دیسکلکولیا چیست
اختلال دیسکلکولیا چیست؟
تعریف دیسکلکولیا
دیسکلکولیا اختلال یادگیری ریاضی است که توانایی فرد در یادگیری مفاهیم مربوط به اعداد، انجام محاسبات دقیق ریاضی، پیدا کردن رابطه علت و معلول و حل مسئله و انجام سایر مهارتهای اساسی ریاضی را مختل میکند. دیسکلکولیا در بین حدودا 11 درصد از کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD یا ADD) وجود دارد. اختلالات یادگیری در کودکانی که بیشفعالی و کمبود توجه دارند، رایج است و آمار نشان میدهد تا حدود 45 درصد از این کودکان از اختلالاتی چون نارساخوانی و دیسگرافی یا دیسکلکولیا رنج میبرند.
بررسی اجمالی دیسکلکولیا
افراد مبتلا به این اختلال در تمام زمینههای ریاضیات مشکل دارند. منظور از این مشکلات، مشکلات اساسی است که با کمبود آموزش مناسب، ناتوانیهای ذهنی یا سایر شرایط توضیح داده نمیشوند. این اختلال یادگیری جنبههای روزمره زندگی شامل مفاهیم ریاضی را پیچیده و از بین میبرد. مفاهیمی مانند گفتن زمان، شمردن پول و انجام محاسبات ذهنی.
دانشآموزان و بزرگسالانی که به این اختلال دچار هستند ریاضیات را گیجکننده، ناامیدکننده و یادگیری را دشوار میدانند. مغز آنها برای توسعه این شبکهها به آموزش بیشتر، تجارب یادگیری هدفمند و تمرین بیشتر نیاز دارد.
دیسکلکولیا غالباً با نارساخوانی (اختلال یادگیری در خواندن) همراه است. در حالی که ارقام متفاوت است، تخمین زده میشود شیوع دیسکلکولیا در جمعیت مدارس 3 تا 6 درصد باشد.
علائم دیسکلکولیکا
علائم و نشانهها شامل:
مشکل در پردازش اعداد و مقادیر، از جمله:
– اتصال یک عدد به مقداری که نشاندهنده آن است (عدد 2 به دو سیب)
– شمردن به عقب و جلو
– مقایسه دو مقدار
– مشکل در قرار دادن ارقام (شناخت مقادیر بدون شمارش)
– مشکل در یادآوری حقایق ریاضی پایه (مانند جدول ضرب)
– مشکل در پیوند دادن اعداد و نمادها با مبالغ
– مشکل در ریاضیات ذهنی و حل مسئله
– مشکل در درک پول و برآورد مقادیر
– مشکل در گفتن زمان و ساعت
– جهتگیری بصری و مکانی ضعیف
– دشواری مرتب کردن بلافاصله جهتبندی (راست از چپ)
– مشکل در شناسایی الگوها و توالی اعداد
دو نشانه شمارش با انگشت و اشتباهات محاسباتی گاه به عنوان نشانههای اختلال از طرف والدین عنوان میشوند. شمارش مداوم با انگشت، به ویژه برای محاسبات آسان و مکرر ممکن است نشاندهنده این مشکل باشد، اما از سوی دیگر خطاهای محاسبه به تنهایی نشانگر اختلال دیسکلکولیا نیست. تنوع مشکلات، ماندگاری و شدت و ضعف اختلال در افراد، عامل تعیینکننده است.
علت دقیق دیسکلکولیا ناشناخته است، اما تحقیقات به عنوان دلایل احتمالی به موارد مربوط به رشد مغز و ژنتیک اشاره دارد (زیرا این معلولیت در افراد مختلف یک خانواده دیده شده است). اختلال دیسکلکولیای اکتسابی، که بعضاً به آن عادت به حساب میگویند، از دست دادن توانایی در مهارتها و مفاهیم ریاضی است که به دلیل بروز اختلالاتی مانند آسیب مغزی و سایر اختلالات شناختی به وجود میآید.
تشخیص دیسکلکولیا
دیسکلکولیا در بخش «اختلالات یادگیری خاص» (SLD) در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش پنجم (DSM-5) آورده شده است. در این راهنما برای تشخیص SLD، فرد باید این چهار معیار را نشان دهد:
– افراد مبتلا به دیسکلکولیا حداقل یکی از شش علائم برجسته مربوط به مشکلات یادگیری و استفاده از مهارتهای تحصیلی را نشان میدهند. مشکلات در تسلط بر اعداد و استدلال ریاضی در این لیست گنجانده شده است.
– مشکل در مهارتهای آکادمیک. این مشکلات مربوط به مهارتهایی است که برای سن فرد انتظار نمیرود و همچنین باعث بروز مشکل در مدرسه، کار یا زندگی روزمره میشود.
– مشکلات یادگیری از مدرسه شروع شده باشد.
– سایر شرایط و عوامل از جمله ناتوانیهای ذهنی و اختلالات عصبی، مشکلات روانی اجتماعی و عدم آموزش دلیل اختلال فرد نباشند.
ارزیابیهای تشخیصی دیسکلکولیا به طور معمول توسط روانشناسان و روانپزشکان انجام میشود. هرچند ممکن است پزشکان اطفال و معلمان و کارکنان مدارس نیز در ارزیابی کودک نقش داشته باشند. بزرگسالانی که مشکوک به دیسکلکولیا هستند ممکن است دوران مدرسه را به پایان رسانده باشند، اما همچنان میتوانند به نزد روانشناس مراجعه کرده و از آموزشهای لازم بهرهمند شوند.
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص دیسکلکولیا وجود ندارد. پزشکان با بررسی سوابق تحصیلی و عملکرد در آزمایشات استاندارد، سوال در مورد سابقه خانوادگی و بررسی بیشتر در مورد چگونگی بروز مشکلات بیمار در مدرسه، کار و زندگی روزمره، این اختلال را ارزیابی میکنند. آنها همچنین ممکن است ارزیابیهای تشخیصی را انجام دهند که نقاط قوت و ضعف را در مهارتهای ریاضی بنیادی آزمایش میکند. هنگام ارزیابی دیسکلکولیا معمولاً از تستهایی مانند ارزیابی تشخیصی PAL-II (DA) ،KeyMath-3 DA و WIATT-III استفاده میشود.
درمان دیسکلکولیا
مانند سایر ناتوانیهای یادگیری، دیسکلکولیا درمانی قطعی ندارد و با دارو قابل درمان نیست. زمانی که این اختلال در افراد تشخیص داده میشود، اولین نکته این است که آنها پایه ریاضی متزلزلی دارند. بنابراین اهداف درمان در درجه اول پر کردن خلاءهای یادگیری ریاضی تا حد ممکن و ایجاد مکانیزمهای مقابلهای است که میتواند در طول زندگی مورد استفاده قرار گیرد. بر اساس قانون آموزش افراد دارای معلولیت (IDEA)، دانشآموزان مبتلا به دیسکلکولیا واجد شرایط خدمات ویژه در کلاس هستند. شرایط ویژه دیسکلکولیا در کلاس ممکن است شامل این موارد باشد:
– دادن وقت بیشتر برای انجام تکالیف و آزمونها
– اجازه استفاده از ماشین حساب
– تنظیم دشواری کار توسط معلم
– جدا کردن مشکلات پیچیده به مراحل کوچکتر
– استفاده از پوستر مفاهیم پایه ریاضی برای یادآوری دانشآموزان
– تدریس خصوصی برای هدف قرار دادن مهارتهای بنیادی
– ارائه اطلاعات تکمیلی از طریق: دروس تعاملی مبتنی بر کامپیوتر و پروژههای عملی
در صورت عدم درمان، دیسکلکولیا در بزرگسالی ادامه مییابد و افراد در مقاطع تحصیلات عالی و در بهدست آوردن موفقیت در محل کار و زندگی اجتماعی دچار مشکلات شدیدی میشوند. بزرگسالان مبتلا به دیسکلکولیا باید از جایگاه متناسب در محل کار خود برخوردار شوند. آنها باید مهارتهای ریاضی را به تنهایی یا با کمک یک روانشناس آموزشدیده تقویت کنند، چرا که کوچکترین پیشرفتها در مهارتهای ریاضی نیز میتواند تأثیرات طولانی مدتی بر زندگی روزمره این افراد داشته باشد.
داشتن کودکی با اختلال دیسکلکولیا
اگر کودک شما با اعداد و ارقام مشکل دارد، به پزشک وی مراجعه کنید تا هرگونه مشکل بینایی یا شنوایی را که ممکن است بر توانایی یادگیری او تأثیر بگذارد، بررسی کند. سپس با معلم ریاضی فرزندتان صحبت کنید تا بفهمید در کدام قسمتها با مشکل روبرو است. همچنین با سایر معلمان صحبت کنید تا بفهمید در زمینههای دیگر درسی، وضعیت کودکتان چگونه است. اگر فکر میکنید پس از صحبت با پزشک و معلمان، کودک شما ممکن است دارای اختلال دیسکلکولیا باشد، با یک متخصص یادگیری قرار ملاقات بگذارید. آنها با شما و فرزند شما صحبت میکنند و تواناییهای ریاضیش را آزمایش میکنند تا به شما کمک کنند بفهمید که آیا این اختلال بهطور قطع وجود دارد یا نه. این ارزیابیها تنها تشخیص صحیح این اختلال در کودک شماست. این تست را گاهی اوقات آزمون آموزشی یا روانی – اجتماعی نیز مینامند. ارزیابیها چهار نکته اصلی را بررسی میکنند:
مهارتهای محاسباتی:
توانایی انجام عملیات ریاضی. در دیسکلکولیا بچههای کوچکتر ممکن است با مشکلات جمع و تفریق مواجه شوند و بچههای بزرگتر ممکن است با مشکلات سختتری مثل ضرب، تقسیم و کسر روبرو باشند.
تسلط بر ریاضیات:
توانایی یادآوری آسان حقایق ریاضی مانند اینکه جمع 7 و 8 مساوی 15 میشود یا نحوه ضرب کسرها.
محاسبات ذهنی:
توانایی انجام محاسبات ریاضی در ذهن کودک.
استدلال کمی:
توانایی درک و حل مفاهیم کلامی مانند مفهوم دسته و ستونیک متخصص میتواند این آزمایشات را بررسی کند و گزارشی را تهیه کند که به شما در رفع نیازهای کودک کمک کند.
توصیهها
متخصصان یادگیری، روانشناسان آموزشی و روانشناسان متخصص در دیسکلکولیا موارد زیر را برای کمک به کودک در درک ریاضیات توصیه میکنند:
– برنامههای تدریس ویژه
– بازیهای یادگیری مبتنی بر ریاضیات
– تمرین مهارتهای ریاضی بیشتر از دانشآموزان دیگر
چگونه میتوانم به کودک خود کمک کنم؟
در اینجا چند نکته وجود دارد که میتوانید برای یادگیری و درک بهتر ریاضیات و کاهش اضطراب کودک از آنها استفاده کنید:
– بگذارید زمان شمردن از انگشتان و کاغذ استفاده کنند.
– مطمئن شوید که آنها ابزارهای مناسبی دارند. ابزارهایی مانند یک ماشین حساب ساده برای استفاده و تعداد زیادی پاککن.
– از کاغذ گراف استفاده کنید. این نوع کاغذ که دارای خط کشیهای جدولی مخصوص است کمک میکند تا ستونها و اعداد صاف و مرتب باشند.
– برای آموزش حقایق و مراحل ریاضی از ریتم و موسیقی استفاده کنید.
– از یک مدرس ریاضی باتجربه کمک بگیرید.
– تصاویر مربوط به مفاهیم ریاضی را چاپ کنید و در معرض دید کودک قرار دهید.
– زمانی را برای انجام بازیهای ریاضی در کامپیوتر برنامهریزی کنید.
– از زحمات آنها ستایش کنید، نه از نتیجهای که به دست میآورند.
– با آنها درباره اختلالات یادگیری صحبت کنید.
– راههای کنترل اضطراب را به آنها بیاموزید.
– با معلمان به طور خصوصی در مورد وضعیت کودک و نیازهای آموزشی او صحبت کنید. میتوانید از معلم موارد زیر را بخواهید:
– ایجاد یک فضای کاری آرام
– استفاده از ماشینحساب در کلاس ریاضیات و تستها
– وقت اضافی برای انجام آزمایشات
– گزینه ضبط درسهای کلاس
منبع: