آلپرازولام (زاناکس)

طبق مهمترین و آخرین مطالعات انجام شده بر روی میزان مصرف بنزودیازپین‌ها (مقاله چاپ شده در سال ۲۰۲۱ در الزویر) محققان دریافته‌اند مصرف بنزودیازپین‌ها از جمله آلپرازولام یا زاناکس بدون تجویز پزشک در آمریکای شمالی، به ویژه در بین جوانان، در حال افزایش است. با توجه به افزایش تقاضا، قرص‌های آلپرازولام تقلبی در محیط‌های مخفی و غیرقانونی به صورت انبوه تولید می‌شوند و به عنوان داروهای قانونی به فروش می‌رسند. به همین جهت تحقیقات گسترده‌ای با هدف بررسی محتویات قرص‌های آلپرازولام تقلبی موجود در بازار موادمخدر در بریتیش کلمبیا، کانادا، در حال انجام است.

کاربردها

آلپرازولام برای درمان اختلالات اضطرابی و پانیک به کار می‌رود. این دارو به گروهی از داروها به نام بنزودیازپین‌­ها تعلق دارد که روی مغز و اعصاب (سیستم عصبی مرکزی) عمل می‌کند تا اثر آرامش‌بخشی را به وجود بیاورد. نحوه عمل این دارو، افزایش اثرات یک ماده شیمیایی طبیعی خاص در بدن (GABA) می­‌باشد.

نحوه استفاده از زاناکس

قبل از شروع مصرف آلپرازولام و نیز هربار که دوباره شروع به مصرف نسخه جدید می‌­کنید، راهنمای دارویی ارائه شده توسط داروساز را بخوانید. اگر سوالی داشتید، از پزشک یا داروساز خود بپرسید.

طبق دستور پزشک این دارو را باید به صورت خوراکی مصرف کنید. میزان مصرف براساس شرایط پزشکی، سن و پاسخ شما به درمان است. ممکن است مقدار دوز مصرفی شما به تدریج افزایش یابد تا این دارو به سطح اثربخشی لازم برسد. دستورالعمل­‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید تا خطر عوارض جانبی را کاهش دهید.

اگر شما به طور ناگهانی استفاده از این دارو را متوقف کنید، ممکن است علائم ترک دارو (مانند حملات ناگهانی بیماری) در شما پیدا شود. برای کمک به جلوگیری از عوارض ترک دارو، پزشک شما ممکن است دوز مصرفی شما را به تدریج کاهش دهد. در صورت استفاده طولانی مدت از آلپرازولام یا استفاده از آن در دوزهای بالا، عوارض ترک دارو به احتمال زیاد بیشتر است. در صورت قطع مصرف، فوراً پزشک خود را در جریان بگذارید.

اگرچه این دارو به بسیاری از افراد کمک می­‌کند، اما گاهی نیز ممکن است باعث اعتیاد شود. در صورتی که شما دچار یک اختلال ناشی از استعمال مواد مخدر (مانند استفاده بیش از حد یا اعتیاد به موادمخدر یا الکل) باشید، این ریسک ممکن است بیشتر هم باشد. این دارو را دقیقاً طبق تجویز مصرف کنید تا خطر اعتیاد کاهش یابد. از دکتر یا داروساز خود در مورد جزئیات بیشتر سوال کنید.

نکته مهم این است که این دارو اگر برای مدت زمان طولانی استفاده شود، ممکن است اثربخشی اولیه خود را از دست بدهد. در صورتی که عملکرد مفید این دارو متوقف شد، با پزشک خود مشورت کنید. در صورت تداوم یا بدتر شدن بیماری، پزشک خود را مطلع سازید.

عوارض جانبی

خواب آلودگی، سرگیجه، افزایش تولید بزاق، یا تغییر در میل و توانایی جنسی ممکن است رخ دهد. در صورت تداوم یا بدتر شدن هر یک از این عوارض، سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید.

برای به حداقل رساندن گیجی و سرگیجه هنگام برخاستن از حالت نشسته یا خوابیده، به آرامی از جایتان بلند شوید.

به یاد داشته باشید که پزشکتان این دارو را برای شما تجویز کرده است، زیرا به این نتیجه رسیده است که منفعت این دارو برای شما بیش از خطر عوارض جانبی آن است. بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند، دچار عوارض جانبی جدی نمی­‌شوند.

در صورت بروز هر یک از این عوارض جانبی بعید اما جدی، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید: تغییرات روانی/ خلقی (مانند توهم، افکاری در مورد خودکشی)، مشکل در سخن گفتن، مشکل در راه رفتن، مشکلات حافظه.

درصورت بروز این عوارض‌جانبی نادر اما بسیار جدی، فوراً از کمک­‌های پزشکی استفاده کنید: زرد شدن چشم یا پوست، تشنج­.

واکنش آلرژیک شدید نسبت به این دارو، تقریباً نادر است. با این حال، اگر علائم مربوط به واکنش آلرژیک شدید را مشاهده کردید، سریعاً از کمک­‌های پزشکی استفاده کنید. علائمی از جمله: بثورات پوستی، خارش یا تورم (به خصوص در صورت/ زبان/ گلو)، سرگیجه شدید، مشکل در تنفس.

مواردی که در بخش‌های بالا ذکر شد، لیست کاملی از عوارض جانبی احتمالی نیست. اگر متوجه عوارض دیگری شدید که در بالا ذکر نشده، حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف آلپرازولام، در صورتی که به آن یا به بنزودیازپین­‌های دیگر (مانند دیازپام، لورازپام) حساسیت دارید یا اگر مبتلا به انواع دیگری از آلرژی­‌ها هستید، در این باره با پزشک خود صحبت کنید. این دارو ممکن است شامل مواد غیرفعالی باشد که موجب واکنش‌­های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با داروساز خود صحبت کنید.

قبل از مصرف این دارو، به پزشک خود در مورد سوابق پزشکی­تان به خصوص این موارد بگویید: مشکلات ریوی/ تنفسی شدید (مانند COPD، آپنه خواب)، بیماری کبد، بیماری کلیوی، سابقه شخصی یا خانوادگی، اختلال سوءمصرف موادمخدر (مانند استفاده بیش از حد یا اعتیاد به موادمخدر/ الکل)، آب سیاه چشم.

این دارو ممکن است شما را دچار سرگیجه یا خواب‌آلودگی کند. هنگام مصرف داروی زاناکس یا آلپرازولام، رانندگی نکنید، از ماشین‌آلات استفاده‌نکنید، یا هرکاری که نیاز به هوشیاری داشته‌باشید را انجام‌ندهید. این پرهیز را تا زمانی که بتوانید این امور را به صورت کاملا ایمن انجام دهید رعایت نمایید. از نوشیدنی‌های الکلی اجتناب کنید. اگر از ماری‌جوانا (شاهدانه) استفاده می‌کنید با پزشک خود صحبت نمایید.

قبل از هرگونه عمل جراحی، دکتر یا دندانپزشک خود را در جریان تمام داروهایی که مصرف می­‌کنید (از جمله داروهای تجویزی، داروهای غیرتجویزی و محصولات گیاهی) قرار دهید.

افراد مسن ممکن‌است نسبت به عوارض جانبی این دارو، به ویژه از دست دادن هماهنگی و خواب‌آلودگی حساسیت بیشتری داشته‌باشند. این عوارض جانبی می‌تواند خطر زمین خوردن را در آنها افزایش دهد.

مصرف آلپرازولام در دوران بارداری به دلیل امکان آسیب به کودک متولد نشده توصیه نمی­‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر با دکتر خود مشورت کنید.

این دارو به شیر مادر منتقل می­‌شود و ممکن است عوارض نامطلوبی بر نوزاد شیرخوار داشته باشد. بنابراین، شیردهی در هنگام استفاده از این دارو توصیه نمی­‌شود. قبل از شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.

تداخلات دارویی

تداخلات دارویی ممکن‌است نحوه عمل داروهایتان را تغییر داده یا احتمال خطر را برای مواجهه با عوارض جانبی جدی افزایش‌دهد. این متن شامل تمام تداخلات دارویی احتمالی نیست. فهرستی از تمام داروهایی که استفاده می­‌کنید (از جمله داروهای تجویزی یا غیرتجویزی و محصولات گیاهی) را یادداشت کنید و آن را با پزشک خود در میان بگذارید. بدون تایید پزشک، مصرف هیچ دارویی را شروع یا متوقف نکنید یا دوز هیچ دارویی را تغییر ندهید.

برخی از مواد که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند عبارتند از: کاوا (نوعی ماده مخدر)، سدیم اکسیبات.

داروهای دیگر می‌­توانند باعث زدودن آلپرازولام از بدن شما بشوند، که ممکن است بر نحوه کار آلپرازولام تاثیر بگذارند. نمونه­‌هایی مانند ضد قارچ‌­های آزول (مانند ایتراکونازول، کتوکونازول)، سایمتیدین، برخی از داروهای ضدافسردگی­ (مانند فلوکستین، فلووکسامین، نفازودون)، داروهایی برای درمان HIV (دلاوردین، مهارکننده­‌های پروتئاز مانند ایندیناویر)، آنتی‌بیوتیک‌­های ماکرولید (مانند اریترومایسین)، ریفامایسین‌­ها (مانند ریفابیوتین)، داروهای مورد استفاده برای درمان تشنج‌­ها (مانند فنیتوئین) و مواردی از این قبیل.

در صورت مصرف این دارو با سایر موادی که ممکن است باعث خواب آلودگی یا مشکلات تنفسی شوند، ممکن است خطر عوارض جانبی جدی (مانند تنفس کند/ کم عمق، خواب آلودگی/ سرگیجه شدید) افزایش یابد. در صورت استفاده از سایر محصولات مانند داروهای تسکین‌دهنده درد یا سرفه (مانند کدئین، هیدروکدون)، الکل، ماری جوانا (شاهدانه)، داروهای خواب آور یا کاهش‌دهنده اضطراب (مانند دیازپام، لورازپام، زولپیدم)، با پزشکتان مشورت کنید. در صورت مصرف شل‌کننده‌های عضلانی (مانند کاریسوپرودول، سیکلوبنزاپرین)، یا آنتی هیستامین‌­ها (مانند ستیریزین، دیفن هیدرامین)، موضوع را با دکتر خود در میان بگذارید.

برچسب موجود روی تمام داروهای خود را بررسی کنید (مانند داروهای ضد آلرژی یا ضد سرفه و سرماخوردگی). زیرا ممکن است حاوی موادی باشند که باعث خواب آلودگی می­‌شوند. می‌توانید از یک داروساز، نحوه استفاده مطمئن داروها را بپرسید.

همچنین سیگار کشیدن سطح این دارو را در خون کاهش می­‌دهد. اگر سیگار می­‌کشید یا اخیراً سیگار کشیدن را ترک کرده­‌اید، این موضوع را به پزشک خود بگویید.