ارتباط با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی
صحبت با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یک اختلال جدی در مغز است که میتواند بهطور قابل توجهی بر عملکرد ذهنی و رفاه افرادی که از آن رنج میبرند، تأثیر بگذارد. ارتباط با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی دشوار است.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است صداهایی را بشنوند، احساسات غیرطبیعی داشته باشند و گاهی اوقات، به روشهایی صحبت کنند که درک آن دشوار است یا منطقی نیست. با این حال، تعدادی راهکار وجود دارد که میتوان از آنها برای صحبت با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی استفاده کرد.
بخش اول: یادگیری درباره اسکیزوفرنی
۱. علائم اسکیزوفرنی را بشناسید. برخی از علائم بیشتر از سایرین قابل توجه هستند، اما با درک علائمی که حتی آنها را مشاهده نمیکنید، بهتر متوجه میشوید که شرایط فردی که با او صحبت میکنید، چگونه است. علائم اسکیزوفرنی شامل موارد زیر هستند:
- حالات بیاساس بدگمانی.
- ترسهای غیرمعمول یا عجیب، مانند اینکه بگوییم کسی میخواهد به فرد آسیب برساند.
- شواهد توهم یا تغییرات در تجربیات حسی. برای مثال: دیدن، چشیدن، بوییدن، شنیدن یا احساس چیزهایی که دیگران در همان زمان، مکان و موقعیت تجربه نمیکنند.
- نوشتار یا گفتار نامنظم. حقایق ناسازگاری که به یکدیگر مرتبط نیستند. نتیجه گیریهایی که از واقعیتها پیروی نمیکنند.
- علائم «منفی» (یعنی کاهش رفتار معمولی یا عملکرد ذهنی) مانند فقدان احساسات (گاهی اوقات آنها آنهدونیا یا بیلذتی نامیده میشوند)، عدم تماس چشمی، عدم وجود حالات چهره، بیتوجهی به بهداشت یا کناره گیری اجتماعی.
- ظاهر غیرمعمول، مانند لباسهای غیرعادی، پوشیده شده به صورت کج یا نامناسب (یکی از آستینها یا پاهای شلواری که بدون هیچ دلیل مشخصی جمع شدهاند، رنگهای نامناسب و غیره).
- رفتار حرکتی نامنظم یا غیرطبیعی، مانند قرار دادن بدن در حالتهای عجیب و غریب، درگیر شدن در حرکات بیش از حد، مکرر، و بیهوده مثل بستن دکمهها و بالا و پایین کشیدن کت.
۲. علائم را با اختلال شخصیت اسکیزوئید مقایسه کنید. این اختلال بخشی از طیف اختلالات اسکیزوفرنی است؛ هر دو اختلال با مشکل در بیان احساسات یا ایجاد ارتباطات اجتماعی مشخص میشوند. با این حال، برخی تفاوتهای قابل توجه وجود دارد. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید با واقعیت در تماس است، توهم یا پارانویای مداوم را تجربه نمیکند و الگوهای گفتاری مکالمه او عادی و قابل فهم است. یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید به تنهایی تمایل پیدا میکند، میل جنسی کمی دارد یا آن را اصلاً ندارد و ممکن است با نشانهها و تعاملات اجتماعی عادی گیج شود.
- اگرچه این اختلال بخشی از طیف اسکیزوفرنی است، اما اختلال اسکیزوفرنی نیست، بنابراین روشهای ارتباطی که در ادامه برای فرد مبتلا به اسکیزوفرنی توضیح داده شده است، برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید اعمال نمیشود.
۳. تصور نکنید که با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی روبرو هستید. حتی اگر فرد علائم اسکیزوفرنی را نشان دهد، ناخواسته این اختلال را فرض نکنید. شما مطمئناً نمیخواهید با تصمیمگیری در مورد اینکه فرد مبتلا به اسکیزوفرنی است یا نه، اشتباه کنید.
- اگر مطمئن نیستید، سعی کنید از دوستان و خانواده فرد مورد نظر بپرسید.
- این کار را مؤدبانه انجام دهید، میتوانید بگویید: «میخواهم مطمئن شوم چیز اشتباهی نمیگویم یا کار اشتباهی انجام نمیدهم. بنابراین میخواستم بپرسم: آیا این فرد اختلال روانی دارد، مثلاً اسکیزوفرنی؟ پس ببخشید اگر چیزی که میگویم اشتباه است، فقط برخی از علائم آن را میبینم و هنوز هم میخواهم با او محترمانه رفتار کنم.»
۴. دیدگاه همدلانه داشته باشید. هنگامی که علائم اسکیزوفرنی را یاد گرفتید، تمام تلاش خود را کنید تا خودتان را جای فردی که از این اختلال ناتوان کننده رنج میبرد، بگذارید. در نظر گرفتن دیدگاه فرد، از طریق همدلی یا همدلی شناختی، یک عامل کلیدی در روابط موفق است، زیرا به فرد کمک میکند تا کمتر قضاوت کننده و بیشتر صبور باشد، همچنین به او اجازه میدهد تا نیازهای شخص دیگر را بهتر درک کند.
- اگرچه تصور برخی از علائم اسکیزوفرنی ممکن است دشوار باشد، اما همچنان میتوانید تصور کنید که عدم کنترل ذهن خود، احتمالاً عدم آگاهی از این فقدان کنترل و عدم درک کامل وضعیت واقعی چگونه است.
بخش دوم: داشتن یک مکالمه
۱. همانطور که با هر شخص دیگری صحبت میکنید، با فرد مورد نظر صحبت کنید و هر چیز غیرعادی که بیان میشود را در نظر بگیرید. به یاد داشته باشید که هنگام صحبت کردنتان، طرف مقابل ممکن است صداها یا صداهایی را در پس زمینه بشنود که درک شما را برایش دشوار میکند. بنابراین ضروری است که واضح، با آرامش و نسبتاً آرام صحبت کنید؛ زیرا احتمال دارد اعصاب آنها از شنیدن صداها به هم بریزد.
- این صداها ممکن است هنگامی که صحبت میکنید، از آنها در سرشان انتقاد کنند.
۲. مراقب هذیانها باشید. هذیانها در چهار نفر از هر پنج نفر مبتلا به اسکیزوفرنی رخ میدهد، بنابراین توجه داشته باشید که احتمال دارد فرد این هذیانها را در حین صحبت کردن تجربه کند. این توهمات ذهنی ممکن است به صورتی باشند که شما یا برخی از افراد دیگر مانند یک سازمان مشهور یا همسایه در حال کنترل ذهن فرد هستید، یا مثلاً شما را واقعاً به عنوان یک فرشته خداوند یا هر چیز دیگری ببینند.
- توهمات خاص را درک کنید تا بدانید از چه اطلاعاتی در مکالمه جلوگیری کنید.
- خودبزرگبینی احتمالی را در ذهن داشته باشید. به یاد داشته باشید شما با کسی صحبت میکنید که ممکن است به گونهای فکر کند که گویی یک فرد مشهور، مرجع یا فراتر از سطح منطق معمولی است.
- سعی کنید در حین صحبت تا حد امکان موافق باشید. با این حال، بیش از حد تعارف نکنید، دلربا نباشید یا تعریف نکنید.
۳. هرگز طوری صحبت نکنید که انگار شخص آنجا نیست. هنگام صحبت با فرد مبتلا به اسکیزوفرنی، آنها را حذف نکنید؛ حتی اگر یک هذیان یا توهم مداوم وجود داشته باشد. بهطور معمول هنوز حسی از آنچه در حال وقوع است، وجود خواهد داشت؛ این شامل صدمه دیدن از صحبتهای شما میشود که انگار شخص در اطراف نیست.
- اگر لازم است با شخص دیگری در مورد آنها صحبت کنید، آن را به گونهای بگویید که فرد مورد نظر از شنیدن آن صحبت اذیت نشود یا زمانی را به صحبت خصوصی اختصاص دهید.
۴. با افراد دیگری که این شخص را میشناسند، مشورت کنید. شاید با پرسیدن از دوستان، خانواده یا (در صورت لزوم) مراقب، در مورد بهترین روش صحبت با این شخص خاص چیزهای زیادی را بیاموزید. تعداد زیادی سؤال وجود دارد که شاید بخواهید از این افراد بپرسید، مانند:
- آیا سابقه خصومت وجود دارد؟
- آیا تاکنون فرد دستگیر شده است؟
- آیا هذیان یا توهم خاصی وجود دارد که باید از آن آگاه باشم؟
- وقتی به موقعیتهایی فکر میکنید که ممکن است با این شخص در آنها قرار بگیرم، آیا راههای خاصی برای واکنش نشان دادن وجود دارد؟
۵. یک برنامه جایگزین داشته باشید. اگر مکالمه بد پیش رفت یا احساس کردید که امنیت شما در خطر است، بدانید که چگونه اتاق را ترک خواهید کرد.
- تمام تلاش خود را کنید تا از قبل به این فکر کنید که چگونه میتوانید با آرامش و ملایمت با فرد صحبت کنید تا عصبانیت و پارانویای خود را پشت سر بگذارد. شاید کاری باشد که بتوانید انجام دهید تا فرد احساس آرامش کند. مثلاً، اگر فرد احساس میکند که دولت از او جاسوسی میکند، به او پیشنهاد دهید که پنجرهها را با فویل آلومینیومی بپوشاند تا از هر گونه دستگاه اسکن یا جاسوسی در امان باشد.
۶. جهت پذیرش چیزهای غیرعادی آماده باشید. تعادل خود را حفظ کنید و واکنش نشان ندهید. فرد مبتلا به اسکیزوفرنی احتمالاً متفاوت از فردی که این اختلال را ندارد، رفتار و صحبت میکند. به هیچ استدلال یا منطق نادرستی نخندید، مسخره نکنید یا آن را مورد تمسخر قرار ندهید. اگر بهطور منطقی احساس میکنید که تهدید یا احتمال اتفاق آسیبی نزدیک است، انگار که ممکن است تهدیدی رخ دهد، با پلیس تماس بگیرید؛ اما در آنجا بمانید زیرا برخوردهای با پلیس اغلب منجر به مرگ بیمار به دست پلیس شده است.
- اگر تصور کنید که زندگی با چنین اختلال مشکل سازی چگونه باید باشد، متوجه اهمیت و جدیت وضعیت میشوید و اینکه چنین مشکلاتی برای تمسخر نیست.
۷. استفاده مداوم از دارو را تشویق کنید. معمولاً افرادی که از اسکیزوفرنی رنج میبرند، تمایل به ترک داروها دارند. با این حال، تداوم استفاده از دارو بسیار مهم است. اگر در مکالمه اشارهای به ترک داروی آنها میشود، میتوانید:
- پیشنهاد کنید که قبل از چنین تصمیمگیری جدی، ابتدا با پزشک مشورت کنند.
- یادآوری کنید که اگر اکنون فرد احساس بهتری دارد، ممکن است به دلیل مصرف دارو باشد، اما ادامه احساس بهتر میتواند مستلزم استفاده مداوم از آن داروها باشد.
۸. از تغذیه هذیانها بپرهیزید. اگر فرد پارانویا شد و به این مسئله اشاره کرد که شما علیه او نقشه میکشید، از تماس چشمی بیش از حد جسورانه خودداری کنید، زیرا ممکن است پارانویا را افزایش دهد.
- اگر آنها فکر میکنند که شما دارید در موردشان چیزهایی مینویسید، هنگامی که در کنارشان هستید، به کسی پیام ندهید.
- اگر آنها فکر میکنند که شما در حال دزدی هستید، از حضور طولانی مدت در اتاق یا خانه به تنهایی خودداری کنید.
نکات کمکی
- شما میتوانید منابع معتبری مثل کتابهای علمی که بهطور دقیق به توصیف شرایط فرد مبتلا به اسکیزوفرنی میپردازند را مطالعه کنید. این امر به شما کمک میکند تا بهتر درک کنید که فرد مبتلا به این بیماری چه چیزی را تجربه میکند و چگونه با یک فرد بهبود یافته مبتلا به اسکیزوفرنی در تضاد است.
- ملاقاتهای اجتماعی با آنها داشته باشید و اجازه دهید مکالمهتان طوری باشد که انگار با هر شخص دیگری بدون توجه به وضعیت روانی فعلی، صحبت میکنید.
- از کلمات یا عبارات کودکانه حمایت نکنید و از آنها استفاده نکنید. بزرگسال مبتلا به اسکیزوفرنی یک فرد بالغ محسوب میشود.
- بهطور ناخودآگاه فرض نکنید که یک فرد خشن یا تهدید کننده خواهد شد. آن دسته از افرادی که مبتلا به اسکیزوفرنی و سایر بیماریهای روانی هستند، خشنتر از جمعیت عمومی نیستند.
- نسبت به علائم، هشداردهنده ظاهر نشوید یا عمل نکنید.
- این مطلب عمدتاً به موارد شدید اسکیزوفرنی پرداخته است. اگر فرد مبتلا به این اختلال به درستی تحت درمان دارویی قرار گیرد و به روانپزشک مراجعه کند، احتمالاً تفاوتی با دیگران نخواهد داشت. پس براساس کلیشهها، زود قضاوت نکنید.
- اگر فرد اسکیزوفرنی عملکرد ذهنی نادرست، حمله اضطراب، دوره یا چیزی مشابه را تجربه کرده است، در اسرع وقت به کمک حرفهای برای او مراجعه کنید.
هشدارها
- اگر با پلیس تماس گرفتید، حتماً تشخیص سلامت روان فرد را ذکر کنید تا مأموران بدانند با چه فردی روبرو هستند. اغلب اوقات بسیاری از موقعیتها خطرناک میشوند، زیرا به افسران اطلاع داده نمیشود که فرد مقابل دارای اختلال روانی است و احتمال دارد واکنش منفی به حضور پلیس نشان دهد.
- اگر فرد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار توهم، هذیان یا علائم روان پریشی است، ایمنی خود را در نظر داشته باشید. به یاد داشته باشید که این بیماری، ممکن است شامل پارانویا و هذیان باشد و حتی اگر فرد کاملاً دوستانه به نظر برسد، احتمال پرخاشگری ناگهانی یا تغییرات ناگهانی در رفتارها نیز وجود دارد.
- اسکیزوفرنی با نرخ بالای خودکشی نسبت به جمعیت عموم مرتبط است. اگر فردی که با او صحبت میکنید به نظر میرسد که به خودکشی فکر میکند، این مهم است که فوراً با خدمات اورژانس یا یک خط تلفن خودکشی تماس بگیرید.
منبع: