با چشمان کودک نگریستن

با چشمان کودک خود به دنیا بنگرید

در فرزندپروری نامشروط، آموزش «درک دیدگاه دیگری» به این خاطرست که می‌خواهیم با کودکمان ارتباط برقرار کنیم. در عین حال ضروری است که بتوانیم دیدگاه کودک خود را نیز درک کنیم.

همچنین می‌توانیم به کودکمان کمک‌کنیم تا یاد بگیرد نظرات اشخاص دیگر را درک‌کند. اما به‌عنوان والد اولیتمان باید این باشد که بتوانیم مسائل را از دیدگاه کودک ببینیم. این تنها یک مدل مهارت نیست! بلکه یک جزء اساسی فرزندپروری خوب است.

«درک دیدگاه دیگری» مخرج مشترک بسیاری از چیزهای متفاوتی است که در کتاب «فرزندپروری بدون شرط» بیان شد. برای مثال، تنبیه کردن در صورتی‌که از چشمان فرد تنبیه شده نگاه کنیم، برای ما بسیار واضح می‌شود. به همین ترتیب تاثیر جبهه‌ی متحدی که پدر و مادر در مقابل کودک شکل می‌دهند، یا تقویت مثبت برای رفتارهایی که ما را خرسند می‌سازد را نیز می‌توان به همین ترتیب از دید کودک به نظاره نشست.

اگر تصور کنیم این چیزها از چشم کودک چگونه به‌نظر می‌رسند، تاثیرات منفی‌شان دیگر ما را شوکه نخواهند کرد!

ما همیشه در حال آموزش به کودکانمان هستیم. اما برای آنکه بفهمیم در حال آموزش چه چیزی هستیم، درک دیدگاه کودک به ما کمک می‌کند. براساس تحقیقات انجام‌شده، باید به‌خاطر داشت کودک براساس پیامی‌که دریافت‌می‌کند (و نه پیامی‌که ما قصدداریم بفرستیم!) اثرات رفتارمان را پیش‌بینی‌می‌کند.

بنابراین آنچه مهم است این است که آیا کودکان احساس عشق بدون شرط می‌کنند؟ آیا باور دارند که خودشان می‌توانند تصمیم بگیرند و …؟

طرح یک مثال

اجازه بدهید یک مثال ملموس ارایه کنم. ممکن است وقتی به نوجوانمان که دیر به خانه آمده است می‌گوییم شام را از دست داده است، نیتمان کاملاً خیر باشد. ما فکر می‌کنیم درسی که می‌دهیم عبارتست از: «دفعه‌ی بعد احتمالاً سریعتر خواهی بود و حواست بیشتر جمع خواهد شد.»

اما احتمالاً آنچه کودک می‌شنود این است: «آنها اصلاً توجهی به این ندارند که دلیل این اتفاق چیست. تنها دو دقیقه طول می‌کشد که شامم دوباره گرم شود، اما آنها ترجیح می‌دهند من گشنه بمانم. مشخص است که برای آنها قوانین احمقانه‌شان مهم‌تر است تا خوبی و خوشبختی من. آیا این به دلیل آن نیست که من ارزش مراقبت شدن ندارم؟».

«درک دیدگاه دیگری» به والدین کمک می‌کند تا درباره‌ی نیازهای کودکان خود آگاهی بیشتری کسب کنند. پژوهشگران دریافته‌اند والدینی که این گونه عمل می‌کنند، احتمال کمتری دارد که روابط خود را بر مبنای کنترلگری و تنبیه بنا کنند.

طبق تحقیقاتی که در سه کشور مختلف و بین کودکان دو تا پانزده سال انجام شد، تایید شد که تلاش برای دیدن قضایا از چشم کودک به والدین بسیار کمک می‌کند. این کار در واقع از سه جنبه مفید است:

۱- درک دیدگاه کودک به ما کمک می‌کند تا بفهمیم واقعاً چه خبر است

بالاخص وقتی که کودک نمی‌تواند یا نمی‌خواهد انگیزه‌اش را برای ما توضیح دهد. بنابراین احتمال دارد فرض اشتباهی در ذهن بپرورانیم و بر آن اساس کودک را تنبیه کنیم. ما نیاز داریم اطلاعاتی کسب کنیم که به ما کمک می‌کند به عمق برویم و تنها به رفتار واکنش نشان ندهیم. در این صورت می‌توانیم روشی برای رسیدن به معانی عمیق‌تر و مسائل اساسی پیدا کنیم.

۲- درک دیدگاه کودک ما را در مقابل خلقیات کودک صبورتر می‌سازد.

وقتی که ما دنیا را از نگاه کودک می‌بینیم، احتمال بیشتری دارد نسبت به زمانی که تنها از بیرون به تماشا نشسته‌ایم با احترام و مهربانی پاسخ گوییم. این امر به نوبه‌ی خود به کودک کمک می‌کند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد و در کنار ما احساس امنیت، تعلق و ارزش کند.

۳- غیاب «درک دیدگاه کودک» از سوی والدین اشکال متفاوتی به خود می‌گیرد.

در نگران‌کننده‌ترین حالت آن، والدین هیچگونه توجهی به احساسات کودک نمی‌کنند و تلاش می‌کنند تا تجربه‌ی خود را بر کودک تحمیل کنند (من سردم است، برو کاپشنت را بپوش).

موارد شایع‌تر آن است که ما درک نمی‌کنیم چقدر دنیای آنها و نگرانی‌های آنها متفاوت از ماست. وقتی دخترم ۵ ساله بود، یک روز با شرح و بسط بسیار برای من توضیح داد که اگر برای جشن هالووین (که هنوز چند ماه به آن مانده بود) روپوش بلند با کلاه بپوشد، امکان دارد نتواند از سوراخ دو چشم آن تشخیص دهد چه نوع شیرینی‌ای برمی‌دارد و به همین دلیل ممکن است اشتباهاً شیرینی که دوست ندارد، بخورد.

به هیچ‌وجه نباید به کودک بگوییم که اضطرابش احمقانه است، به خصوص زمانی که در حال گریه کردن است. در نظر ما کودکان اغلب بر سر چیزهای بی‌اهمیت گریه سر می‌دهند، اما برای آنها به هیچ‌وجه بی‌اهمیت نیست: آنچه کودک ما را به طغیان می‌کشاند، دارای اهمیت بسیاری است.

ما از طغیان کودک احساس خشم می‌کنیم و اگر در جمع باشیم احساس شرم می‌کنیم، اما فراموش می‌کنیم کودک در حال گذراندن تجربه‌ی دردناکی است و به دنبال آزار و اذیت نیست.

بله، پدر و مادر بودن بسیار دشوار است، اما کودک بودن دشوارتر است!

برگرفته از کتاب فرزندپروری بدون شرط، نویسنده الفی کهن، مترجم دکتر کامیار سنایی.