کاربامازپین Carbamazepine

هشدار

کاربامازپین به ندرت ممکن است باعث واکنش‌های پوستی بسیار جدی (احتمالاً کشنده) شود. برخی از افراد در گروه‌های قومی خاص (مانند نژاد آسیایی/ آسیای جنوبی) بیشتر در معرض این خطر هستند. قبل از شروع این دارو، پزشکتان احتمالا آزمایش خون برای شما تجویز خواهد کرد. اگر آزمایش خونتان نشان داد در معرض خطر هستید، پزشک شما باید در مورد خطرات و مزایای کاربامازپین و سایر گزینه‌های درمانی با شما صحبت کند. چنین واکنش‌های پوستی بیشتر در چند ماه اول درمان ایجاد می‌شود. در صورت بروز هر یک از علائم زیر بلافاصله کمک پزشکی دریافت کنید: اگزما، تاول، خارش، تورم پوست. برای جزئیات بیشتر از دکترتان مشاوره بگیرید.

این دارو به ندرت باعث اختلالات خونی بسیار جدی (آنمی آپلاستیک، آگرانولوسیتوز) شده است. پزشکتان شمارش خون شما را کنترل می‌کند تا احتمال بروز این عوارض را به حداقل برساند. تمام نوبت‌های پزشکی و آزمایشگاهی‌تان را به موقع انجام دهید. در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی نادر اما بسیار جدی، بلافاصله از کمک پزشکی استفاده کنید: علائم عفونت (مانند گلودردی که برطرف نمی‌شود، تب، تورم غدد لنفاوی)، ضعف و خستگی غیرمعمول، تنگی نفس، خونریزی یا کبودی آسان و بدون علت.

موارد کاربرد

کاربامازپین برای پیشگیری و کنترل تشنج استفاده می‌شود. این دارو به عنوان داروی ضد تشنج یا ضد صرع شناخته می‌شود. همچنین برای تسکین انواع خاصی از دردهای عصبی (مانند نورالژی عصب سه‌قلو) استفاده می‌شود. این دارو با کاهش گسترش فعالیت تشنج در مغز و بازگرداندن تعادل طبیعی فعالیت‌های عصبی، کار می‌کند.

نحوه استفاده از کاربامازپین خوراکی

قبل از شروع مصرف کاربامازپین و هربار استفاده مجدد از آن، راهنمای دارویی ارائه‌شده توسط داروساز خود را بخوانید. اگر سوالی داشتید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.

طبق دستور پزشک کاربامازپین را از طریق دهان و همراه غذا مصرف کنید. اگر از قرص‌های جویدنی کاربامازپین استفاده می‌کنید، قرص‌ها را قبل از بلعیدن کاملاً بجوید.

اگر از فرم سوسپانسیون این دارو استفاده می‌کنید، بطری را قبل از هر بار مصرف به خوبی تکان دهید. دوز تعیین شده خود را با استفاده از قاشق مخصوص اندازه‌گیری، اندازه‌گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید. دوزهای سوسپانسیون را با فاصله حداقل ۲ ساعت از دیگر داروهایی که به صورت شربت استفاده می‌کنید، مصرف کنید.

دوز مصرفی ارایه‌شده به شما بر اساس شرایط پزشکی، و پاسخ شما به درمان است. در کودکان، دوز بر اساس وزن آنها نیز است. برای کاهش خطر ابتلا به عوارض‌جانبی، پزشک ممکن‌است شما را راهنمایی کند که مصرف این دارو را با دوز کم شروع کرده و به‌تدریج دوز خود را افزایش‌دهید. دستورالعمل‌های پزشک خود را به‌دقت دنبال کنید.

در هنگام استفاده از این دارو از خوردن گریپ فروت یا نوشیدن آب گریپ فروت خودداری کنید، مگر اینکه پزشکتان گفته باشد مانعی ندارد و با خیال راحت مصرف کنید. گریپ فروت می‌تواند با این دارو احتمال عوارض جانبی را افزایش دهد. از دکتر خود برای جزئیات بیشتر بپرسید.

کاربامازپین را به‌طور مرتب مصرف‌کنید تا بیشترین بهره را از آن ببرید. برای اینکه مصرف دارو را فراموش‌نکنید، هرروز آن را در راس یک ساعت معین مصرف‌کنید. حتی اگر به احساس خوبی رسیدید نیز مصرف این دارو را ادامه‌دهید.

بدون مشورت با پزشک مصرف این دارو را قطع‌نکنید. با قطع ناگهانی کاربامازپین، ممکن‌است برخی شرایطتان (مانند تشنج) بدتر شود. ممکن است لازم باشد دوز شما به تدریج کاهش یابد.

در صورت عدم‌بهبودی یا بدتر شدن، حتما به پزشکتان اطلاع دهید.

عوارض جانبی

حالت تهوع، استفراغ، گیجی، خواب‌آلودگی، یبوست، خشکی دهان یا لرزش ممکن است رخ دهد. در صورت ماندگاری یا بدتر شدن هریک از این عوارض، سریعاً به پزشکتان اطلاع دهید.

به‌یاد داشته باشید که پزشک کاربامازپین را برای شما تجویز کرده است زیرا او قضاوت کرده که سود شما از مصرف این دارو، بسیار بیشتر از خطر عوارض جانبی آن است. بسیاری از افرادی‌که از این دارو استفاده می‌کنند عوارض‌جانبی جدی ندارند.

در صورت بروز هریک از این عوارض‌جانبی جدی، بلافاصله به پزشکتان اطلاع دهید: سردردهایی که شدید هستند یا از بین نمی‌روند، علائم مشکلات کبدی (مانند حالت تهوع و استفراغی که قطع نمی‌شود، از دست دادن اشتها، درد معده و شکم، زردی چشم و پوست، ادرار تیره)، علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار)، زخم‌های دهان، غش کردن، ضربان قلب سریع/ آهسته/ نامنظم، حرکات غیرمعمول چشم (نیستاگموس)، تغییرات بینایی (مانند تاری دید)، درد مفصل، تورم مچ پا، درد/ قرمزی/ تورم بازوها یا پاها، بی‌حسی و گزگز دست و پا، نشانه‌هایی از میزان کم سدیم در خون (مانند خواب‌آلودگی شدید، تغییرات ذهنی و خلقی از جمله گیجی، تشنج).

تعداد کمی از افرادی که برای هر شرایطی از داروهای ضدتشنج استفاده می‌کنند (مانند تشنج، اختلال دوقطبی، درد) ممکن است افسردگی، افکار یا اقدام به خودکشی یا سایر مشکلات روحی و روحی را تجربه کنند. اگر شما یا خانواده یا مراقبتان متوجه تغییرات غیرمعمول و ناگهانی در خلق و خو، افکار یا رفتارتان شدید، از جمله علائم افسردگی، افکار و اقدام به خودکشی، افکار آسیب رساندن به خود، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.

واکنش آلرژیک بسیار جدی به کاربامازپین نادر است. با این حال، در صورت مشاهده علائم واکنش آلرژیک جدی، از جمله موارد زیر، به پزشکتان اطلاع دهید و کمک پزشکی بخواهید: اگزما، خارش/ تورم (به‌خصوص صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل تنفسی.

مواردی که در بخش‌های بالا ذکر شد، لیست کاملی از عوارض‌جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض دیگری شدید که در بالا ذکر نشده، حتما با پزشکتان تماس بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف کاربامازپین، در صورتی‌که به آن یا به سایر داروهای ضد تشنج (مانند فسفنیتوئین، اککربازپین، فنوباربیتال، فنی توئین، پریمیدون) یا داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (مانند آمی تریپتیلین، دسی پرامین) حساسیت دارید یا اگر مبتلا به انواع دیگری از آلرژی­‌ها هستید، در این‌باره با پزشکتان صحبت‌کنید. کاربامازپین ممکن‌است شامل مواد غیرفعالی (مانند سوربیتول موجود در سوسپانسیون) باشد که موجب واکنش‌­های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت‌کنید.

قبل از استفاده از کاربامازپین، سابقه پزشکی خود را به پزشک اطلاع دهید. به‌خصوص: کاهش عملکرد مغز استخوان (نارسایی مغز استخوان)، اختلالات خونی (مانند پورفیری، کم خونی)، گلوکوم، بیماری قلبی (مانند بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی، ضربان قلب نامنظم)، بیماری کلیوی، بیماری کبدی، اختلالات روحی/ خلقی (مانند افسردگی)، عدم تعادل مواد معدنی (مانند کم بودن سطح سدیم یا کلسیم در خون).

کاربامازپین ممکن‌است شما را گیج یا خواب‌آلود کند یا باعث سرگیجه‌تان شود. تا زمانی‌که خیالتان از بابت سرگیجه و … راحت نشده، از رانندگی، استفاده از ماشین‌آلات و کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند، خودداری کنید. همچنین از مصرف نوشیدنی‌های الکلی نیز خودداری کنید. در صورت استفاده از ماری‌جوانا (شاهدانه) با پزشکتان صحبت‌کنید.

حساسیت به آفتاب

این دارو ممکن است حساسیت شما را نسبت به آفتاب بیشتر کند. وقت خود را در زیر نور آفتاب محدود کنید. از اتاق‌ها یا مواد برنزه کننده و چراغ‌های آفتاب پرهیز کنید. در فضای باز از ضد آفتاب استفاده کنید و لباس محافظ بپوشید. در صورت آفتاب سوختگی یا تاول های پوستی و قرمزی، فوراً از کمک پزشکی استفاده کنید.

قرص ها یا سوسپانسیون های جویدنی ممکن است حاوی قند باشند. در صورت ابتلا به دیابت یا هر بیماری دیگری که لازم است قند را در رژیم غذایی خود محدود یا اجتناب کنید، دارو را با احتیاط مصرف کنید. در مورد استفاده بی‌خطر از این محصول از پزشکتان بپرسید.

قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، تمامی محصولات مورد استفاده‌تان (از جمله داروهای تجویزشده، داروهای بدون‌نسخه و محصولات گیاهی) را به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید.

افراد مسن

افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو، خصوصا گیجی، عدم تعادل و ضربان قلب نامنظم، حساسیت بیشتری نشان دهند. گیجی و عدم تعادل، می‌تواند خطر زمین خوردن را افزایش دهد. همچنین ممکن است به‌نوعی عدم تعادل مواد معدنی به ویژه نمک در بدن (هیپوناترمی) مبتلا شوند، به خصوص اگر «قرص‌های آب» (ادرار آور) نیز مصرف می‌کنند.

دوران بارداری

در دوران بارداری، این دارو باید فقط در مواردی که به بسیار موردنیاز است استفاده شود. این دارو ممکن است به نوزاد متولدنشده آسیب‌برساند. با این حال، از آنجا که تشنج‌های درمان نشده یک بیماری جدی است که می‌تواند هم به یک زن باردار و هم به نوزاد متولد نشده‌اش آسیب برساند، مصرف این دارو را قطع نکنید، مگر اینکه به دستور پزشکتان باشد. اگر قصد بارداری دارید یا احتمال می‌دهید باردار باشید، فورا با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات استفاده از این دارو در دوران بارداری صحبت کنید. اگر باردار هستید، مراقبت‌های قبل از تولد که شامل آزمایشاتی برای نقص‌های مادرزادی است، توصیه می‌شود. از آنجا که همزمان با استفاده این دارو، قرص‌ها، ایمپلنت‌ها و تزریق‌های ضد بارداری تاثیرشان را از دست می‌دهند، در مورد اشکال قابل اطمینان کنترل بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر دهد یا خطر ابتلا به عوارض‌جانبی جدی را افزایش‌دهد. مقاله حاضر شامل فهرستی جامعی از همه تداخلات دارویی احتمالی نیست. لیستی از تمام موادی که مصرف‌می‌کنید (شامل داروهای بدون‌نسخه و محصولات‌گیاهی) تهیه‌کنید و آن را با پزشکتان به اشتراک بگذارید. بدون تأیید پزشک، دوز داروها را شروع، قطع یا تغییر ندهید.

برخی از محصولاتی که ممکن‌است با این دارو تداخل داشته‌باشند عبارتند از: ضد قارچ‌های خاص آزول (ایزاووکونازونیوم، ووریکونازول)، اورلیستات.

مصرف داروهای مهارکننده MAO با کاربامازپین ممکن‌است باعث تداخل دارویی جدی (احتمالاً کشنده) شود. در طول درمان با کاربامازپین از مصرف داروهای مهارکننده MAO (ایزوکاربوکسازید، لاینزولید، متیلن بلو، موکلوبماید، فنلزین، پروکاربازین، راساگیلین، سافینامید، سلژیلین، ترانسیل پرومین) خودداری کنید. اکثر بازدارنده‌های MAO نیز نباید به‌مدت دو هفته قبل و بعد از درمان با این دارو مصرف شوند. از پزشکتان در مورد زمان شروع یا قطع مصرف این دارو سوال کنید.

سایر داروها می‌توانند در از بین بردن کاربامازپین از بدن شما تأثیر بگذارند، که ممکن است بر نحوه کاربامازپین تأثیر بگذارد. مثلا می‌توان به آنتی‌بیوتیک‌های ماکرولید (مانند اریترومایسین)، ریفامایسین‌ها (مانند ریفابوتین)، عصاره گل راعی و غیره اشاره کرد.

تداخل با داروهای دیگر

کاربامازپین می‌تواند سرعت حذف سایر داروها را از بدن شما افزایش دهد، که ممکن است بر نحوه کار آنها تأثیر بگذارد. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از: آرتمتر/ لومفانترین، بوپسرویر، داروهای خاصی که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود (داروهای ضد انعقادی مانند آپیکسابان، ریواروکسبان)، برخی مسدود کننده‌های کانال کلسیم (مانند نیفدیپین، نمودیپین)، نفازودون، NNRTIهای HIV (مانند دلاواردین، ​​افاویرنز، اتراویرین، ریلپیویرین)، پرازیکوانتل، رانولازین و غیره.

این دارو ممکن است اثر کنترل‌کننده‌های بارداری هورمونی مانند قرص‌ها و دیگر موارد را کاهش دهد. بنابراین می‌تواند باعث بارداری شود. اگر هنگام استفاده از این دارو باید از روش‌های پیشگیرانه جلوگیری از بارداری استفاده کنید، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. همچنین اگر دچار لکه‌بینی یا خونریزی جدید شدید، به پزشک خود بگویید، زیرا اینها ممکن است نشانه‌هایی باشد که کنترل بارداری شما به خوبی کار نمی‌کند.

در صورت استفاده از سایر محصولاتی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند از جمله مسکن‌های مخدر یا تسکین‌دهنده‌های سرفه (مانند کدئین، هیدروکدون)، الکل، ماری‌جوانا (شاهدانه)، آنتی‌هیستامین‌ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین)، داروهای خواب یا اضطراب (مانند آلپرازولام، دیازپام، زولپیدم)، شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریزوپرولول، سیکلوبنزپرین)، با پزشک خود مشورت کنید.

برچسب روی تمام داروهای خود را بررسی کنید (مانند محصولات آلرژی یا سرفه و سرماخوردگی). زیرا ممکن‌است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می‌شوند. می‌توانید از داروساز نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

این دارو ممکن است در برخی آزمایشات پزشکی و آزمایشگاهی (مانند عملکرد تیروئید، برخی از تست‌های بارداری) تداخل ایجاد کند. و احتمالاً باعث نتایج آزمایش نادرست شود. اطمینان حاصل کنید که پرسنل آزمایشگاه و کلیه پزشکان از استفاده شما از این دارو مطلع هستند.

اوردوز یا مصرف بیش از حد

اگر کاربامازپین را اشتباهاً بیش از حد مصرف کردید و علائم جدی مانند از احساس بیهوشی یا مشکل تنفسی شدید دارید، با اورژانس یا پزشکتان تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ممکن است شامل: تنفس کند، از دست دادن هوشیاری، گرفتگی عضلات، حرکات کنترل نشده، ضربان قلب سریع و نامنظم باشد.

نکات

کاربامازپین را به افراد دیگر ندهید.

آزمایشات پزشکی (مانند شمارش کامل خون، سطح مواد معدنی خون، عملکرد کلیه/ کبد، معاینات چشم، سطح کاربامازپین خون) باید قبل از شروع مصرف این دارو و هنگام مصرف آن انجام شود. تمام نوبت‌های روان‌پزشکی و پزشکی خود را به‌طور منظم پیگیری کنید. برای جزئیات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.

دوز از دست رفته

اگر یک دوز از کاربامازپین را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اگر نزدیک زمان دوز بعدی است، از دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید. دوز بعدی را در زمان معین مصرف کنید. دوز را برای جبران دو برابر نکنید.

شرایط نگهداری

کاربامازپین را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید. در حمام نگهداری نکنید. داروها را از دسترس کودکان و حیوانات خانگی دور نگه دارید.