری دید: از پزشکتان در مورد قطره‌های ویژه‌ی چشم که می‌تواند چشمان شما را مرطوب نگه‌دارد، سؤال بپرسید.

یبوست: مقدار زیادی غذاهای حاوی فیبر بالا یا مکمل فیبر مصرف‌کنید. نرم کننده‌ی مدفوع نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

سرگیجه: به آرامی حرکت کنید، به‌خصوص وقتی ایستاده‌اید. داروهای ضد افسردگی خود را هنگام خواب میل‌کنید.

چه زمانی باید با دکتر خود تماس بگیرید؟

برخی عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی جدی هستند. اگر هر کدام از علائم ذیل را دارید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید:

• فکر کردن یا تلاش برای خودکشی
• تشدید احساس تشویش و اضطراب
• احساس اضطراب یا بی‌قراری زیاد
• حملات پانیک
• مشکلات خواب
• ایجاد یا بدتر شدن کج خلقی
• تجاوز یا خشونت
• هذیان و توهم
• بروز تکانه‌های عصبی خطرناک
• احساس بیش فعالی
• سایر تغییرات غیرمعمول در رفتار یا خلق و خوی و حالات

گاهی اوقات ممکن است داروهای ضد افسردگی با سایر داروها تداخل پیدا کنند و مشکلات تهدید کننده‌ای را در زندگی ایجاد کنند. به هرگونه نشانه‌ی جدید یا نشانه‌هایی که بدتر شده‌اند، کاملاً توجه کنید.

ایجاد یک دگرگونی یا تغییر

چنانچه عوارض جانبی مصرف داروهای ضد افسردگی‌ در شما بیش از حد باشد، با پزشک خود در مورد تغییرات به‌وجود آمده صحبت کنید. باید توجه داشته باشید که بدون صحبت کردن با پزشک خود، مصرف داروهای ضد افسردگی را قطع نکنید. ترک یکباره‌ی دارو می‌تواند باعث بروز علائم و عوارض جانبی شده یا افسردگی شما را بدتر کند.

هنگامی که تغییری در شما به وجود می‌آید، پزشک شما تصمیم خواهد گرفت که کدام روش، بهترین راه برای جلوگیری از ترک دارو خواهد بود. در طول این دوره، دکتر شما با دقت بیشتری شما را تحت نظر قرار خواهد داد.

روش‌هایی برای تغییر دارو

روش‌های بسیاری برای تغییر داروی شما وجود دارد، از جمله:

تغییر سنتی یا محافظه‌کارانه:

• شما به تدریج دوز داروی ضد افسردگی فعلی خود را کاهش می‌دهید تا زمانی که کاملا متوقف شود.
• طی روزهایی خاص، هیچ دارویی مصرف نخواهید کرد.
• پس از چند روز که هیچ دارویی مصرف نکردید، مصرف داروی جدید خود را با دوز کامل شروع خواهید کرد.

تغییر متوسط:

• شما به تدریج دوز داروی ضد افسردگی فعلی خود را کاهش می‌دهید تا زمانی که دارو کاملاً قطع شود.
• طی روزهایی خاص، هیچ دارویی مصرف نخواهید کرد.
• سپس مصرف داروهای جدید را با دوز کم شروع و به تدریج افزایش می‌دهید.

تغییر مستقیم:

• شما مصرف داروی ضد افسردگی فعلی خود را قطع خواهید کرد.
• از روز بعد، داروهای ضد افسردگی جدید را با دوز کامل شروع می‌کنید.

کراس-تاپر:

• شما به تدریج دوز داروی ضد افسردگی فعلی خود را کاهش می‌دهید تا زمانی که دارو کاملاً قطع شود.
• به همان نسبتی که مصرف دوزهای قدیمی ضد افسردگی شما پایین می‌آید، شما شروع به مصرف داروهای ضد افسردگی جدید با دوز کم می‌کنید.
• شما بیشتر داروهای ضد افسردگی جدید را مصرف می‌کنید و به همان نسبت کمتر از داروهای ضد افسردگی قدیمی استفاده می‌کنید و این کار تا زمانی که داروهای قدیم را قطع کرده و داروی جدید را با دوز کامل مصرف کنید، ادامه می‌یابد.

فقط دکتر شما می‌تواند تصمیم بگیرد که کدام یک روش‌های فوق برای شما مناسب می‌باشد.

منبع:

American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), Fifth edition. 2013.
National Institute of Mental Health. (Data from 2013 National Survey on Drug Use and Health.)