خودکفایی کودکان
تقویت حس خودکفایی کودکان
واضح است که اعتماد به نفس و احساس خودکفایی کودکان باید تمرکز اساسی در تلاش والدین برای تربیت فرزندان باشد.
اعتماد به نفس چیزی نیست که فرزندان شما بتوانند بهتنهایی بهدست آورند. آنها نه ایدهای در اینباره دارند و نه تجربه توسعه اعتماد به نفس. پرورش خودکفایتی هدیهای است که شما به فرزندان خود میدهید.
بهعنوان یک اصل، محبت و احترام از سوی شما به کودکان احساس امنیت میدهد و به آنها اجازهمیدهد کاوش و ریسک کنند.
به تواناییهای فرزندان خود اطمینان نشان دهید. این موضوع آنها را قادر میسازد تا اعتقادی که به آنها دارید را درونی کنند و یک احساس پایدار از کفایت و توانمندی برای خود ایجاد کنند.
به آنها بیاموزید که بر زندگی خود کنترل دارند. برای آنها راهنمایی و سپس آزادی در انتخاب و تصمیمگیری (حتی اشتباه) بدهید. به آنها نشان دهید مسئولیتشان چیست.
پدر و مادر باشید
کاری که باید انجام دهید و تقریباً بر همهچیز مقدم است، والدین بودن است! این شغل شماست و رابطه شما با فرزندانتان است.
اگر نقشتان را بهعنوان والدین درست برعهده بگیرید، فرزندانتان میتوانند راحتتر نقش خود را به عنوان فرزندان برعهده بگیرند.
دانستن اینکه شما والد هستید و آنها فرزند هستند، مرزها، نقشها و مسئولیتهای مشخصی را تعیین میکند که آنها را قادر میسازد تا کار خود را به درستی دنبال کنند و بهتدریج به خودکفایی برسند.
نقش شما به عنوان والدین در ابتدا ایجاد ساختاری به شکل مرزها، انتظارات و عواقب در زندگی فرزندانتان میباشد. در مسیر رشد کودک، گویی القای حس مدیریت نسبت به وظایف و برنامهها، به او کمک میکند بهتر تصمیم بگیرد و همین حس تصمیمگیری و مسوولیت به او در ایجاد حس کفایت کمک میکند.
خودکفایی کودکان مستلزم آموزش مسئولیتپذیری است
یکی از وظایف شما به عنوان والدین، آموزش مسئولیتپذیری به فرزندان است. بهترین روش برای اطمینان از اینکه شما و فرزندانتان این راه را درست میپیمایید این است که هریک از شما در قدم اول بداند چه مسئولیتهایی برعهده دارید.
اگر شما و فرزندانتان درک واضحی از آنچه از هریک از شما انتظار میرود داشته باشید، در این صورت ماندن در محدوده آن مسئولیتها آسانتر خواهد بود.
شما باید با آنها بنشینید و هریک از مسئولیتها را در مرزهای مناسب سنشان تعیین کنید. مثلا کودک 7 ساله شما میتواند مسوولیتی در جمع کردن سفره شام و نهار داشته باشد.
پس، لیستی از وظایف فرزندان خود تهیه کنید. قبل از اینکه افکار خود را با آنها در میان بگذارید، از آنها بخواهید آنچه را که برای موفقیت در مسوولیتهایشان باید انجام دهند، توصیف کنند.
اگر احساس میکنید فرزندانتان در اینباره ایدهای ندارند، به آنها پیشنهادهایی بدهید که بتوانند منظور شما را متوجه شوند. برای ایجاد محدودیتهای واقعبینانه، عدم انجام مسئولیتها باید عواقبی داشته باشد.
بهترین عواقب، عواقبی است که برای کودکان شما از اهمیت برخوردار است و به آنها این کنترل را میدهد تا با عملکرد مناسب آن را پس بگیرند.
مثلا حذف ساعت مشاهده تلویزیون در صورت عدم توجه به مسوولیتهای روزانه. اما برای اثربخشی درست این عواقب، به یاد داشته باشید که خودتان باید الگوی مناسبی برای تربیت فرزندتان باشید.
تقاضای پاسخگویی از کودک
بسیاری از پیامهای فرهنگی ما به کودکان این است که آنها هیچ تقصیری ندارند. با این وجود، توانایی کودکان در پاسخگویی نسبت به اعمالشان، قسمت مهمی در پرورش احساس خودکفایی است.
عدم تمایل کودکان به پذیرفتن مسئولیت اعمال خود بر اساس تمایل آنها برای محافظت از خود در برابر شکست است.
با اجتناب از پاسخگویی، کودکان از عزتنفس خود در برابر عدم پذیرش شکست از خود محافظت میکنند.
با سرزنش عوامل بیرونی مانند سایر افراد، بدشانسی یا بیانصافی، کودکان میتوانند ارزش شخصی خود را در برابر آسیبها حفظ کنند.
والدین گاهی اوقات این فرصت را برای فرزندانشان خراب میکنند تا یاد بگیرند که چگونه میتوانند پس از ناکامی، احساسات متفاوتی را تجربه کنند و برای برطرف کردن این حس، دوباره به تلاش بپردازند.
نکته
والدین در تلاش برای از بین بردن ناامیدی همراه با ناکامی، ممکن است خود به جبران مشکلات فرزندان بپردازند یا شروع به سخنرانی و نصیحت کنند.
اگرچه ممکن است این کار از بار عاطفی به صورت موقت کم کند، اما آنها را از تلاش برای مسوولیتشان باز میدارد. و این به معنی تاثیرگذاری مستقیم بر احساس خودکفایی است.
توانایی فرزندان شما را در یادگیری دلیل عدم موفقیت و تغییر اقدامات برای موفقیت از بین میبرد. با این حال، والدین اغلب احساس میکنند که باید سعی کنند فرزندانشان را ناامید کنند!
شما میتوانید با اشاره فعالانه به ارتباط بین اقدامات و نتایج آنها، پاسخگویی فرزندان خود را در مورد موفقیت و شکست آنها تسهیل کنید.
راه سالم برای تسکین احساسات منفی فرزندان شما این است که به آنها نشان دهید چگونه در آینده نتیجه متفاوت و مثبتتری ایجاد میکنند.
با این رویکرد، فرزندان شما هم این تصور را دارند که در فرصت بعدی میتوانند نتیجه بهتری داشته باشند و هم اینکه از روشهای جدیدی برای موفقیت کار استفاده کنند.
تشویق به اکتشاف منجر به خودکفایی کودکان میشود
در اوایل زندگی، تمام تلاشتان را میکنید تا از امنیت کودکتان اطمینان حاصل کنید.
همیشه هنگام بازی مراقب آنها هستید و هرگز اجازه نمیدهید خیلی از شما دور شوند. اگر این مراقبت به یک دلبستگی ایمن تبدیل شود، به آنها یاد میدهد که همیشه مکان امنی برای بازگشت وجود دارد و شما در صورت لزوم در کنارشان هستید.
با این وجود، مرز مهمی بین احساس امنیت و احساس وابستگی وجود دارد. وقتی فرزندانتان احساس امنیتشان را تثبیتکردند، باید تشویقشان کنید تا جهان را فراتر از شبکه ایمنی که شما ارائهمیدهید، کشفکنند.
این «بیرون آمدن از لانه» به فرزندان شما این امکان را میدهد تا اولین قدمها را در جهت تقویت حس خودکفایی بردارند و آنها را قادر میسازد تواناییهای خود را در «دنیای واقعی» آزمایش کنند و احساس امنیت را در درون خود پیدا کنند.
بر اثر تجربیات بیشتر از طریق کاوش کردن جهان پیرامون، فرزندانتان به احساس امنیت درونی خود اعتماد پیدا میکنند و این اعتماد باعث تشویق آنها برای جستجوی خود میشود.
با تشویق فعالانه فرزندان در محدوده مناسب سن، برای کشف موارد ناشناخته آنها را تشویق کنید.
مثلا میتوانید از کودک دوساله خود بخواهید به اشیایی که میبیند توجه کند. میتوانید کودک هفتساله خود را با دوچرخه به خانه دوستش برسانید. میتوانید به نوجوان 14 ساله خود اجازه دهید با چند نفر از دوستانش (با فرض داشتن تجربه در زدن اردو) برای یک سفر اردویی در کوهستان برود.
تشویق به این نوع فرصتهای اکتشافی ممکن است شما را نگران کند. اما اینها تجربیات اساسی برای تکامل فرزندانتان بهسمت خودکفایی هستند.
شما همچنین میتوانید موقعیتهایی را که باعث ترس فرزندانتان میشود، شناسایی کرده و آنها را تشویق کنید با ترسشان روبرو شوند و اوضاع را بررسی کنند.
این کار را میتوانید با صحبت کردن در مورد ترس، ارائه دیدگاه جدید که باعث کاهش ترس میشود و ارائه مهارتهایی به آنها که ممکن است ترس آنها را خنثی کند انجام شود.
در صورت نیاز، میتوانید او را در موقعیتهای چالشبرانگیز همراهی کنید. و در مورد چگونگی تسلط بر ترس به آنها راهنمایی کنید. و سپس به آنها اجازه دهید به تنهایی با آن وضعیت روبرو شوند.
همچنین میتوانید پیامهای مثبتی در مورد اکتشاف به او انتقال دهید. چه از یک موزه بازدید کنید، چه اجازه دهید فرزندانتان به تنهایی به پارک بروند، یا یک فیلم رازآلود تماشا کنند، میتوانید به کودکان خود بگویید که اکتشاف یک تجربه سرگرمکننده و هیجانانگیز است که باید از آن لذت ببرید.
اگر در مورد اکتشاف با کودکان خود احساسات مثبتی ابراز کنید، احتمالاً همان عقاید و عواطفی را تقویت میکنید که باعث ترغیب آنها به کشف بیشتر جهان و محدودیتهایشان میشود.
مهارتهای مهم را به آنها بیاموزید
حس خودکفایی در کودکان تا حدی در مورد ایجاد باور به تواناییهایشان است. اما برای اینکه این باور در واقعیت پایهریزی شود، آنها به مهارتها و تواناییهای واقعی نیاز دارند.
بنابراین، یکی از مسئولیتهای اصلی شما این است که مهارتهای لازم برای کسب خودکفایی را به آنها بیاموزید.
در اینجا مهارتهای شناختی، عاطفی، رفتاری، بینفردی و عملی مدنظرست که به فرزندانتان امکانمیدهد زندگی را آنطور که هست بیاموزند.
برخی از این مهارتها عبارتند از:
مدیریت مالی (مثلا پسانداز کردن و انجام هزینه با برنامهریزی؛ ایجاد و مدیریت بودجه؛ پرداخت صورتحساب و قبوض)
خانهداری (مثلا خرید مواد غذایی، آشپزی، تمیز کردن، شستن لباس)
تعمیر و نگهداری ماشین (مثلا تعویض لاستیک، افزودن روغن و مایع شیشه شور جلو، شارژ باتری)
تعمیرات اساسی خانه (مثلا استفاده از ابزارهایی مانند چکش، پیچگوشتی و انبر، تعویض لامپ، تنظیم مجدد جعبه فیوز، رنگآمیزی اتاق، تعمیر سرویس بهداشتی) در نتیجه تقویت حس خودکفایی، شاهد رشد پشتکار، کنجکاوی و در نهایت حس اعتماد به نفس خواهید بود.
مواردی که برای پرورش یک فرد سالم و با عزتنفس، به عنوان یک عضو مفید در جامعه حیاتی هستند.
منبع:
https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-power-prime/201809/raise-self-reliant-children