تئوری انتخاب

تئوری انتخاب چیست؟

تئوری انتخاب: سیستم جهانی برای توانمندسازی افراد و بهبود روابط.

تئوری انتخاب بر این فرض ساده بنا شده است که هر فرد فقط قدرت کنترل خود را دارد و قدرتش برای کنترل دیگران محدود است. به کار بردن تئوری انتخاب به شما امکان می‌دهد مسئولیت زندگی خود را به عهده بگیرد و همزمان از تلاش برای هدایت تصمیمات و زندگی افراد دیگر کناره‌گیری کند. افراد این اختیار را دارند که مسئولیت انتخاب‌های خود را به عهده بگیرند و دیگران را در مالکیت انتخاب‌های خود حمایت کنند. از فراوانی و شدت رفتارهای منفی کاسته می‌شود، روابط تقویت می‌شود و رضایت از زندگی افزایش می‌یابد.

مفاهیم اصلی تئوری انتخاب

۵ نیاز اساسی

طبق مفاهیم تئوری انتخاب، همه رفتارها هدفمند است. هر کاری که انجام می‌دهید بهترین تلاش شما برای دستیابی به خواسته‌تان در آن برهه از زمان و با توجه به اطلاعاتی که در دسترس شماست می‌باشد. به دست آوردن آنچه می‌خواهید در نهایت یک یا چند مورد از پنج نیاز اساسی شما را برآورده می‌کند که انگیزه همه کارهای شما خواهد بود.

نیاز به بقا

این یک نیاز فیزیولوژیکی است که شامل همه مواردی است که شما برای حفظ زندگی مانند سلامتی، سرپناه و تغذیه نیاز دارید. رابطه جنسی و باروری شامل بقای گونه است. زیرساخت روانشناختی این نیاز شامل احساس امنیت است.

نیاز عشق و تعلق

نیاز به عشق و تعلق شامل انگیزه‌ای برای ارتباط با دیگران است. دیگرانی مانند دوستان، خانواده، شرکای صمیمی، همکاران، حیوانات خانگی و گروه‌هایی که به آنها وابسته هستید.

نیاز به قدرت

این نیاز شامل تمایل به اهمیت دادن، ایجاد تغییر، دستیابی به صلاحیت، شناخت و احترام است. همچنین شامل عزت‌نفس و تمایل به میراث گذاشتن چیزی از جانب ما می‌باشد.

نیاز به آزادی

نیاز به آزادی شامل داشتن گزینه‌ها، استقلال و خودمختاری است. آزادی یعنی اینکه بتوانید آزادانه و بدون محدودیت حرکت کنید و خلاقیت نیز بخشی از این نیاز است.

نیاز به سرگرمی

این نیاز شامل لذت، بازی، شوخ‌طبعی، آرامش و یادگیری مربوطه است.

عادت‌های مربوط به رابطه

واقعیت درمانی و تئوری انتخاب به عنوان روشی برای کمک به افراد در کنترل رفتار خود و مسئولیت آن ایجاد شد. اصل اصلی تئوری انتخاب، ارتقا-خودکنترلی است تا افراد بتوانند توانایی خود را در انتخاب و انجام انتخاب‌های مسئولانه افزایش دهند. تئوری انتخاب وجود هفت عادت ارتباطی را تأیید می‌کند که می‌تواند در همه روابط شما استفاده شود. پس از تثبیت این عادت‌ها، تمرین مفاهیم تئوری انتخاب به یک سبک زندگی تبدیل می‌شود.

عادت‌های مفید رابطه

حمایت کردن

دلگرم کردن

گوش دادن

پذیرش

اعتماد کردن

احترام گذاشتن

مذاکره در مورد تفاوت‌ها

نقطه مقابل عادت‌های ارتباط متقابل، هفت عادت قطع کننده است که مبتنی بر کنترل خارجی است. این عادت‌ها منجر به از بین رفتن روابط می‌شود. قطع ارتباط می‌تواند منجر به بسیاری از مشکلات بین انسان‌ها شود.

افراد از هفت عادت قطع ارتباط برای کنترل دیگران استفاده می‌کنند. استفاده از این عادت‌ها معمولاً منجر به سوءتفاهم و کینه می‌شود.

۷ عادت قطع کننده ارتباط

نقد کردن

سرزنش کردن

شکایت کردن

آزار دادن

تهدید کردن

مجازات کردن

رشوه یا پاداش برای کنترل

برای داشتن یک رابطه سالم، بسیار مهم است که افراد تلاش برای کنترل یکدیگر را متوقف کرده و در عوض از یکدیگر حمایت، تشویق و اعتماد کرده و به یکدیگر گوش فرا دهند. همانطور که خوشبختی یک انتخاب است، یک رابطه شاد نیز یک انتخاب است. شما می‌توانید انتخاب کنید که از عادت‌های اتصال یا قطع ارتباط استفاده می‌کنید.

ده اصل تئوری انتخاب

۱- تنها شخصی که می‌توانید رفتار او را کنترل کنید، خود شما هستید.

۲- اطلاعات تنها چیزی است که می‌توانیم به افراد دیگر بدهیم یا از آنها بگیریم.

۳- تمام مشکلات روانشناختی طولانی‌مدت، مشکلات مربوط به روابط هستند.

۴- مشکلات مربوط به رابطه همیشه بخشی از زندگی روزمره ماست.

۵- آنچه در گذشته اتفاق افتاده و دردناک بوده، با آنچه امروز هستیم بسیار ارتباط دارد. اما مرور مجدد این گذشته دردناک کار زیادی از پیش نمی‌برد. تنها چیزی که در کارهای زندگی فعلی‌مان به ما کمک می‌کند: بهبود یک رابطه مهم و کنونی است.

۶- ما توسط پنج نیاز ژنتیکی هدایت می‌شویم: بقا، عشق و تعلق، قدرت، آزادی و تفریح.

۷- این نیازها را فقط می‌توان با ساختن یک تصویر با کیفیت در زندگی فعلیمان درست کرد.

۸- تمام کاری که از بدو تولد تا مرگ انجام می‌دهیم، رفتار است. رفتار کلی است و از چهار مولفه جدا نشدنی تشکیل شده است: بازیگری، تفکر، احساس و فیزیولوژی.

۹- رفتار ما با حرکات ما ارزیابی می‌شوند و این حرکات شامل مولفه‌های شناختی می‌باشند.

۱۰- تمامی رفتارهای ما انتخاب شده است، اما کنترل مستقیم ما تنها بر مولفه‌های بازیگری و تفکر ماست.

دنیای کیفی

دنیای کیفی شما مکان ویژه‌ای در ذهن شما است، جایی که تصاویر ذهنی یا بازنمود هر آنچه را که می‌خواهید ذخیره می‌کنید. افراد، مکان‌ها، اشیاء، ارزش‌ها و اعتقادات مهم برای شما در آنجا زندگی می‌کنند. تنها چیزی که برای ورود به دنیای کیفی لازم است، این است که باید احساس خوبی برای شما داشته باشد و حداقل یک یا چند نیاز اساسی شما را برآورده کند. این دنیای ذهنی لزوماً نیازی به مطابقت با استانداردهای جامعه ندارد. تصاویر دنیای کیفی برای هر شخص منحصر به فرد و خاص هستند. ممکن است تصاویر متناقضی از دنیای کیفی وجود داشته باشد که می‌تواند باعث ایجاد اختلاف ذهنی شما شود. زندگی در دنیای کیفی خود زندگی عالی  خواهد بود، اما متأسفانه نمی‌توانید برای همیشه در آنجا زندگی کنید.

جهان درک شده

تئوری انتخاب توضیح می‌دهد که تنها راهی که می‌توانید دنیای واقعی را تجربه کنید، سیستم ادراکی شماست. اطلاعات مربوط به دنیای واقعی ابتدا از طریق پنج حس به شما می‌رسد: بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه. در مرحله بعدی، این احساسات از سیستم ادراکی شما عبور می‌کنند، از فیلتر دانش کامل شما می‌گذرد و این دانش، نمایانگر همه چیزهایی است که می‌دانید یا در زندگی تجربه کرده‌اید.

وقتی اطلاعات از فیلتر دانش کل شما عبور می‌کند، یکی از این سه مورد اتفاق می‌افتد:

۱- شما تصمیم می‌گیرید که اطلاعات برای شما معنی‌دار نیستند و درک در آنجا متوقف می‌شود.

۲- شما بلافاصله اطلاعات را تشخیص نمی‌دهید، اما اعتقاد دارید که ممکن است معنی‌دار باشد، بنابراین انگیزه‌ای برای تحقیق بیشتر دارید.

۳- این اطلاعات برای شما معنی‌دار است و بنابراین از فیلتر بعدی یعنی فیلتر ارزش‌گذاریتان عبور می‌کند.

وقتی اطلاعات از فیلتر ارزش‌گذاری عبور می‌کند، یکی از سه ارزش زیر را روی آن قرار می‌دهید.

۱- اگر اطلاعات لذت‌بخش است، برای آنها ارزش مثبتی قائل هستید.

۲- اگر دردناک باشد، ارزش منفی روی آن قرار می‌دهید.

۳- اگر نه مثبت باشد و نه منفی، اطلاعات بی‌طرف باقی می‌مانند.

از آنجا که اطلاعات، تجربیات و ارزش‌های مختلفی دارید، برداشت شما از جهان می‌تواند بسیار متفاوت از برداشت دیگران باشد. شما تمایل دارید این باور را داشته باشید که از آنجا که اطلاعات یا دنیای واقعی را با حواس خود تجربه کرده‌اید، آنچه درک می کنید باید درست و کامل باشد. فهمیدن اینکه شخص دیگری ممکن است آن را متفاوت ببیند، بشنود، بچشد و حس کند دشوار است. دنیای درک شده شما واقعیت شماست. بدین معنی که:

• کاملاً ذهنی بر اساس فرهنگ، خانواده اصلی، تحصیلات، تجربه، جنسیت، سن و غیره
• منحصر بفرد
• منوط به تغییر مداوم (اطلاعات جدید، تجربیات جدید= تصورات جدید)
• غالباً نادرست است، اما کاملاً دقیق به نظر می‌رسد.

عوامل کنترل بیرونی و درونی در تئوری انتخاب

یکی از مهمترین مبانی تئوری انتخاب این است که «همه رفتارها هدفمند است». یعنی با توجه به اطلاعاتی که در اختیار دارید، تمام رفتار شما برای به دست آوردن آنچه می‌خواهید به طور موثرتری پاسخگوی نیازهای شما باشد و بهترین تلاش شما در آن زمان است.

تمرین نظریه انتخاب شامل درک انتخاب‌هایی است که برای تأمین نیازهای خود انجام می‌دهید و ارزیابی خود از اینکه آیا این رفتارها واقعاً به شما کمک می‌کند به خود کمک کنید و آن هم بدین صورت که دیگران مانع انجام این کار نشوند. تمرین تئوری انتخاب در زندگی شما شامل تغییر و تحول در ذهنیت و رفتار شما از روانشناسی کنترل بیرونی به عوامل درونی است.

این باور که تجارب و رفتارهای شما توسط نیروهای بیرونی تعیین نمی‌شود: شانس، شرایط، افراد دیگر و کنترل درونی شما باعث تغییر زندگیتان می‌شود‌: این اعتقاد که شما مسئول انتخاب و عواقب ناشی از آن هستید.

ارزیابی تفاوت بین آنچه در دنیای کیفی خود می‌خواهید و آنچه در جهان ادراک شده دارید، شما را به اقدام ترغیب می‌کند. روش تئوری انتخاب دانش و مهارت‌هایی را برای شما فراهم می‌کند که می‌توانید افسانه کنترل خارجی را کنار بگذارید و استفاده از عادت‌های قطع ارتباط را کاهش دهید و در عین حال ضمن پیاده‌سازی عادات اتصال ارتباط با دیگران، کنترل داخلی را درک و قبول کنید. این شما را به آنچه در دنیای کیفی خود می‌خواهید نزدیکتر می‌کند: روابط بهتر و زندگی رضایت‌بخش‌تر.