روانشناس کودک
روانشناس کودک
کودکی در زندگی اکثر افراد تأثیر بسزایی در ویژگیها، خصوصیات و رفتارهای بزرگسالی آنها دارد. روانشناس کودک یکی از شاخههای روانشناسی است که تمرکزش بر روی کودک و رشد و تحول او است و تحولات کودک و رفتارهای او را از بدو تولد تا نوجوانی شامل میشود. روانشناسی کودک شامل مهارتهای اجتماعی، مشکلات رفتاری، سلامت روانی و عاطفی و رشد میگردد.
تا چند سده قبل باور بر آن بود که تنها تفاوت یک کودک با بزرگسال آن است که قد و قواره او کوچکتر از یک بزرگسال است و کودک را نسخه کوچک شده یک بزرگسال میدانستند. پس از تحقیقات و مطالعات انجام شده دریافتیم که کودک از نظر نوع تفکر، عواطف و احساسات و از نظر روانی کاملاً متفاوت از یک بزرگسال میباشد.
در طول رشد فرزندانمان با مواردی مواجه میشویم که به مشورت با یک روانشناس کودک نیاز داریم. فردی که دانش کافی برای نحوه مواجه با شرایط دشوار را دارد و به ما کمک میکند تا با اطمینان کافی، روش مناسبی را در تعامل با کودک خود اختیار کنیم.
چه زمانهایی نیاز است که با روانشناس کودک مشورت کنیم؟
موضوعات موردنیاز برای مشورت با یک روانشناس کودک را میتوان به دو دسته تقسیم کرد. ۱) موضوعات بلندمدت و ۲) موضوعات کوتاهمدت.
موضوعات بلندمدت در ارتباط با کودک عبارتند از:
۲- اختلال ریاضی
۴- اضطراب
۶- اضطراب جدایی
۷- خجالتی بودن
۸- ناتوانی در مهارتهای اجتماعی از جمله عدم مهارت در دوستیابی
۹- لکنت زبان
۱۰- تیک عصبی
موضوعات کوتاهمدت در ارتباط با کودکان عبارتند از:
۱-ناخن جویدن
۲- خوابهای ترسناک دیدن
۳- بد خوابی
۴- بد خلقی و پرخاشگری موقت
۵- مواجه شدن با شرایط دشوار مانند دعوای والدین، فوت یکی از والدین و یا طلاق که تاثیرات شدیدی بر کودک میگذارد
۶- از دست دادن دوستان بهجهت عوض کردن محل زندگی
۷- لجبازی
۸- بهکار بردن حرفهای زشت
۹- ترس از رفتن به مهد و مدرسه
۱۰- مشکلات تحصیلی
۱۱- برداشتن اشیا بدون اجازه
۱۲- شب ادراری
۱۳- دروغگویی
۱۴- حسادت
۱۵- زدن کودکان دیگر
انواع روانشناس کودک
روانشناس کودک با توجه به حوزه علاقه خود میتواند در زمینههای زیر به کار مشغول شود:
- روانشناس بالینی کودک یا روانشناس ناهنجاریهای کودک که با مشکلاتی چون افسردگی کودکان، اضطراب و … کار میکند.
- روانشناس رشد کودک که بر رشد و تحول کودک کار میکند.
- روانشناس نوجوان که با نوجوانان بین ۱۲ تا ۱۸ سال کار میکند.
- روانشناس مدرسه که به مشکلات کودک در سیستم آموزشی میپردازد.
- روانشناس تربیتی که بر موضوعاتی همچون نحوه یادگیری کودکان، اختلالات یادگیری و تفاوتهای فردی در یادگیری میپردازد.
درمان
در صورتی که به مشکلات موقتی کودکان توجه نشود و بهواسطه مشورت با روانشناس کودک و بهکارگیری راهحل درست، مشکلات کودک حل نشود؛ بسیاری از مشکلات موقت تبدیل به موضوعات و مشکلات اساسی و دائمی دربزرگسالی میشود و بالعکس، بسیاری از مشکلات دائمی مانند اختلال خواندن و یا لکنت زبان در صورتی که در سنین کودکی به آن پرداخته شود، امکان درمان کامل آن وجود دارد.
بهطور مثال، کودکی را فرض کنید که لجباز است. راهحل مادر آن است که مقابله با کودک کرده تا به اصطلاح پررو نشود و خواستههای بیشتری در آینده نداشته باشد. چنین کودکی، چه درباره انسانها و جهان اطراف خود خواهد آموخت؟ او تبدیل به بزرگسالی میشود که باور دارد تنها با زور، اصرار و پافشاری میتواند بهخواسته خود برسد و دیگران همگی مانعی هستند در وصول به خواستهاش. او دنیا را محل تضاد خواستهها میداند و باور ندارد که انسانها میتوانند و باید در رسیدن به اهدافشان به یکدیگر کمک کنند. او دنیا را جنگلی فرض میکند که هر کس تنها بهفکر خودش است. چنین کودکی توانایی همدلی با دیگران را ندارد و نمیتواند موضوعات را از نگاه دیگران ببیند.
یک روانشناس کودک به والدین کمک میکند تا در درجه اول نگرانیشان در رابطه با مشکل کودک کاهش بیابد و مشکل کودک را امری همیشگی که نتوان کاری برای آن انجام داد، ندانند. در ثانی، وی کمک میکند تا والدین راهحل مناسب تعامل با کودک را درک کند و فرا بگیرد.
همانگونه که لازم است کودک را برای مسائل فیزیولوژیکی مورد آزمایش و بررسی قرار دهیم و خود بهعنوان والدین اقدام به درمان کودک نمیکنیم، بههمین ترتیب در مواجه با موضوعات روانی کودک نمیتوانیم بدون مشورت با روانشناس کودک و بدون اطلاعات کافی اقدام کنیم. علائه بر این، لازم است پیش از آنکه با مشکلی مواجه شویم، اصول فرزندپروری را بیاموزیم تا با مشکلات کمتری در تربیت فرزند خود مواجه شویم.
روانشناس کودک از روشهای متفاوتی میتواند برای درمان کودک استفاده نماید. درمان شناختی رفتاری متداولترین نوع درمان مشکلات کودکان میباشد. در این روش به کودک کمک میشود تا یاد بگیرد چگونه مشکل خود را از طریق مناسب و درست حل کند.
ویژگیهای یک روانشناس کودک خوب
برای پیدا کردن یک چنین روانشناسی باید به فاکتورهای مهمی همچون تجربه کاری، مدرک تحصیلی مرتبط با تعلیم و تربیت، علاقمندی به کودکان، صبوری و آرامش توجه کرد.
یک روانشناسکودک خوب علاوه بر سایر ویژگیهایی که هر روانشناسی دارد باید صبور و دلسوز باشد و همچنین بتواند دنیا را از دریچه چشم یک کودک ببیند و نیازهای او را درک کند.
بهتر است درباره چگونگی روند درمان از روانشناسکودک خود سوال کنید. هرچقدر سن کودک کمتر است، نیاز به حضور شما در جلسات درمان بیشتر است. زمان لازم برای شروع بهبود نشانههای مشکل را از او خود بپرسید.