چگونه بر لطمه ازدست دادن شغل غلبه کنیم؟
توصیه‌های یک روانشناس به مراجعش هنگام از دست دادن شغل
این مقاله چکیده توصیه‌های گای وینچ Guy Winch، به یکی از مراجعانش است. مراجعی که به دلیل ازدست دادن شغل‌اش پس از شیوع کرونا دچار سردرگمی و غم زیاد شده. ابتدا نامه‌ای که این مراجع برای وینچ نوشته را می‌خوانیم:
جناب دکتر وینچ
من سابقاً پیشخدمت یک رستوران بوده‌ام که از ماه مارس به دلیل شرایط کرونا بسته شد. من بیکار شدم!
می‌دانم که باید به دنبال کار جدیدی باشم اما هنوز نتوانسته‌ام شروع کنم، زیرا احساس می‌کنم چیز زیادی برایم نمانده! من در نیویورک زندگی می‌کنم و اکثر رستوران‌ها بسته شده‌اند. آنهایی هم که هنچنان کار می‌کنند، نیروهای خودشان را دارند.
من ۲۳ ساله هستم و پیشخدمتی تنها کاری است که تا به‌حال انجام داده‌ام. بنابراین با شرایط پیش آمده فکر می‌کنم دیگر کسی حاضر نیست مرا استخدام کند. من تنها تا مطقع کاردانی تحصیل کرده‌ام و هیچ مهارت شغلی خاص دیگری ندارم. من کاملاً گیج شده‌ام! درمانده‌ام! وحشت دارم!
می‌دانم که باید بالاخره کاری کنم اما حتی نمی‌دانم باید از کجا شروع کنم؟ احساس می‌کنم برای افرادی مثل من هیچ امیدی نیست!
می‌توانم به خانه پدری‌ام در شهر دیگر برگردم اما این برای من یک شکست بزرگ خواهد بود. من هنوز می‌خواهم در نیویورک بمانم اما نمی‌دانم با این شرایط چطور ممکن است؟ این موضوع اساساً ناامیدکننده است.
خواهشمندم مرا راهنمایی کنید.
از طرف یک ناامیدِ بیکار
پاسخ روانشناس:
دوستِ ناامیدِ بیکارم
سلام
تنها در آمریکا حدود ۴۰ میلیون نفر در حال حاضر دچار ازدست دادن شغل خود شده‌اند. این مساله در سایر کشورها نیز خیلی بهتر و متفاوت نیست. پس شما تنها نیستید! علی‌الخصوص در حوزه کاری شما که خدمات رستوران و هتلداری است، بیشترین لطمات وارد شده.
در سال‌های کاری‌ام با مراجعین زیادی سر و کار داشته‌ام که درگیر چالش‌های ازدست دادن شغل خود بوده‌اند. بیشترین بار روانی این مساله برای اکثریت، تاثیر ازدست دادن شغل بر حال و طرز فکر آنها در خودآگاه و ناخودآگاهشان بوده. برای همین در ابتدا باید به عوامل عاطفی و روانی‌ای که مانع تلاش شما برای یافتن شغل شده بپردازید.
می‌خواهم در اینجا به یک مطالعه تجربی اشاره‌کنم که حدود چهاردهه قبل انجام‌شده اما بنظرم همچنان موثق است. به تعدادی دانشجوی کالج، در بدو ورود، تعدادی مساله حل‌نشدنی دادند و عملکردشان را در بلندمدت با گروه دیگری که درگیر این چالش نشدند مقایسه‌کردند.
سوال تحقیق این بود که: چرا شکست در انجام یک کار، عملکرد افراد را در سایر امور تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؟
محققان نتیجه‌گیری‌کردند که تلاش دانشجویان برای حل مسائل غیرقابل حل، توانمندی‌های آنان را زیرسوال می‌برد. آنها دریافتند که این موضوع برای دانشجویان احساس ناامیدی و ناتوانی ایجادمی‌کند. به‌عبارت دیگر، شکست در مراحل اولیه می‌تواند منجر به ناباوری توانمندی‌ها و تقلیل یافتن توانایی‌های افراد حتی کمتر از ظرفیتشان شود.
آیا با شرایط پیش آمده ازدست دادن شغل‌تان احساس ناتوانی یا کرختی دارید؟ مشابه آنچه برای دانشجویان مطالعه مذکور پیش‌آمده، احتمالاً فرض می‌کنید که تلاشتان برای یافتن شغل دیگر به‌نتیجه نخواهد رسید.
همانطور که در نامه ابتدای مقاله نیز خواندید، حداقل در شش قسمت از نامه به‌مواردی با مضمون احساسات فوق اشاره شده‌بود:
- … چیز زیادی برایم نمانده!
- دیگر کسی حاضر نیست مرا استخدام کند.
- من کاملاً گیج شده‌ام! درمانده‌ام! وحشت‌دارم!
- حتی نمی‌دانم باید از کجا شروع‌کنم؟
- احساس‌می‌کنم برای افرادی مثل من هیچ امیدی نیست!
- این موضوع اساساً ناامیدکننده است.
اگر می‌خواهید بدانید آیا این احساسات طبیعی‌است، باید بگویم بله، البته! اما آیا می‌خواهید تلاشتان برای یافتن کار موفقیت‌آمیز باشد؟ پس باید تلاش کنید تا این احساسات تا حد امکان کمترین تاثیر را بر روند عملکرد شما داشته باشد.
کلید غلبه بر احساسات ناخوشایند
کلید غلبه بر احساسات درماندگی، ناامیدی و بدبینی، بازیابی احساس تحت کنترل داشتن اوضاع است. زیرا شرایط تحت کنترل کاملاً متضاد احساس ناامیدی است. برای اینکه این احساس را بازیابی کنید، بهترین راه آن است که برنامه‌ریزی کنید. برای خود یک هدف مشخص و چندین هدف با اولویت‌های ثانویه در نظر بگیرید.
مثلاً ممکن است شما یک برنامه کوتاه‌مدت برای خود در نظر بگیرید. احتمال دارد این کار تماماً مطابق میلتان نباشد اما برخی از نیازهای فعلی شما را رفع نماید. یا حتی شاید اگر علی رغم ازدست دادن شغل‌تان، از نظر مالی تحت فشار نیستید برای چند هفته در خانه به مطالعه، تحقیق و برنامه‌ریزی برای آینده‌تان مشغول شوید. همچنین شما در کنار اینها، به یک برنامه بلندمدت نیاز دارید. این برنامه قرار است به شما کمک کند فرصت‌های شغلی مطابق توانمندی یا سلیقه شما را پیدا کند یا حتی بوجود آورد. کاری که از انجام آن احساس رضایت و رشد داشته باشید.
اولین قدم آن است که بتوانید استرس خود را مدیریت کنید. در ادامه به یک دستورالعمل پیشنهادی اشاره می‌شود که برای طراحی برنامه کوتاه‌مدت قطعاً می‌تواند راهگشا باشد:
۱. توانمندی‌های خود را لیست کنید.
به کارهایی که تا امروز در زندگی انجام داده‌اید بیاندیشید. برای انجام آنها از کدام قابلیتتان استفاده کرده‌اید؟ سعی کنید با اعتماد به نفس به تجارب و مهارت‌هایتان نگاه کنید. حتی شاید لازم شود به‌طور کلی فکر کنید؛ مثلاً اینکه برای یک پیشخدمت رستوران (که تجریه کرده‌ام)، چه مهارت‌هایی نیاز است؟ روابط اجتماعی قوی، شخصیت (ترجیحاً) برونگرا، توانایی چند-عملکردی بودن و حل مساله.
اگر احساس می‌کنید استعدادهای شما محدود است حتماً به این مطلب سر بزنید: تبدیل استعداد به نقاط قوت
نوشتن لیست قابلیتتان به شما کمک خواهد کرد تا آنچه که می‌توانید از تجارب و مهارت‌هایتان به یک کارفرما پیشنهاد دهید را به‌خاطر آورید. قطعاً این روش شما را با بخشی از خودتان مواجه می‌کند و به ارتقاء اعتمادبه‌نفس شما کمک خواهد کرد. در این مرحله لازم است رزومه خود را بروزرسانی کنید. لیستی از تمام کارهایی که تا به‌حال انجام داده‌اید را به همراه آنچه از خودتان می‌شناسید ثبت کنید. ترجیحاً آنها را در شبکه‌های اجتماعی مربوط به مشاغل ارائه دهید.
شبکه اجتماعی مشهور انگلیسی زبان مربوط به کار: Linkdin
چند نمونه وبسایت فارسی زبان برای کاریابی
۲. لیستی از مشاغلی که مطابق توانمندی‌های شما است، تهیه کنید.
این لیست می‌تواند بسیار گسترده یا بسیار منسجم و متمرکز باشد! احتمالاً مرور سایت‌های کاریابی می‌تواند به شما کمک نماید تا عنوان مشاغل را استخراج کنید.
۳. تمام خصوصیات و ویژگی‌هایی که از خودتان به‌عنوان یک کارمند نمونه می‌شناسید، نام ببرید.
مثلاً کارفرمایان تمایل دارند نیروهای استخدامی خود در چند ویژگی اشتراک داشته باشند. ویژگی‌هایی چون مسوولیت‌پذیری، قابل اعتماد بودن، وفاداری، اخلاق کاری قوی. تهیه این لیست نه تنها عزت نفس و اعتمادبه‌نفس شما را ارتقا می‌دهد، بلکه شما تعدادی واژگان مناسب دارید تا انگیزه نامه‌ای برای اقدام به کاریابی تهیه کنید.
حواستان را جمع کنید که این ویژگی‌ها مبتنی بر اصل صداقت باشد! کارفرمایان به این مساله توجه خاصی دارند. قطعاً اگر شما به ویژگی نظم اشاره کنید اما در مصاحبه کاری خود دیر حاضر شوید، شانس شما برای استخدام بسیار کم خواهد بود!
۴. اگر واقعاً جویای کار هستید، پیگیرانه به دنبال آن باشید.
مثلاً در برنامه‌ای منظم، هر روز صبح به سایت‌های کاریابی سر بزنید. از انرژی‌ای که بر اثر اقدامات فوق در شما برانگیخته بهره کافی ببرید. برای تمام مشاغلی که متناسب با ویژگی‌های شما است اقدام کنید. با هرکدام طوری برخورد کنید انگار تنها کاریست که برای گرفتن آن تلاش کرده‌اید.
دلیل رشد فردی، شانس و استعداد نیست؛ بلکه تداوم در کار است.
حال که برنامه‌ای مشخص دارید، احساس کنترل بیشتری بر شرایط خواهید داشت. این شما را از آن احساسات منفی ناامیدی دور خواهد کرد. مطمئناً با تمرکز بر احساسات مثبت بزودی شغل متناسب خود را پیدا می‌کنید.
در نهایت، در شرایط کنونی باید تاثیر طولانی مدت ویروس کرونا را در نظر بگیرید. برای برخی افراد، یک مکث کافی می‌تواند موجب تغییر مسیرشان شود. این اجتناب‌ناپذیر است که دنیای ما از جهات مختلفی متفاوت خواهد شد. بنابراین این موضوع می‌تواند برای شما یا دیگران فرصتی باشد تا:
۵. یک قدم عقب رفته و از نو شروع کنید.
هیچگاه برای یک شروع دیر نیست! ما به دنیا آمده‌ایم تا تجربه کنیم و بیاموزیم. اگر حتی در حال حاضر بیکار هستید، به این به دید یک فرصت نگاه کنید؛ فرصتی برای درنگ و بازبینی شرایطتان. مثلاً اگر سابقاً پیشخدمت رستوران بوده‌اید و آنقدر درگیر کار بودید که نتوانستید عملکرد یا علاقه‌تان را بسنجید، اکنون زمان از آن شماست! از خودتان بپرسید آیا من از کار در رستوران لذت می‌برم؟ آیا این شغلی هست که بخواهم به‌صورت طولانی مدت بر انجام آن متمرکز شوم؟ چقدر در این مدت درگیر استرس شغلی بوده‌ام؟ یا می‌خواهم فعلاً برای گذران زندگی از تجاربم استفاده کنم اما ضمناً به دنبال شغل موردعلاقه‌ام برای بلندمدت باشم. حتی شاید برای کار موردعلاقه بعدی نیاز به آموزش داشته باشید. لیست آن را تهیه کنید و قدم به قدم به آن نزدیکتر شوید.
اگر گزینه‌های شغلی پیش رویتان محدود است، پس نیاز است حتماً درباره مهارت‌هایتان بازنگری کنید. به دنبال بسط دادن قابلیات خود باشید. این کار در ابتدا معمولاً با چالش همراه است اما خیلی زود از انرژی یادگیری چنان تغذیه می‌کنید که سرعت پیشرفت شما را چندین برابر خواهد کرد.
به‌خاطر داشته باشید ازدست دادن شغل برای همه افراد یک ضربه روحی است. ضربه ازدست دادن شغل طبعاً جراحات عاطفی و لطمه به اعتماد به‌نفس را به دنبال دارد. رسیدگی به این لطمات، به شما کمک می‌کند ضمن ارتقاء امیدواری و خوش‌بینی، بتوانید به ابتکار عمل دست یابید. پس به دنبال شادی حقیقی در شغل خود باشید. از همین لحظه می‌توانید حال و انرژی خود را به‌دست بگیرید و بهترین خودتان را بسازید.
منبع: آیدیا تد
