خودآزاری چیست ؟ | علائم, و 12 روش درمان [ بدون دارو ]
اختلال خودآزاری چیست
اختلال خودآزاری عبارت است از صدمه عامدانه به خود. افراد در این اختلال بهطرق مختلف به خویش صدمه یا آسیب وارد میکنند اما این آسیب بگونهای است که موجب مرگ نمیشود.
دلایل خودآزاری در افراد چیست ؟
- کمک به تطبیقپذیری خود: آنها از آسیب به خود احساس خوب میکنند، به خود ثابت میکنند که تحمل درد را دارند و یا از این طریق از احساسات منفی رها میشوند.
- هدایت هیجانات به درون: برخی برای تنبه خود و یا هدایت خشم به درون این کار را میکنند.
- ارتباط با دیگران: برخی نیز برای بیان نیاز و استرس خود به دیگران اقدام به خودزنی میکنند.
انواع اختلال خودآزاری یا مازوخیسم
اختلال خودآزاری میتواند انواع مختلفی داشته باشد. برخی انواع آن شایعتر میباشد اما خطرپذیری در همگی آنها وجود دارد. برخی از شایعترین آنها عبارتند از:
| ۱. بریدن با اشیا تیز برای آسیب رساندن به پوست |
| ۲. سوزاندن با چیزهای داغ مانند سیگار، کبریت یا مواد شیمیایی مانند محصولات پاککننده خانگی |
| ۳. ضربه زدن به اجسام سفت مانند دیوار که میتواند منجر به صدمه شود. |
| ۴. خراشیدن یا مالیدن بگونهای که منجر به آسیب به پوست شود. |
علائم خودآزاری چیست
| ۱. جای زخم، اغلب با یک طرح |
| ۲. بریدگیهای تازه، کبودی |
| ۳. خراش و مالیدگی یک ناحیه تا حد سوختگی |
| ۴. نگه داشتن اشیا تیز در دست برای صدمه زدن به خود |
| ۵. پوشیدن دستکش و یا شلوارهای بلند برای پنهان کردن جای آسیبها |
| ۶. گزارش مکرر آسیب ناشی از تصادف |
| ۷. مشکلات در ارتباط با دیگران |
| ۸. رفتارها و هیجانات تکانهای، عمیق و غیرمنتظره |
| ۹. اظهار ناامیدی، بیارزشی و ناتوانی |
چه افرادی دچار این اختلال میشوند
اگرچه نوجوانان و جوانان احتمال بیشتری دارد تا دچار خودآزاری شوند ولکن این پدیده را در پروسههای سنی دیگر نیز میتوان مشاهده کرد. شروع خودآزاری معمولا در نوجوانی است. زمانی که احساسات و هیجانات فرد بسرعت، بکرات و غیرمنتظره تغییر میکند.
در این دوران نوجوانان با مشکلاتی مانند فشار گروه همسالان، تضاد با والدین و یا افراد بزرگسال دیگر و تنهایی روبرو میشوند. فاکتورهای زیر در بروز اختلال خودآزاری دخیل هستند:
- داشتن دوستانی که دارای اختلال خودآزاری هستند
- موضوعات زندگی: تجربیات بد سواستفاده جنسی، عاطفی، فیزیکی، نادیده گرفته شدن، خانواده نابسامان و بیثبات، سردرگمی هویت و نقش جنسی و انزوای اجتماعی
- مشکلات سلامت روان: خودانتقادگری بیش از حد، شخصیت مرزِی، افسردگی، اختلال اضطراب و تروما
- مصرف الکل و مواد: تحت شرایط مصرف الکل و مواد، احتمال خودآزاری افزایش مییابد.
آیا مازوخیسم میتواند ارثی باشد
محققین 11 ژن را در ارتباط با افرادی که به خودآزاری فکر میکنند یا اینکار را انجام میدهند، تشخیص دادهاند. 2 عدد از این ژنها با هیچ اختلال دیگری همپوشانی نداشته و تنها مختص اختلال خودآزاری میباشد. 7 ژن مرتبط با افکار خودآزاری و 4 ژن به عمل خودآزاری مرتبط میباشد. تنها یک ژن، هم به افکار و هم رفتار خودآزاری مرتبط بود.
تحقیقات از سویی دیگر نشان میدهد داشتن خانواده حمایتگر و ارتباطات اجتماعی، هدفمندی در زندگی و دسترسی به خدمات سلامت میتواند به کاهش بروز این افکار و رفتارها کمک کند.
روشهای درمان خودآزاری
گرچه خودآزاری و آسیب به خود نسبتاً رایج است، اما راه سالمی برای مقابله با احساسات شدید نیست. این بدان معنا نیست که اگر در گذشته به خود آسیب رساندهاید، باید به خودتان خیلی سخت بگیرید.
این واقعیت که اکنون میخواهید برای متوقف کردن میل به خودآزاری تلاش کنید، نشانهای قابل تحسین و سالم است و باید به خود افتخار کنید که سعی میکنید این چرخه را در اینجا متوقف کنید. راههای زیادی وجود دارد که میتوانید این انگیزه را با چیزی مفیدتر جایگزین کنید، یا آنقدر حواستان را پرت کنید تا بر این میل غلبه کنید.
اما توجه به این نکته مهم است که اگر میتوانید، باید برای این کار در موقعیتی کمک بگیرید؛ همچنین اگر احساس خودکشی میکنید، باید فوراً کمک بخواهید یا با خطهای اورژانس و خط تلفن خودکشی تماس بگیرید. شما معتبر، ارزشمند و دوستداشتنی هستید و افراد زیادی وجود دارند که از کمک به شما در این راه خوشحال میشوند. در ادامه، به نکاتی برای متوقف کردن میل به خودآزاری میپردازیم.
۱. با کسی که به او اعتماد دارید صحبت کنید.
اگر میلتان را احساس کردید، هیچ اشکالی ندارد که درخواست کمک کنید. بهترین دوست یا یکی از اعضای خانواده احتمالاً خوشحال میشود که به شما کمک کند تا حواستان پرت شود. حتی نیازی نیست که اگر تمایل ندارید، میل به خودآزاری را مطرح نکنید؛ شما فقط میتوانید با کسی معاشرت کنید و فیلم تماشا کنید یا برای غذا خوردن به بیرون بروید. اگر میخواهید در مورد میلتان صحبت کنید، این نیز کاملاً منطقی است. میتوانید به دنبال مشاوره باشید یا فقط از آنها بخواهید که در آنجا بنشینند و در حین صحبت کردن در مورد آنچه احساس میکنید، به شما گوش دهند. در هر صورت، باید در جمع افرادی که به آنها اهمیت میدهید، احساس بهتری داشته باشید.
- در صورت امکان، از کسی که قبلاً در مورد خودآزاری شما اطلاع دارد، بپرسید. اگر میدانید که آنها چگونه واکنش نشان خواهند داد، لازم نیست نگران واکنش بیش از حد یا ترسیدن آنها باشید.
- اگر به کسی در مورد خودآزاریتان نگفتهاید و آماده نیستید که بگویید، نیازی نیست همین الان شروع کنید. فقط میتوانید بگویید: «راستش، من روز سختی دارم، آیا دوست دارید با من معاشرت کنید تا حواسم پرت شود؟» یا «من در حال حاضر خیلی حوصلهام سر رفته است؛ اشکالی ندارد که به پیش شما بیایم؟»
۲. موقعیت خود را تغییر دهید.
حرکت در اطراف ممکن است شما را در فضای جدیدی قرار دهد که در آن میلتان را از بین ببرد. اگر در اتاقتان نشستهاید، به آشپزخانه بروید و ببینید چه حسی دارید. در صورتیکه این کار جواب نداد، به ایوان پشتی یا حیاط جلویی خود بروید. اگر میلتان باز هم برطرف نشد، راه رفتن را شروع کنید. در یک پارک قدم بزنید یا از یک مرکز خرید در نزدیکی بازدید کنید و به کالاهای درون مغازهها بدون قصد خرید، نگاه کنید. اغلب، اگر خود را مجبور کنید به جایی جدید بروید، میل به خودآزاری از بین میرود.
| افراد به دلایل مختلف به خود آسیب میزنند. اگر شما از آن دسته افرادی هستید که وقتی احساس جدایی، بیحوصلگی یا بیحسی میکنند به خود آسیب میرسانید، این یک راه عالی است. اغلب، فقط حرکت در اطراف بهطور چشمگیری کمک میکند. |
| اگر نمیتوانید خودتان را مجبور کنید که از خانه خارج شوید، نگران نباشید. راههای زیادی وجود دارد که میتوانید بر این میل در خانه غلبه کنید. |
۳. یک کار خلاقانه انجام دهید.
شما میتوانید نقاشی کنید، بکشید یا بنویسید تا از هر چیزی که احساس میکنید خلاص شوید. اگر زمانی که احساسات قوی دارید به خود آسیب میزنید، سعی کنید آن را در چیزی خلاقانه قرار دهید. حتی اگر فکر نمیکنید هنرمند خیلی خوبی هستید، در مورد آن نگران نباشید. فقط اجازه دهید احساسات جاری شوند و آنچه را که تجربه میکنید روی کاغذ یا بوم بیاورید. اگر نوشتن را ترجیح میدهید، سعی کنید یک شعر یا داستان کوتاه بنویسید. شما حتی میتوانید فقط در مورد آنچه که تجربه میکنید، یادداشت کنید.
- اگر از هر چیزی که خلق کردهاید راضی نیستید، فقط وقتی کارتان تمام شد آن را بیرون بیندازید! هیچ قانونی وجود ندارد که بگوید شما باید هر هنری را که خلق کردهاید به اشتراک بگذارید و نکته این است که خودتان را ابراز کنید، نه اینکه آنچه را که تجربه میکنید، ثبت کنید و با دیگران به اشتراک بگذارید.
- مردم اغلب زمانی که احساساتی را احساس میکنند که نمیتوانند آنها را درک یا بیان کنند، به خود آسیب میزنند. اگر بتوانید راهی برای کشف این احساسات پیدا کنید که شامل صدمه زدن به خودتان نباشد، آن راه همیشه ترجیح داده میشود. به همین دلیل است که هنر، مکانیسم مقابلهای بسیار خوبی است!
۴. تا جایی که میتوانید بلند فریاد بزنید.
اگر میلتان شدید است، با فریاد زدن این احساسات را سریع از بین ببرید. جیغ زدن یک روش طبیعی و عادی برای ابراز احساسات شدید است و ممکن است پس از فریاد زدن احساس بهتری داشته باشید. فقط اجازه دهید صدای اصلی شما شنیده شود و هر چیزی که احساس میکنید را فریاد بزنید. اگر نگران ترساندن همسایگان یا والدین خود هستید، صورتتان را در یک بالش فرو کنید یا برای پوشاندن سر و صدا، آهنگی بلند پخش کنید.
- مردم هنگامی که میترسند یا عصبانی هستند فریاد میزنند. اگر هر یک از این احساسات شما را به سمت خودآزاری سوق میدهد، فریاد زدن ممکن است راهی عالی برای مبارزه از طریق انگیزه باشد.
۵. چند کاغذ پاره کنید.
پاره کردن چند کاغذ باطله به شما کمک میکند تا مقداری انرژی بگیرید. مقداری از روزنامهها یا رسیدهای قدیمی را که دیگر به آنها نیاز ندارید، بردارید و آنها را کاملاً تکه تکه کنید. این یک راه عالی برای از بین بردن احساسات منفی قوی است که در حال حاضر دارید. شما همچنین میتوانید این کار را بدون ایجاد سر و صدا انجام دهید که اگر میخواهید به احساسات درونیتان بدون جلبتوجهی در محل کار یا خانه رسیدگی کنید، این گزینه بسیار خوبی است.
| اگر مقداری خمیر بازی در اطرافتان میباشد، چند بار خراب کردن و مجدد کنار هم گذاشتن آنها ممکن است همان اثر را داشته باشد. نکته مثبت در اینجا این است که پس از اتمام کار، مجبور نخواهید بود که تکههای کاغذ را تمیز کنید. |
| اگر مقاومت بیشتری میخواهید و واقعاً میخواهید چیزی را پاره کنید، این کار را با یک پارچه کهنه یا دستمال آشپزخانهای که دیگر از آن استفاده نمیکنید، انجام دهید. |
۶. به چند کوسن مشت بزنید.
اگر میخواهید پرخاشگری را از بین ببرید، به چند کوسن مشت بزنید. کافی است چند کوسن کاناپه را بردارید یا بالشها را از روی تخت خود بردارید و آنها را روی یک سطح نرم قرار دهید. سپس، فقط به آنها با شدتی که میخواهید مشت بزنید. دندانهایتان را به هم فشار دهید و به آنها بارها و بارها مشت بزنید تا زمانی که حس کنید انرژیتان تمام شده است. احتمالاً بعد از اینکه هر گونه خشمی را که احساس میکنید روی چیزی بسیار نرم که متقابلاً با شما مبارزه نمیکند تخلیه کردید، احساس خیلی بهتری خواهید داشت.
| اگر زمانی که عصبانی هستید به خود آسیب میزنید، این یک راه فوقالعاده جهت غلبه بر تلاش برای صدمه زدن به خود است. |
| اگر میخواهید احساسات خود را از نظر فیزیکی تخلیه کنید اما به خودی خود عصبانی نیستید، سعی کنید بدوید یا وزنهبرداری کنید. فعالیت بدنی شدید از هر نوعی باید به شما کمک کند تا از انگیزه خودآزاری نیز بگذرید. |
۷. یک کار خستهکننده خانگی را انجام دهید.
این زمان برای شستن ظرفها یا تمیز کردن اتاقتان مناسب است. برای بسیاری از افراد، رفتارهای یکنواخت و تکراری میتواند آرامشبخش باشد. به چند آهنگ یا یک پادکست خوب گوش کنید و فقط کارتان را شروع کنید. شاید در حین غرق شدن در هر کار سادهای که انتخاب کردهاید، میل به خودآزاری از بین برود. علاوه بر آن، برای انجام کاری سازنده که قطعاً میتواند روحیهتان را بالا ببرد، اعتبار دریافت خواهید کرد.
- این ایده خوبی است به خصوص اگر زمانی که احساس سردرگمی یا افسردگی میکنید، به خود آسیب میزنید. محیط خانهتان میتواند به طرز چشمگیری بر روحیهتان تأثیر بگذارد، بنابراین به احتمال زیاد وقتی خانهتان را به شیوهای مثبت تغییر دادید، احساس بهتری خواهید داشت.
- شما همچنین میتوانید مقداری از لباسها را بشویید و تا کنید، باغبانیهایی را که به تعویق انداختهاید انجام دهید یا زمینها را جارو کنید.
۸. گریه کنید.
اگر احساس ناراحتی میکنید، اشکالی ندارد که همه چیز را تخلیه کنید. اگر زمانی که ناراحت هستید به خود آسیب میزنید، ادامه دهید و اجازه دهید اشکتان جاری شود. برای هر غم، ناامیدی یا درماندگی که تجربه میکنید، گریه کنید. از نظر علمی ثابت شده است که گریه باعث میشود وقتی احساس بدی دارید، حالتان بهتر شود. بنابراین احساس نکنید که لازم است همه چیز را در درونتان نگه دارید.
- مردم به گریه کردن به عنوان نشانهای از ضعف نگاه میکنند، اما این در واقع شواهدی است که نشان میدهد شما با احساساتتان هماهنگ هستید! هرگز از داشتن یک گریه خوب، احساس بدی نداشته باشید.
۹. به حمام بروید یا دوش بگیرید.
به مراقبت از خود بپردازید و با دوش گرفتن یا حمام حواستان را پرت کنید. احساس آب روی پوستتان ممکن است اثر محرکی داشته باشد که جایگزین انگیزهتان برای خودآزاری میشود و تقریباً همه پس از دوش گرفتن یا حمام طولانی احساس بهتری دارند. اگر میخواهید حواستان را بیشتر پرت کنید، موسیقی را در پس زمینه پخش کنید، آهنگی را زیر دوش بخوانید یا این روز را با چند شمع معطر به یک روز مختص به تندرستی و زیبایی تبدیل کنید.
| اگر به عنوان راهی برای آرام کردن و ایجاد احساس بهتر به خود آسیب میزنید، حمام یا دوش آب گرم بگیرید. آب گرم به شما کمک میکند تا آرام شوید و با این میل مبارزه کنید. |
| اگر زمانی که از نظر عاطفی بیحس شدهاید یا ارتباطتان قطع شده است، اغلب به خود آسیب میزنید، حمام یا دوش آب سرد بگیرید. آب سرد تحرکتان را بیشتر میکند و شما را از هر پوچی که احساس میکنید بیرون میآورد. |
۱۰. با یک حیوان خانگی معاشرت کنید.
اگر حیوان خانگی دارید، چند دقیقه با او بازی کنید. شما میتوانید سگتان را به پیادهروی ببرید یا یک اسباببازی پشمالو بردارید و با گربه خود بازی کنید. اگر همستر یا چیزی شبیه به آن دارید، او را روی میزتان بیاورید و چند دقیقه با او معاشرت کنید. همراهی با یک حیوان خانگی دوستداشتنی، یک راه عالی برای تغییر جهت میلتان به خودآزاری است.
| پیادهروی کردن با سگ خود گزینه خوبی است، زیرا تغییر محیط در اینجا نیز بسیار مفید است. |
| اگر زمانی که احساس تنهایی یا پوچی میکنید، تمایل دارید به خود آسیب بزنید، همراهی با حیوان خانگیتان، راه خوبی برای حل کردن آن است. |
۱۱. اگر همه چیز شکست خورد، احساس را جایگزین کنید.
اگر نمیتوانید کاملاً بر میلتان غلبه کنید، کاری انجام دهید که ضرر کمتری برایتان داشته باشد. میتوانید یک کش لاستیکی روی مچ دستتان قرار دهید و آن را به آرامی روی پوستتان تکان دهید یا یک تکه یخ بگیرید و آن را روی پوستتان نگه دارید تا بیحس شود. حتی میتوانید با یک ماژیک غیرسمی روی پوستتان بکشید تا هر نوع احساسی را که معمولاً هنگام خودآزاری برای آن تلاش میکنید، شبیهسازی کنید. این بهترین راه برای انجام نیست، اما بهتر از صدمه زدن جدی به خود است و باید به شما کمک کند تا امروز را پشت سر بگذارید.
۱۲. پس از گذراندن میلتان، کمک بگیرید.
لازم نیست در حال حاضر باشد، اما باید به زودی برای این مسئله کمک بگیرید. خودآزاری، یک مکانیسم مقابلهای بسیار رایج است، بنابراین واقعاً نباید از گفتن این موضوع به کسی خجالت بکشید. چه پدر یا مادر، معلم، دوست یا دکتر باشد، تماس بگیرید و به کسی اطلاع دهید که شرایطتان چگونه است. گزینههای درمانی زیادی برای کمک به این موضوع وجود دارد و عزیزانتان برای درخواست کمک به شما افتخار خواهند کرد.
- اگر زمانی به خود آسیب میزنید و احساس میکنید که در آن بیش از حد پیش رفتهاید، تردید نکنید که به اورژانس بروید. هیچکس شما را قضاوت نمیکند یا باعث نمیشود نسبت به خودتان احساس بدی داشته باشید و نباید اجازه دهید یک اشتباه قبل از اینکه اتفاق اجتنابناپذیری رخ دهد، از کمک گرفتن شما جلوگیری کند.
پرسش و پاسخ تخصصی
- چه راه خوبی برای منحرف کردن حواسم از خودآزاری وجود دارد؟
با یک دوست تماس بگیرید یا از او بخواهید کاری با شما انجام دهد. اگر نمیخواهید، لازم نیست در مورد خودآزاری خود به آنها بگویید، فقط یک کار سرگرمکننده با آنها انجام دهید.
- چگونه میتوانم به دوستی که خودآزاری دارد کمک کنم؟
از یک موقعیت با مهربانی و صداقت واقعی به او نزدیک شوید. نگرانیتان را بدون قضاوت در میان بگذارید و بگویید که به او اهمیت میدهید. آرام بمانید و به او اجازه دهید بداند که آسیب به خود نمیتواند درد عاطفی را که تجربه میکند در درازمدت تسکین دهد. منابع و کتابهایی برای سلامت روان تهیه کنید که به اثرات مخرب خودآزاری میپردازند.
نکات
- اگر میتوانید سعی کنید محرکهایتان را شناسایی کنید. اگر عامل تسریع کننده خاصی وجود دارد که معمولاً شما را به سمت خودآزاری سوق میدهد، میتوانید در آینده از آن اجتناب کنید.
- در حالی که خودآزاری در لحظه احساس خوبی دارد، بسیاری از مردم پس از آرام کردن این احساسات مثبت، احساس گناه یا شرم میکنند. این احساس گناه میتواند شما را به جستجوی احساسات مثبتی که از خودآزاری میگیرید، وادار کند و این، در نوعی چرخه معیوب اتفاق میافتد. اگر بتوانید با این میل مبارزه کنید، شاید در آینده مبارزه با آن برایتان بسیار آسانتر شود.
هشدارها
- حتی اگر به شکلی جدی به خود آسیب نمیرسانید، خودآزاری روشی مؤثر برای مدیریت احساساتتان نیست. قبل از اینکه این مشکل بزرگتر شود، در صورت امکان کمک بگیرید.
دارو درمان خودآزاری یا مازوخیسم
درباره درمان دارویی خودآزاری باید گفت که تاکنون هیچ دارویی برای درمان خودآزاری مورد تایید قرار نگرفته است و تحقیقات انجام شده حاکی از عدم تاثیر دارو بر روی اختلال خودآزاری میباشد.
اگر به تشحیص پزشک معالج افسردگی یا اضطراب دلایل زیرین خودآزاری باشد، داروهای ضدافسردگی و اضطراب به فرد داده میشود. در اینصورت کاهش اضطراب و افسردگی ممکن است فشار خودآزاری را کاهش دهد.
منبع:
