واژینیسم چیست؟

مقدمه

ازجمله مشکلات‌جنسی که ترس و اضطراب شدیدی برای زنان بوجود می‌آورد واژینیسم یا دخول غیرممکن از راه واژن می‌باشد. این مشکل می‌تواند بدون آگاهی زوجین سال‌ها بطول بیانجامد. گاه زوج همسرش را به سردمزاجی یا عدم‌عشق و علاقه متهم‌می‌کند. زوجه نیز دچار اضطراب شدید و انزجار ازهرگونه ارتباط جنسی می‌شود. این در حالیست که با دانش کافی به‌راحتی می‌توان آن‌را درمان‌کرد. واژینیسموس (آلت تنشی) عبارتست از انقباض غیرارادی عضلات (یک‌سوم خارجی) اطراف مهبل که با درد شدید هنگام ورود جسم خارجی به‌مهبل همراه‌است. انقباض عضلات کاملاً غیرارادی بوده و مانع دخول آلت‌تناسلی مرد هنگام آمیزش جنسی می‌شود.

در موارد شدید، دخول هرگونه جسم خارجی کوچک از جمله انگشت کوچک نیز غیرممکن است. فرد دچار واژینیسموس (آلت تنشی) ممکن‌است خودآگاه علاقمند به رابطه جنسی باشد، ولکن حین رابطه جنسی دچار درد شدیدی می‌شود. درطول زمان به‌جهت تداعی رابطه جنسی با درد، از هرگونه رابطه جنسی اهتراز جسته و تا مرحله بیزاری نیز گاهاً پیش‌می‌رود.

برای واژه واژینیسموس (آلت تنشی) معادلی در زبان فارسی وجود ندارد و نویسنده کلمه «آلت تنشی» را به‌عنوان معادل واژینیسموس انتخاب‌می‌کند.

واژینیسموس (آلت تنشی) عامل مشترک رابطه جنسی دردناک در زنان و نیز ازجمله دلایل اولیه ازدواج‌هایی است که پس از گذشت مدتی به رابطه جنسی منجر نشده‌است. اگرچه احساس درد و ناراحتی موقت برای زنان حین رابطه جنسی گاهاً می‌تواند پیش‌بیاید، ولکن اگر احساس درد دائمی و در تمامی روابط جنسی رخ‌دهد، تشخیص واژینیسموس (آلت تنشی) بر آن گذاشته می‌شود و نیازمند درمان است.

در واژینیسموس (آلت تنشی) بدن و ذهن دربرابر هرگونه دخولی به واژن شرطی‌شده‌اند و بدون اراده فرد، دهانه واژن حین ورود شی خارجی منقبض می‌شود، همانند زمانی‌که شی خارجی به‌چشم نزدیک‌می‌شود و ناخودآگاه چشمان برای محافظت از آسیب بسته‌می‌شود. در واژینیسموس (آلت تنشی) بدن یادگرفته که با دخول شی خارجی به‌بدن انتظار درد داشته‌باشد، بنابراین عضلات لگن ناخودآگاه منقبض‌می‌شوند. در بعضی زنان سایر ماهیچه‌های بدن نیز دچار اسپاسم می‌شوند. زمانی‌که تلاش برای دخول شی خارجی تمام‌شود، بدن مجددا ریلکس‌می‌شود.

انواع واژینیسم

واژینیسموس یا واژینیسم (آلت تنشی) یک طیف است. از انواع خفیف‌تر واژینیسموس (آلت تنشی) که دخول آلت تناسلی ممکن است صورت بگیرد، ولکن با درد و سوزش همراه است تا انواع شدید آن که عضلات لگن به‌صورت غیرارادی دهانه ورودی واژن را سفت و منقبض می‌کند، به‌نحوی که امکان ورود هیچ چیزی به واژن ممکن نمی‌باشد.

در گروهی از افراد واژینیسم (آلت تنشی) در همه موقعیت‌ها و با همه افراد و حتی هر شی خارجی وجود دارد، در حالیکه در گروهی دیگر واژینیسم (آلت تنشی) تنها در شرایط خاص و با شریک جنسی خاصی اتفاق می‌افتد و با شخص دیگر و یا با دخول تامپون مشکلی وجود ندارد.

واژینیسم (آلت تنشی) را به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌کنند. در واژینیسموس (آلت تنشی) اولیه فرد از اولین رابطه جنسی خود دچار مشکل بوده است و هیچ زمانی رابطه جنسی بدون درد و مشکل را تجربه نکرده است. فرد مبتلا معمولاً دلیل مشکل دخول را به اشتباه کوچک بودن و یا غیرطبیعی بودن واژن خود فرض می‌کند در حالیکه در اکثر مواقع مشکل واژینیسموس (آلت تنشی) است. باید آگاه بود که فارغ از قد، وزن و سن یک زن، واژن توانایی تطبیق خود را با هر سایزی از آلت تناسلی مرد دارد.

در نوع ثانویه پس از آنکه زنی برای سال‌ها رابطه جنسی راحت و سالمی داشته است، واژینیسموس (آلت تنشی) اتفاق می‌افتد. واژینیسموس ثانویه معمولاً بر اساس شرایط پزشکی، وقایع ناگوار، مشکل در روابط، جراحی، تغییرات زندگی (به‌طور مثال یائسگی)، و یا گاهاً بدون هیچگونه دلیل مشخصی رخ می‌دهد. درمان واژینیسم (آلت تنشی) بر اساس اولیه و یا ثانویه بودن آن اندکی متفاوت است.

دلایل واژینیسم چیست (آلت تنشی)

واژینیسموس (آلت تنشی) به دلایل فیزیکی و روانی متعددی می‌تواند شروع شود. ولکن پس از شروع فرد در چرخه درد گرفتار می‌شود. بنابراین دلیل آغاز واژینیسموس (آلت تنشی) با دلیل ادامه یافتن آن می‌تواند متفاوت باشد و در ادامه به دلایل آغاز واژینیسموس (آلت تنشی) اشاره می‌شود. ۵ شماره اول دلایل روانی و باقی موارد دلایل فیزیکی هستند:

۱. ترس: ترس از حاملگی، ترس از پاره شدن واژن، ترس از رابطه جنسی دردناک، ترس از عود مشکل پزشکی در عضلات لگن

۲. اضطراب و استرس: اضطراب منتشر، اضطراب عملکرد (فرد نگران است که عملکرد خوبی در رابطه جنسی نداشته باشد)، تجربیات جنسی نامطلوب قبلی، دیدگاه منفی درباره رابطه جنسی، احساس گناه، ترومای عاطفی و یا دیگر هیجانات ناسالم جنسی

۳. مشکلات در ارتباط با همسر: سواستفاده، عدم تعلق عاطفی، ترس از عدم تعهد، عدم اطمینان و اعتماد، اضطراب از آسیب‌پذیری، احساس از دست دادن کنترل

۴. وقایع آسیب‌زا: در گذشته در معرض سواستفاده جنسی و عاطفی بودن، شاهد خشونت و یا سواستفاده بودن، خاطرات سرکوب شده

۵. تجربیات کودکی: والدین سخت‌گیر، سخت‌گیری‌های مذهبی نامتعادل، دیدن صحنه‌ها و تصاویر جنسی شوک برانگیز، فقدان تعلیم و تربیت جنسی

۶. مشکلات پزشکی: مانند عفونت مجاری ادرار، بیماری‌های جنسی، کیست، اگزما، التهاب لگن و …

۷. زایمان: درد ناشی از زایمان طبیعی و یا زایمان سخت، سقط جنین

۸. تغییرات مرتبط با سن: یائسگی و تغییرات هورمونی، خشکی واژن، اتروفی واژن

۹. مشکلات موقت: درد موقت ناشی از پیشنوازی نکردن همسر، مرطوب و لغزنده نشدن واژن حین رابطه جنسی

۱۰. ضایعه لگن: هرگونه ضایعه و مشکل در ارتباط با لگن

۱۱. سواستفاده: حمله فیزیکی، تجاوز، سوءاستفاده فیزیکی و یا جنسی و یا توهین

۱۲. اثرات جانبی داروها

پس از آنکه یکی از دلایل آغاز کننده در فرد درد را ایجاد کرد، چرخه درد که در ادامه سازوکار آن توضیح داده می‌شود به‌کار می‌افتد.

چرخه واژینیسموس (آلت تنشی)

در واکنش به انتظار درد، بدن عضلات واژن را منقبض می‌کند تا از آسیب احتمالی وارده به خود محافظت کند. در این شرایط، رابطه جنسی سخت و دردناک و و دخول آلت جنسی در شرایط حاد غیرممکن می‌شود. هرگونه تلاش مجدد برای رابطه جنسی درد را در ذهن فرد تقویت می‌کند. هر تلاشی جهت رابطه جنسی درد در ذهن فرد را با رابطه جنسی بیشتر شرطی می‌کند.

چرخه درد به‌صورت زیر عمل می‌کند:

۱. انتظار درد
۲. واکنش غیرارادی: بدن غیرارادی و به‌صورت اتوماتیک ماهیچه‌های واژن را منقبض می‌کند.
۳. رابطه جنسی دردناک: انقباض واژن باعث می‌شود رابطه جنسی همراه با درد شدید باشد و گاهاً دخول غیرممکن شود
۴. تقویت درد: درد واکنش‌های غیرارادی را شدیدتر می‌کند
۵. هربار تلاش این مشکل را شدیدتر می‌کند.
۶. اجتناب: فرد از ترس رابطه جنسی از هرگونه صمیمیت و معاشقه اجتناب می‌کند و کم کم میل جنسی در او از بین می‌رود.

نقش واژینیسم (آلت تنشی) در ارتباط بین زن و شوهر

متاسفانه عدم درمان واژینیسم (آلت تنشی) باعث مشکلات بسیاری در روابط زوجین می‌شود. علاوه بر احساسات ناخوشایندی که زن مبتلا به واژینیسموس (آلت تنشی) احساس می‌کند مرد نیز دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شود از جمله:

احساس طرد و پذیرفته نشدن از سوی همسر- احساس دلسوزی- احساس گناه از اینکه از همسری که اینقدر درد می‌کشد تقاضای رابطه جنسی کند- احساس خشم از رد شدن درخواست و یا خشم از موقعیت- احساس گیجی و ترس از اینکه این وضعیت چقدر طول می‌کشد و اینکه آیا او می‌تواند آن را تحمل کند- احساس فاصله و دوری از همسر.

همه این موارد باعث می‌شود تا روابط زوجین تیره و تار شود. روابط جنسی سالم از مهمترین عوامل پایداری زندگی است.

درمان واژینیسم چیست

درمان واژینیسم (آلت تنشی) در صورتی که به تعویق بیفتد، حادتر خواهد شد. میزان موفقیت در درمان واژینیسم (آلت تنشی) بسیار بالا است و بر اساس تحقیقات مسترز جانسون ۹۸ تا ۱۰۰ درصد افراد درمان موفقیت‌آمیز است. مدت زمان درمان واژینیسم (آلت تنشی) بین دو تا شش هفته زمان می‌برد. مسترز جانسون دو هفته را برای درمان واژینیسم (آلت تنشی) کافی می‌دانند.

گروهی از زنان تصور می‌کنند بزرگ شدن واژن مشکل واژینیسموس (آلت تنشی) را در آنها برطرف می‌کند، در حالیکه این فکر غلط است. زنانی که به واژینیسموس (آلت تنشی) مبتلا هستند پس از زایمان با وجود گشاد شدن واژن مشکل واژینیسموس (آلت تنشی) آنها برطرف نمی‌شود، زیرا واژینیسموس (آلت تنشی) مشکل در سایز واژن نمی‌باشد، بلکه مشکل عبارت است از انقباض عضلات اطراف واژن و فرایند درمان واژینیسم (آلت تنشی) از طریق انجام تمرینات طراحی شده به‌جهت کنترل یافتن بر عضلات تحتانی لگن صورت می‌پذیرد.

درمان واژینیسم (آلت تنشی) نیاز به دارو و جراحی و حتی تکنیک‌های پیچیده ندارد، با این وجود باید درمان واژینیسم را تحت نظارت متخصص انجام دهید.

روش‌های درمان قطعی واژینیسم چیست

آگاهی‌بخشی:

در درجه اول، آنچه به مراجع کمک می‌کند آن است که دیدگاهی کلی درباره واژینیسم (آلت تنشی) پیدا کند. مراجع باید درباره دلایل و علت مشکل خود آگاه شود و درک کند که چطور درد، سوزش، انقباض عضلات و مشکل دخول در او ایجاد می‌شود. در این مرحله به مراجع درباره فرایند غلبه بر این مشکل و روش‌های درمان واژینیسم (آلت تنشی) توضیح داده می‌شود. مراجع باید درباره نقش عضلات اطراف رحم، مشکلات ارتباطی، تکنیک‌های ریلکسیشن، شرطی شدن و حافظه عضلات آگاه شود. در این مرحله مراجع درباره آناتومی جنسی بدن و درد ناشی از دخول در حین رابطه جنسی اطلاعات به‌دست می‌آورد. در جلسه آگاهی‌بخشی بهتر است همسر نیز حضور داشته باشد، زیرا تمریناتی که مشاور خواهد داد نیاز به همکاری و مشارکت زن و شوهر دارد. در صورت همکاری نکردن شوهر مشکل قطعاً حل نشده و مزمن خواهد شد.

تمرینات کگل برای درمان واژینیسموس:

به‌واسطه این تکنیک، شما ماهیچه‌های لگن خود را تقویت می‌کنید. تقویت ماهیچه‌های لگن باعث می‌شود تا شما کنترل بیشتری بر عضلات اطراف واژن داشته باشید.

برای آنکه ماهیچه تحتانی لگن را در بدن حود پیدا کنید در هنگام ادارار سعی کنید با انقباض عضلات لگن خروج ادرار را متوقف کرده و سپس دوباره رها کنید. حال که عضله لگن را پیدا کردید آن را منقبض کرده و سپس رها کنید. این کار را روزی ۳ بار و هر بار ۲۰ مرتبه انجام دهید. اندک اندک تعداد دفعات را به بیست مرتبه و مدت زمان انقباض را از ۲ ثانیه به ۱۰ ثانیه افزایش دهید. این تمرین را در هر موقعیتی می‌توانید انجام دهید. این تمرین را حداقل به‌مدت ۶ هفته انجام دهید. لازم به‌ذکر است که انجام این تمرین در زنان باعث می‌شود آنها زایمانی راحت‌تر و سالم‌تر نیز داشته باشند.

پس از چند روز انجام تمرینات، در جلوی آینه قرار بگیرید و اندام تناسلی خود را بررسی و لمس کنید. ممکن است چند روز به‌طول بینجامد تا بدون حساسیت و احساس ناخوشایند، دستگاه تناسلی خود را لمس کنید. سپس در حین انجام تمرین انگشت خود را (ناخن خود را کوتاه کنید) داخل واژن کنید. از یک ماده لغزنده برای لیز کردن واژن استفاده کنید و یا این کار را در حمام و زیر دوش آب انجام دهید، زیرا آب خود یک مایع لیز کننده طبیعی است. از یک انگشت شروع کنید و کم کم سه انگشت را در واژن قرار دهید. هر زمان احساس ناراحتی کردید، می‌توانید انگشت خود را خارج کنید.

درمان واژینیسموس با دیلاتور:

روش دیگر، استفاده از آلت‌های تناسلی پلاستیکی با سایزهای متفاوت است. مراجع از کوچکترین سایز شروع کرده و کم کم پس از اتساع واژن از سایزهای بزرگتر استفاده می‌کند. این روش به فرد کمک می‌کند تا علاوه بر انکه از نظر فیزیکی آماده رابطه جنسی شود انعطاف‌پذیری واژن را درک کرده و ترس ذهنی او کاهش بیابد. درمان واژینیسموس با دیلاتور بدلیل آنکه فرد احساس کنترل بر روی دیلاتور دارد آسان تر از شرایط طبیعی صورت می گیرد. درمان واژینیسموس با دیلاتور می تواند توسط خود بیمار نیز صورت پذیرد و نیازی به پزشک متخصص نمی باشد. مزیت دیگر درمان واژینیسموس با دیلاتور تدریجی بودن پیشرفت در آن است. بیمار کاملا نسبت به کاهش احساس خطر حق انتخاب دارد تا از سایزهای متفاوت دیلاتور استفاده کند.

درمان واژینیسموس با تکنیک مسترز جانسون:

در این روش، شما و همسر در کنار یکدیگر خوابیده و سپس نقاط غیرحساس بدن یکدیگر را در حالیکه لباس به تن دارید، لمس می‌کنید. پس از چند روز تمرین اینبار برهنه شده و نقاط غیرحساس را لمس می‌کنید. پس از انجام این مرحله این بار نقاط حساس مرد را لمس کرده و تا پیش از رسیدن به ارگاسم ادامه می‌دهید. این کار چند بار و به‌نوبت انجام می‌شود تا هربار مدت زمان تحریک افزایش یابد. بهیچوجه در مراحل ابتدایی با یکدیگر رابطه جنسی نداشته باشید. زن باید مطمئن باشد که نوازش‌ها به رابطه جنسی نخواهد انجامید. پس از انجام مراحل فوق و آهسته به پیش رفتن در نهایت رابطه جنسی می‌تواند اتفاق بیفتد. این تمرین مستلزم صبر و بالاخص خویشتنداری بالای مرد است.

در مرحله رابطه جنسی مرد در زیر و زن در بالا قرار می‌گیرد. در این حالت زن احساس تسلط نسبت به رابطه دارد و اضطراب کمتری احساس می‌کند. دخول در حین رابطه جنسی با رضایت زن شروع شده و با علامت احتمالی او متوقف می‌شود. زن باید مطمئن باشد که مرد با او همراه است و با فرمان او متوقف می‌شود. اینکار چند روز تکرار می‌شود. در ابتدا آلت تناسلی تنها در اطراف واژن قرار می‌گیرد و پس از حساسیت‌زدایی، آلت در دهانه واژن گذاشته شده و در نهایت دخول صورت می‌گیرد. بهترست پیش از رابطه جنسی کامل زن به‌مدت ۱۵ دقیقه در وان داغ قرار بگیرد تا عضلات لگن ریلکس شود.

درمان واژینیسموس با ریلکسیشن و هیپنوتیزم:

تکنیک‌های ریلکسیشن و هیپنوتیزم به فرد کمک می‌کند تا بدن را در حالت ریلکس و بدون تنش قرار داده. و در نتیجه انقباض عضلات کاهش یابد.

پیشنوازی و وقت گذاشتن برای رابطه و نیز استفاده از مواد لیز کننده واژن بالاخص برای زنانی که مشکل آنها آغاز دوران یائسگی و خشکی واژن است، می‌تواند موثر باشد.

مشاوره روانی:

همانگونه که ذکر شد دلیل واژینیسموس در بسیاری از افراد، روانی می‌باشد. بنابراین مشاوره با یک روانشناس و شناسایی و حل مشکلات روانی همچون اضطراب، ترس، افسردگی و خطاهای شناختی به درمان واژینیسموس کمک شایانی می‌کند. از جمله خطاهای شناختی که افراد مبتلا به واژینیسموس دارند آن است که آنها اندازه واژن خود را بسیار کوچک و آلت تناسلی مرد را بسیار بزرگتر از حد واقعی آن تصور می‌کنند. این خطای شناختی، ترس از پاره شدن و درد شدید را در آنها ایجاد می‌کند.

درمان واژینیسموس با تزریق بوتاکس:

از جمله روش‌های جدیدی که برای درمان واژینیسموس به‌کار می‌رود، تزریق بوتاکس است. این روش معمولاً برای بیمارانی به‌کار می‌رود که به روش‌های دیگر پاسخ نداده‌اند. در این روش، ابتدا مناطقی از عضلات اطراف واژن که بیشترین انقباض را دارند، شناسایی‌شده و در آن نواحی بوتاکس تزریق می‌شود تا بی‌حس شوند. ماده بی‌حس کننده بلندمدت نیز به‌فرد تزریق می‌شود. سپس در همان حالت از دیلاتور سایز کوچک استفاده کرده. و به‌تدریج سایزهای بزرگتر را به آرامی در واژن قرار می‌دهیم. در این مرحله بیمار درحالیکه بزرگترین سایز دیلاتور را در واژنش دارد، به اتاق ریکاوری برده‌می‌شود. در سه روز آتی پیش از مرخص‌شدن از بیمارستان کادر پرستار به‌مراجع آموزش می‌دهند چگونه از دیلاتور با سایزهای متفاوت بدون آنکه احساس درد کند، استفاده‌کند تا در نهایت به‌بزرگترین سایز برسد. مراجع درحالیکه یک دیلاتور با سایز متوسط در واژن دارد، بیمارستان را ترک می‌کند. بعد از مدتی دیلاتور برداشته‌می‌شود.